Læknablaðið - 01.06.1973, Síða 8

92
LÆKNABLAÐIÐ
Megnið af sýnum sendum til Rannsókn-
arstofunnar á þessu tímabili er auk þess
frá sjúkrahúsum í Reykjavík og nágrenni.
Fljótlega kom einnig í ljós, að þessi
sjúkrahús munu hafa sent til rannsóknar
öll vefjasýni, sem tekin hafa verið við þess-
ar aðgerðir. Við eftirgrennslan hjá lækn-
um fjórðungssjúkrahúsanna kom í ljós, að
þaðan hafa ekki verið send öll sýni, sem
fjarlægð hafa verið í slíkum tilfellum.
Varð því fljótlega ljóst, að takmarka yrði
þessa athugun við sjúkrahúsin hér í
Reykjavík og nágrenni.
Eins og að ofan greinir fundust 283 til-
felli af eccyesis á þessum tíu árum. Af
283 reyndust 42 vera frá sjúkrahúsum
utan Reykjavíkur og nágrennis og því
utan sviðs þessa verks. Verður nú reynt
að gera grein fyrir þessum tilfellum að
nokkru ráði, en haft í huga að gera ná-
kvæmara heildaryfirlit síðar.
TÍÐNI
Tíðni eccyesis' er ákaflega mismunandi
á hinum ýmsu stöðum, en engin viðhlít-
andi skýring er á þessum mun. Byggist
það e. t. v. á því, að yfirlit um þetta efni
koma flest frá einstökum sjúkrahúsum,
sem eru í ólíkum hverfum í stórborgum,
og annazt mjög ólíka sjúklingahópa þjóð-
félagslega séð.
Tíðni eccyesis er venjulega miðuð við
fjölda fæðinga á sama tímabili. Mikið er
rætt um, hvort tíðnin aukist, og eru marg-
ir þeirrar skoðunar, að svo sé og sýna
fram á bað með tölum, en bæta bó rétti-
lega við, að ekki sé um marktæka breyt-
ingu að ræða, til þess þurfi lengri tíma
til rannsókna.5
Flestir athugendur um bessi efni miða
við 3-5 ára bil og þó allt upp í 21 ár. Meiri
hlutinn sýnir þó fram á nokkuð jafna tíðni
með litlum sveiflum frá ári til árs. Hinar
ýmsu greinar sýna tíðni allt frá 1:40 til
1:3033 af fæðingum.
Staður einn á Jamaica, Vestur-Indíum,
sker sig algerlega úr með háa tíðni, sem
sé þær ótrúlegu tölur 1:28.14 Til þess að
gera mér grein fyrir tíðni hérlendis, var
strax Ijóst, að ekki var unnt að miða við
allt landið. Það ráð var því tekið að til-
taka landssvæði, bar sem vitað var með
nokkuð öruggri vissu um öll tilfelli af
eccyesis svo og fjölda fæðinga á sama
landssvæði, miðað við búsetu móður.
Landssvæðið, sem um er að ræða, er nokk-
urn veginn Gullbringu- og Kjósarsýsla
ásamt þéttbýliskjörnum.
Á umræddu tímabili fundust 235 tilfelli
af eccyesis á þessu svæði (sjá línurit).
Fæðingar voru alls (lifandi, andvana ekki
meðtalin hér í þetta skipti) 25.407, og
verður þá hlutfallið 1 utanlegsþykkt á
móti hverjum 108 lifandi fæðingum eða
0,93%. Sveiflur eru nokkuð áberandi frá
ári til árs. Eins og sjá má (sjá töflu) hleyp-
ur tíðnin hjá okkur frá 1:150 árið 1965
til 1:77 árið 1968.
Utanlegsþykkt er áberandi algengari
hægra megin og hafa næstum allir komizt
að þeirri niðurstöðu, 53% hægra megin og
47% vinstra megin (Bone og Green),15
57% og 43%,18 52% og 48%,11 54% og
46%,7 52% og 48%,8 54,7% og 40,8%.14
Hjá okkur skiptist 241 tilfelli þannig: 140
hægra megin og 101 vinstra megin eða
um 58% og 42%.
Um orsök eccyesis er mikið skrifað og
rætt. Ekki er um neina eina orsök að ræða,
að því er betta fyrirbrigði varðar. Hins
vegar geta menn verið sammála um það
á breiðum grundvelli, að allir þættir eða
atvik, sem tefja fyrir hinu frjóvgaða eggi
á leið þess niður tuba uterina (legpípu)
eða valda aukinni tilhneigingu eggsins til
að setjast að á óæskilegum stað (utan
cavum uteri), hljóti að teljast til megin-
orsaka. Segja má, að þessar orsakir séu
utan þess sviðs, sem læknisráð ná til, þann-
ig að ekki verður um að ræða fyrirbyggj-
andi læknismeðferð að nokkru ráði, held
ur hlýtur meðferðin fyrst og fremst að
vera fólgin í að ná að greina sjúkdóminn
sem fyrst og reyna að varðveita eftir beztu
getu frjóvgunarhæfni konunnar.
Um orsakir er ekki ætlunin að ræða
náið að þessu sinni. Flesir telja þó, að
undanfarandi bólgur í legpípum (salphin-
gitis) séu meginorsökin. Mjög er þó mis-
munandi, hvað vitnast í sjúkrasögu sjúkl-
ings í þeim efnum. Yfirleitt er ekki gerð
nákvæm leit í legpípum, heldur látið nægja
að sjá conceptions vef, því að þá er grein-
ingin örugg. Sumir hafa lagt á sig að rann-
saka vandlega þessi sýni og hafa sýnt fram
á króniskar bólgubreytingar í 38-48% til-