Bændablaðið - 12.12.2013, Blaðsíða 37

38 Bændablaðið | Fimmtudagur 12. desember 2013
Öndunarfærasýkingar valda
talsverðum búsifjum í sauðfjár-
búskap hér á landi. Kregða
er sjúkdómur af völdum
Mycoplasma-baktería. Kregðan
veldur sumarhósta í lömbum
en dregur fé sjaldnast til dauða.
Lungnapest af völdum Pasteurella-
baktería kemur oft í kjölfarið eftir
að fé er komið á hús. Hún getur
leitt fé til dauða. Ekki er hægt að
horfa framhjá þætti ormasýkinga
í sjúkdómsmyndinni. Enn ein
birtingarmynd öndunarfæra sýkinga
er barkakýlisbólga, sem greinist
alloft sem dánarorsök þó svo að
menn hafi haldið að um hefðbundna
lungnapest væri að ræða.
Nýlega hófust á Keldum í samstarfi
við Matvælastofnun rannsóknir á
lungnasjúkdómum í sauðfé. Þorbjörg
Einarsdóttir, líffræðingur , doktor í
örveru- og ónæmisfræði, hefur verið
ráðinn að Keldum til þess að sinna
þessum rannsóknum í samvinnu við
sérfræðinga stofnunarinnar. Megin
markmiðið er þróun bóluefnis
gegn kregðu og endurbætur á
lungnapestar bóluefninu. Fyrsti áfangi
verkefnisins var könnun á útbreiðslu
kregðubreytinga í sláturlömbum
í slátur húsinu á Selfossi og
söfnun á efnivið til áframhaldandi
rannsókna og ræktunartilrauna á
kregðubakteríunni. Ég vil nota
tækifærið og þakka forsvarsmönnum
sláturhússins á Selfossi fyrir að greiða
götu þessara athugana.
Rannsókn á útbreiðslu kregðu-
breytinga í sláturlömbum er
loka verkefni Guðríðar Evu
Þórarinsdóttur í dýralækningum frá
Dýralæknaháskólanum í Kaupmanna-
höfn. Guðríður skoðaði lungu úr um
25 þúsund fjár frá 232 bæjum, vestan
úr Dölum og allt austur í Hornafjörð.
Kregðubreytingar voru útbreiddari
en reiknað hafði verið með en þær
fundust á um 60 % allra búa. Tíðnin á
einstökum búum var hins vegar frekar
lág, yfirleitt aðeins nokkur prósent.
Á Keldum hefur tekist að einangra
kregðubakteríur og er unnið að
samanburði á stofnum frá mismunandi
stöðum á landinu. Fyrstu niðurstöður
voru kynntar á ráðstefnu Líffræðifélags
Íslands í byrjun nóvember. Í ljós hefur
komið mikill erfðabreytileiki þessara
baktería. Vonir standa til að hægt
verði að einangra sýkiþætti sem eru
sameiginlegir öllum stofnum með
framleiðslu bóluefnis í huga.
Ef dæmigerðar lungnapestar-
breytingar sáust við slátrun var
einnig safnað efnivið til einangrunar
á lungnapestar bakteríum. Jafnframt
hefur dýralæknum verið skrifað og
þeir beðnir um að hafa vakandi auga
með ódöngun af völdum öndunarfæra-
sýkinga og senda okkur til rannsókna
lungnakelsi ásamt barkakýli úr fé sem
drepst eða er lógað af þessum sökum.
Hér með er þeim tilmælum
einnig beint til bænda að leggja
okkur lið í þessum rannsóknum og
hafa samband við sinn dýralækni ef
öndunarfærasýkingar í sauðfé eru
vandamál á búum þeirra. Dýralæknir
mun þá leiðbeina varðandi sýnatöku,
frágang sýna og sendingu. Einnig
má hafa samband við undirritaðan
á Tilraunastöð Háskóla Íslands í
meinafræði að Keldum (s. 585-5100
eða 861-3817) eða Þorstein Ólafsson,
dýralækni sauðfjársjúkdóma hjá
Matvælastofnun (s. 530-4800).
Mikilvægt er að öllum sýnum fylgi
sem gleggstar upplýsingar, m.a. nafn
eiganda, heimilisfang, bústofn (fjöldi
sauðfjár), hversu stórt vandamálið
er, sjúkdómseinkenni, meðhöndlun
(bólusetning/lyfjameðferð) og
árangur hennar. Á heimasíðu Keldna
(www.keldur.is) er að finna eyðublað
(rannsóknarbeiðni) og leiðbeiningar
varðandi frágang sýna til rannsókna.
Verkefnið er styrkt af Bænda-
samtökum Íslands og Framleiðnisjóði
landbúnaðarins og eru því allar
rannsóknir bændum að kostnaðarlausu.
Eggert Gunnarsson,
dýralæknir Tilraunastöð Háskóla
Íslands í meinafræði að Keldum,
Keldnavegi 3, 112 Reykjavík
s. 585-5199, GSM 861-3817,
netfang: eggun@hi.is.
Rannsóknir á lungnasjúkdómum í sauðfé
– ákall til bænda og dýralækna
Skoðun á lungum í sláturhúsinu á Selfossi.
Lungnapest Stinn bólga í framblöðum vinstra megin auk brjósthimnubólgu og
gollurshúsbólgu.
Kreðka Framblöð lungna rauðbrún og föst viðkomu.
Þorbjörg Einarsdóttir og Sigríður Hjartardóttir líffræðingar kynntu fyrstu niðurstöður rannsókna á kregðubakteríunni
á ráðstefnu Líffræðifélags Íslands í byrjun nóvember.
Barkakýlisbólga Mikill bjúgur í barkakýlisopi.