Bændablaðið - 12.12.2013, Blaðsíða 48

49Bændablaðið | Fimmtudagur 12. desember 2013
Uppgjör lambadóma 2013:
Framkvæmdin gekk vel
hans eru gríðarmiklar mjólkurkýr en
hlutföll verðefna eru heldur undir
meðallagi. Styrkleikar hans liggja
að öðru leyti í mjög góðri júgur-
og spenagerð og afbragðsgóðum
mjöltum. Veiki hlekkurinn er hins
vegar lágt mat fyrir skap en Þollur,
faðir hans, dregur hann verulega
niður. Þrátt fyrir það raðast dætur
hans hátt í gæðaröð sem segir að
bændum líkar almennt vel við þessa
gripi.
Dúllari 07024 lækkar í
heildareinkunn um eitt stig og
stendur nú í 107. Styrkur hans
felst í mjólkurlagni dætra sem og
afbragðsgóðum mjöltum. Hins
vegar er fituhlutfall í mjólk of lágt
og skapmat hans er á sama veg. Að
gildir hins vegar það sama um hann
og hálfbróður hans, Rjóma 07017, að
föðurarfurinn er slakur en þessar kýr
koma vel út í gæðaröð.
Húni 07041 styrkir sína stöðu
verulega, hækkar um tvö stig í
heildareinkunn eða upp í 113.
Húni gefur mjólkurlagnar kýr með
úrvalsgóða júgurgerð og skap og
góðar mjaltir. Fituhlutfall í mjólk er
í tæpu meðallagi.
Toppur 07046 hækkar um tvö
stig í heildareinkunn og stendur
nú í 112. Styrkur Topps felst í
mjólkurlagni dætra og mjög háum
veðefnahlutföllum í mjólk þeirra.
Þær eru jafnframt mjög skapgóðar
og júgurhreystin mikil en mjaltir eru
í tæpu meðallagi og kippir þeim þar
í kynið, sonardætur Hersis.
Lögur 07047 stendur í stað í mati,
með 112 í heildareinkunn. Styrkur
Lagar liggur í byggingunni þar sem
hann gefur kýr með afbragðsgóða
júgur- og spenagerð auk mjög góðra
mjalta og frábærs skaps. Hvað
varðar mjólkurafköst dætra þá hafa
þær sótt sig og mat hans hækkað
hvað þann þátt varðar.
Nautsfeður
Nautsfeður til notkunar næstu
mánuði verða Hjarði 06029, Sandur
07014, Húni 07041, Toppur 07046
og Blámi 07058.
Áfram er óskað eftir að látið
verði vita um nautkálfa undan
nautsmæðrum og efnilegum kvígum
sem fengu við Balda 06010, Kambi
06022, Víðkunni 06034 eða Legi
07047.
Væntanleg naut
Við næstu keyrslu kynbótamats
verða vonandi fleiri naut úr árgangi
2008 komin með nægilegan fjölda
dætra með afurðaupplýsingar
þannig að hægt verði að taka
naut til notkunar úr þeim hópi. Á
þessum tímapunkti hefði það verið
hægt ef burðaraldur 1. kálfs kvígna
væri ekki jafn hár að meðaltali og
raun ber vitni. Þannig seinkar hár
burðaraldur í raun erfðaframförum
í kúastofninum.
Ef við víkjum að þeim nautum sem
vonandi koma úr afkvæmaprófun við
næstu keyrslu kynbótamats þá eru
það naut fædd 2008. Feður þessara
nauta eru einkum Laski 00010,
Náttfari 00035 og Spotti 01028. Þá
eiga Gosi 00032, Þrasi 98052 og
Snotri 01027 einn son hver í þessum
árgangi. Reynslan hingað til hefur
verið best af sonum Laska en frá
honum erfist greinilega sterk og góð
júgur- og spenagerð ásamt góðum
mjólkurafköstum. Í þessum hópi eru
naut eins og Þáttur 08021, Klettur
08030 og Bambi 08049 sem þegar er
ljóst að gefur frábærar mjaltir. Búast
má við að afurðageta Náttfarasona
verði mikil en hlutföll verðefna
í mjólk verði þeim nokkur fjötur
um fót. Þá eru mjaltir breytilegar í
dætrahópi Náttfarasona eins og hjá
frænkum þeirra, Náttfaradætrum.
Synir Náttfara í þessum hópi eru
Sámur 08009, Skúmur 08011, Krúsi
08014, Flekkur 08029, Sigurfari
08041, Hosi 08062, Teningur 08068
og Leikur 08069. Spotti 01028 hefur
sjálfur fallið í mati frá því hann var
valinn sem nautsfaðir sem gerir
sonum hans erfiðara fyrir. Í hópi
hans er þrátt fyrir það vonarneistar
sem tíminn mun leiða í ljós hvernig
reynast. Synir hans í 2008 árgangi
eru Bliki 08047, Stapi 08051, Pollur
08054 og Vegbúi 08058. Það er erfitt
að tjá sig um Höld 08010 Gosason
00032 þar sem enginn reynsla er
fengin af hálfbræðrum hans en
Gosi átti aðeins tvo syni sem komu
til notkunar. Ef að líkum lætur
mun Gói 08037 erfa frá sér sterka
júgurgerð eins og hálfbræður hans,
synir Þrasa 98052, en Snúður 08048,
sonur Snotra 01027, er óskrifað blað.
Þó er ljóst að Snotri hefur í tímans
rás fallið í mati líkt og Spotti og það
verður Snúði ekki til framdráttar.
K Ä R C H E R S Ö L U M E N N
Iðnaðarryksugur
Uppruni Lambsnr. Þu
ng
i
Ó
m
vö
ðv
i
Ó
m
fit
a
La
g
Fó
tle
gg
ur
H
au
s
H
ál
s&
he
rð
ar
Br
in
ga
&
út
l.
Ba
k
M
al
ir
Læ
ri
U
ll
Fæ
tu
r
Sa
m
r.
St
ig
a
lls
Tæ
ki
Gullbringu- og Kjósasýsla
Iðavellir 6 67 08-838 Borði 49 32 3,5 5,0 112 8,0 8,5 8,5 9,5 9,0 18,0 7,5 8,0 9,0 86,0 2
Morastaðir 160 10-033 Skógur 53 29 4,3 4,0 110 8,0 8,5 9,0 8,5 9,0 18,5 8,0 8,0 8,0 85,5 2
Iðavellir 6 36 08-838 Borði 44 29 2,9 4,5 113 8,0 9,0 8,5 8,5 9,0 18,0 7,5 8,0 9,0 85,5 2
Kiðafell 221 11-003 Laufi 52 33 2,3 4,0 112 8,0 8,5 8,0 9,0 9,0 18,0 8,5 8,0 8,5 85,5 2
Iðavellir 6 5 10-893 Birkir 51 28 2,7 4,5 114 8,0 8,5 9,0 8,5 8,5 18,0 8,0 8,0 8,5 85,0 2
Borgarfjarðarsýsla
Múlakot 18 11-910 Þorsti 48 38 3,5 4,5 108 8,0 9,0 9,0 9,5 9,5 18,5 7,5 8,0 8,5 87,5 2
Oddsstaðir 1 232 11-145 Hnykill 43 35 1,6 5,0 105 8,0 8,5 9,0 9,5 9,0 18,0 9,0 8,0 8,5 87,5 2
Múlakot 11 11-910 Þorsti 56 37 4,1 4,5 107 8,0 9,0 9,5 9,0 9,0 18,0 8,0 8,0 8,0 86,5 2
Oddsstaðir 1 253 12-147 Sómi 46 35 1,5 5,0 109 8,0 9,0 9,0 9,5 8,5 18,5 8,0 8,0 8,0 86,5 2
Innri-Skeljabrekka 50 12-217 Þykkur 51 36 2,6 4,5 108 8,0 9,0 9,0 9,0 9,0 18,0 8,0 8,0 8,5 86,5 2
Mýrasýsla
Bakkakot 496 11-910 Þorsti 52 31 3,2 4,5 109 8,0 8,5 8,5 9,0 9,5 18,5 8,0 8,0 8,5 86,5 2
Sigmundarstaðir 3139 12-088 48 35 2,4 3,5 112 8,0 9,0 8,5 9,0 9,0 18,0 8,5 8,0 8,5 86,5 2
Sigmundarstaðir 3163 09-881 Rafall 49 34 2,7 4,0 110 8,0 8,5 9,0 9,0 9,0 18,0 8,5 8,0 8,5 86,5 2
Rauðanes 3 151 12-444 Jaki 49 34 2,6 4,5 107 8,0 8,5 8,5 9,5 9,0 18,5 8,0 8,0 8,0 86,0 2
Hvammur 135 12-428 Herkúles 54 32 2,6 4,5 113 8,0 8,5 9,0 9,0 9,0 18,0 8,0 8,0 8,5 86,0 2
Snæfells- og Hnappadalssýsla
Hjarðarfell 430 11-772 Klaki 62 35 2,2 4,5 109 8,0 9,0 9,0 9,5 9,5 18,5 7,5 8,0 9,0 88,0 2
Máfahlíð 383 11-002 Brimill 52 36 3,6 4,5 105 8,0 8,5 9,0 9,5 9,0 18,5 8,5 8,0 9,0 88,0 2
Fáskrúðarbakki 14 12-015 Glæsir 52 35 3,7 4,5 114 8,0 8,5 9,0 9,0 9,5 18,0 9,0 8,0 9,0 88,0 2
Berg 171 12-200 Silfri 47 33 4,4 5,0 112 8,0 9,0 9,0 9,5 9,0 18,5 7,5 8,0 9,0 87,5 2
Máfahlíð 865 12-001 Bliki 56 34 3,2 5,0 114 8,0 9,0 9,0 9,0 9,5 18,0 8,5 8,0 8,5 87,5 2
Dalasýsla
Hallsstaðir 3088 12-205 Sólbjartur 47 32 3,7 5,0 109 8,0 8,5 9,0 9,5 9,0 19,0 7,5 8,0 8,0 86,5 2
Bær 34 09-879 Gaur 49 31 4,7 4,5 109 8,0 9,0 9,0 9,0 9,0 18,0 8,0 8,0 8,5 86,5 2
Geirmundarstaðir 160 09-207 Dagur 50 36 3,1 4,5 110 8,0 8,0 9,0 9,5 9,0 18,0 8,0 8,0 9,0 86,5 2
Geirmundarstaðir 554 10-903 Hængur 39 33 2,2 4,5 110 8,0 8,5 8,5 9,5 9,0 18,0 9,0 8,0 8,0 86,5 2
Rauðbarðaholt 2281 11-533 Safír 50 32 3,1 4,5 108 8,0 8,5 9,0 9,0 9,0 18,0 8,5 8,0 8,5 86,5 2
Barðastrandarsýslur
Árbær 35 07-855 Steri 53 34 3,6 5,0 107 8,0 8,5 8,5 10,0 9,0 19,0 9,0 8,0 8,0 88,0 2
Árbær 270 11-034 Dagur 54 35 2,5 5,0 111 8,0 8,5 8,5 10,0 9,0 18,0 9,0 8,0 8,5 87,5 2
Árbær 36 07-855 Steri 61 34 4,5 4,5 108 8,0 8,5 8,5 9,5 9,0 19,0 8,0 8,0 8,5 87,0 2
Árbær 41 12-047 Hnokki 50 31 4,6 4,0 111 8,0 8,5 8,5 9,0 9,0 18,5 9,0 8,0 8,5 87,0 2
Árbær 34 12-043 Eitill 53 30 4,6 4,0 111 8,0 8,5 9,0 9,0 9,0 18,0 9,0 8,0 8,5 87,0 2
Vestur- og Norður-Ísafjarðarsýsla
Ketilseyri 188 11-055 Bolli 55 31 3,7 4,0 102 8,0 8,5 8,5 9,0 9,0 18,5 8,5 8,0 8,5 86,5 1
Minni-Hlíð 206 08-217 Laukur 55 34 3,1 4,5 107 8,0 8,5 9,0 9,0 9,0 18,5 7,5 8,0 8,5 86,0 1
Birkihlíð 377 10-754 Doðri 57 35 3,7 4,0 113 8,0 8,5 8,5 9,5 9,0 18,0 8,0 8,0 8,5 86,0 2
Botn 2 14 09-881 Rafall 58 32 4,0 5,0 107 8,0 8,5 9,0 9,0 9,0 18,0 8,0 8,0 8,5 86,0 1
Hólar 527 09-103 Katt 54 32 4,0 4,5 107 8,0 8,5 9,0 9,0 9,0 18,0 8,0 8,0 8,5 86,0 2
Strandasýsla
Laxárdalur 3 21 09-861 Dalur 63 39 3,4 4,0 110 8,0 9,0 9,0 9,5 9,5 18,5 9,0 8,0 9,0 89,5 2
Broddanes 1 191 10-160 Krapi 52 34 4,4 4,5 106 8,0 9,0 9,0 9,5 9,0 18,5 8,5 8,0 8,5 88,0 2
Smáhamrar 2 107 12-120 Þokki 59 37 2,9 4,0 104 8,0 9,0 9,5 9,0 9,5 18,5 7,5 8,0 8,5 87,5 2
Miðhús A001 07-866 Kvistur 55 34 2,5 5,0 109 8,0 8,5 9,0 9,5 9,5 18,5 8,0 8,0 8,5 87,5 2
Stóra-Fjarðarhorn 109 10-005 Leggur 53 36 2,3 4,0 110 8,0 9,0 9,0 9,0 9,0 18,5 8,0 8,0 9,0 87,5 2
Vestur-Húnavatnssýsla
Efri-Fitjar 69 08-838 Borði 55 38 2,9 5,0 105 8,0 9,0 9,0 10,0 9,5 18,5 8,0 8,0 9,0 89,0 2
Kambhóll 312 09-879 Gaur 59 37 3,8 4,5 112 7,5 9,5 9,5 9,5 9,0 18,5 8,0 8,0 9,0 88,5 2
Bergsstaðir 192 06-864 Prófastur 55 33 3,8 5,0 105 8,0 9,0 9,5 9,0 9,5 18,5 8,0 8,0 9,0 88,5 2
Vatnshóll 197 10-146 Vísir 50 31 3,3 4,5 111 8,0 9,0 9,0 9,0 9,5 18,5 8,5 8,0 9,0 88,5 2
Syðri-Urriðaá 111 11-015 Svali 52 38 4,2 5,0 107 8,0 8,5 9,0 10,0 9,0 18,5 8,0 8,0 9,0 88,0 2
Austur-Húnavatnssýsla
Akur 3194 12-452 Víðir 46 41 3,2 5,0 105 8,0 9,0 9,0 10,0 9,5 19,0 8,0 8,0 8,5 89,0 2
Akur 3139 08-466 Blær 54 40 5,2 4,5 108 8,0 9,0 9,5 10,0 9,0 18,5 8,0 8,0 9,0 89,0 2
Akur 3051 12-452 Víðir 47 38 2,7 5,0 106 8,0 9,0 9,0 10,0 9,0 18,5 8,0 8,0 8,5 88,0 2
Hof 23 09-888 Glæsir 61 37 2,7 5,0 110 8,0 8,5 9,0 10,0 9,0 18,0 8,5 8,0 9,0 88,0 2
Litla-Giljá 172 11-503 Gárungi 60 34 4,9 4,5 114 8,0 9,0 9,0 9,5 9,0 18,0 8,5 8,0 9,0 88,0 2
Skagafjarðarsýsla
Melstaður 250 12-333 29 32 4,0 5,0 110 8,0 9,0 9,0 9,0 9,0 18,5 9,0 8,0 9,0 88,5 1
Djúpidalur 1227 11-639 Klettur 57 33 4,0 4,5 110 8,0 8,5 9,0 9,5 9,0 18,0 9,0 8,0 9,0 88,0 1
Brúnastaðir 9156 12-028 Gutti 45 35 1,1 5,0 110 8,0 8,5 9,0 9,5 9,0 18,5 9,0 8,0 8,0 87,5 1
Ytri-Hofdalir 151 10-875 Snævar 48 35 3,2 4,5 112 8,0 8,5 9,0 9,5 9,0 18,5 7,5 8,0 9,0 87,0 1
Syðra-Skörðugil 20 08-840 Kjarkur 49 34 2,7 4,0 109 8,0 8,5 9,0 9,0 9,0 18,5 8,0 8,0 9,0 87,0 1
Eyjafjarðarsýsla
Syðri-Bægisá 202 10-893 Birkir 54 35 3,8 4,5 106 8,0 9,0 9,0 9,5 9,5 18,5 8,0 8,0 9,0 88,5 1
Finnastaðir 112 12-125 Valur 44 37 3,0 4,5 111 8,0 8,5 9,0 9,5 9,5 18,0 9,0 8,0 8,0 87,5 1
Hvammur 271 10-150 Bjarni 50 35 5,4 4,0 110 8,0 9,0 9,0 9,0 9,0 18,5 9,0 8,0 8,0 87,5 1
Faðir
Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins
Sauðfjárskoðunin er eitt
umfangsmesta verkefni RML.
Að dómum, mælingum og
skipulagningu komu 38 starfs-
menn. Vertíðin hófst með því
að hópurinn var hristur saman
á tveggja daga samræmingar-
námskeiði á Hesti í Borgarfirði.
Þar sem nú er allt landið undir er
ekki síður mikilvægt en áður að
efla samhæfingu dómarahópsins.
Við tók þétt dagskrá lambadóma
og hrútasýninga. Framkvæmdin
tókst í megin atriðum vel þó
ýmislegt megi læra af þessari
frumraun RML.
Dæmdir voru 15.115 lambhrútar
og 70.509 gimbrar sem er svipaður
fjöldi og á síðasta ári, hrútarnir
heldur fleiri í ár, ef miðað er við
skráða dóma í Fjárvís.is. Í heildina
voru lömbin léttari og fituminni í
haust miðað við haustið 2012 og
munar þar um kíló á fæti bæði hjá
hrútum og gimbrum. Meðalþykkt
bakvöðva hjá hrútum í ár var 28,8
mm en var 29,2 mm árið áður og
fituþykktin var 2,9 mm í ár en
3,1 mm árið áður. Nánara yfirlit
yfir meðaltöl dóma á hrútum og
gimbrum er að finna á vef RML.
Dómaniðurstöður eru í samræmi
við niðurstöður úr kjötmati en
meðalfallþungi lamba lækkaði úr
16,3 kg í 16,0 kg á milli ára. Engu að
síður er þetta næstmesti þungi dilka
á landsvísu á seinni árum. Aukið
vægi á framparti í kjötmati hefur
ekki haft afdrifaríkar afleiðingar á
holdfyllingarmatið en meðaleinkunn
fyrir gerð er nánast sú sama á milli
ára eða 8,51 í ár miðað við 8,59 árið
áður. Engu að síður er full ástæða
fyrir marga sauðfjárbændur að
horfa meira á þennan skrokkhluta
í ræktunarstarfi sínu. Fituflokkun
var hagstæðari í ár en meðaleinkunn
fyrir fitu var 6,44 á móti 6,62. Áfram
eru töluverð sóknarfæri í því að
bæta gerð og þunga sláturdilka.
Trúlega er fita lamba víða orðin
mun minna áhyggjuefni en áður hjá
mörgum bændum og rétt að skoða
hvort breyta megi vægi milli fitu
og vöðva í ræktunarstarfinu. Þó er
rétt að minna á, að það er í höndum
hvers og eins bónda að ákveða
ræktunaráherslur á sínu búi útfrá
stöðu þess.
Efstu lambhrútarnir
Í meðfylgjandi töflu eru taldir upp
5 efstu lambhrútar í hverju héraði
samkvæmt Fjárvís.is. Hrútunum er
raðað eftir stigum alls, samanlögðum
stigum fyrir frampart, bak, malir og
læri, síðan eftir bakvöðvaþykkt,
síðan fituþykkt og þá eftir lögun
bakvöðva ef enn þarf að greina
milli hrúta með jafn mörg stig. Sé
öllum lambhrútum landsins raðað
eftir þessari forskrift stendur efstur
hrútur úr Austur-Skaftafellssýslu frá
Fornustekkum, sonur Baugs 10-889
frá Efstu-Grund. Hann hlaut 89,5
stig. Með jafn mörg stig en raðast
í annað sætið á landsvísu er hrútur
frá Hemlu 2 í Rangárvallasýslu,
undan Ás 09-877 frá Skriðu. Þriðji
í röðinni yfir landið er síðan hrútur
frá Laxárdal 3 í Strandasýslu
undan Dal 09-861 frá Hjarðarfelli.
Þykkasti bakvöðvinn sem mældist í
hrútlambi í haust var í lambi nr. 92
frá Fjósatungu í S-Þingeyjarsýslu, en
þar mældist sonur Bassa 09-878 með
43 mm þykkan bakvöðva og raðast
sá hrútur sem fjórði efsti yfir landið.
Á heimasíðu RML (www.rml.is) er
yfirlit yfir alla lambhrúta landsins sem
náð hafa 86 stigum.
Gimbraskoðun
Á 517 búum á landinu voru skoðaðar
50 gimbrar eða fleiri. Víða er að finna
ótrúlega öfluga gimbrahópa og hefur
vöðvaþykkt lamba aukist töluvert á
síðustu árum. Meðalbakvöðvaþykkt
gimbra í ár er t.d. 0,8 mm meiri hedur
en fyrir fimm árum. Á vef RML má
finna lista yfir þau bú hafa hæst
meðaltöl fyrir bakvöðvaþykkt gimbra.
Afkvæmarannsóknir 2013-2014
Besta leiðin til að fá góðan
kynbóta dóm á lambhrútana er að
afkvæmaprófa þá á skipulagðan hátt.
Vakin er athygli á því að reglum um
styrki til afkvæmarannsókna hefur
verið breytt. Næsta haust mun
styrkhæf afkvæmarannsókn byggja
á því, að í samanburði séu að lágmarki
fimm veturgamlir hrútar (lambhrútar
núna) og að þeir séu notaðir í ær sem
eru sem jafnastar að aldri og gæðum.
/Eyþór Einarsson