Læknablaðið - 15.05.1987, Síða 17

LÆKNABLAÐIÐ
157
l.i i:
I j f! i j w tif !]!l 1;
■U/A : -ii j i 1 i I 1
! 1 i 1 ff1 !;; í lj/v" ^: i j 1 | ( 1 ! j '
Hr LLLLLí ij: lij 11
Hvíld
1 jr 'iHÍr- J i il fílj i >
U i!Í 1
lfj| /UÁ— ílj ■‘i j | il f
tr u jtí! -r-rTT* , 1 ! , ! j{ N
4 mln. eftir
áreynslu
10 mln. eftir
áreynslu
Strax eftir
áreynslu
Helstu ábendingar fyrir áreynsluprófi eru: a)
grunur um kransæðasjúkdóm, b) mat á
útbreiðslu þekkts kransæðasjúkdóms, c) eftirlit
með sjúklingum með kransæðasjúkdóm, d) mat á
hjartsláttartruflunum, e) mat á ástandi sjúklinga
með lokusjúkdóma, f) athugun á
blóðþrýstingssvörun við áreynslu.
Helstu frábendingar fyrir áreynsluprófi eru: a)
nýleg kransæðastífla nema í völdum tilfellum, sjá
síðar, b) bráð gollurs/hjartavöðvabólga, c) hvikul
hjartaöng, d) hröð hjartsláttaróregla, e) alvarlegt
leiðslurof, 0 mikil ósæðarlokuþrengsli, g) veruleg
hjartabilun og h) bráðir sjúkdómar utan hjartans
(2).
Á síðari árum hefur það færst í vöxt, að gert sé
svokallað vægt áreynslupróf áður en sjúklingar
eru útskrifaðir eftir legu vegna kransæðastíflu.
Slík próf geta gefið mikilvægar upplýsingar um
horfur sjúklinga og ábendingar með tilliti til
kransæðaskurðaðgerða (7, 8). Sérstakar
varúðarráðstafanir og sérþjálfun þurfa að
sjálfsögðu að vera fyrir hendi þegar próf sem
þessi eru framkvæmd.
Mynd 2. Hjartallnuritsbreytingar við áreynslupróf
bendandi til kransœðasjúkdóms (brjóstleiðslur). Úr
klinisk ekg-diagnostik eftir Sverker Jern (með leyfi
höfundar).
fljótt til að beita megi þeirri meðferð sem við á
hverju sinni. Kransæðamyndataka með
hjartaþræðingu er besta rannsóknaraðferðin til
greiningar á kransæðasjúkdómi. Þessi
rannsóknaraðferð er þó bæði kostnaðarsöm og
krefjandi og geta hættur verið henni samfara.
Hún verður þvi aldrei venjuleg rannsókn við
þessum algenga kvilla. Áreynslupróf er aftur á
móti hættulítil rannsókn og tiltölulega einföld í
framkvæmd. Áreynsluprófið er því ágæt
rannsókn meðal annars til að vinsa úr þá
sjúklinga sem senda þarf í kransæðamyndatöku.
Á Fjórðungssjúkrahúsinu á Akureyri er notað
þrekhjól við áreynsluprófið, en allt eins er hægt
að nota traðkmyllu og virðist ekki vera
marktækur munur á þessum tveimur aðferðum.
Að sjálfsögðu má nota annan staðal fyrir
áreynslupróf á þrekhjóli en við höfum notað.
Þannig má hafa svo til stöðuga aukningu á
mótstöðunni á einnar eða nokkurra mínútna
fresti en ekki þrepaaukningu á 6 mínútna fresti
eins og gert var í þessari rannsókn. Það er þó
almennt talið að ekki skipti sköpum hvor
aðferðin er notuð.
Þó svo að áreynsluprófið sé örugg rannsókn þarf
að gæta fyllstu varúðar við framkvæmd þess, þar
sem fylgikvillar geta verið alvarlegir. Þarf því að
hafa hjartaraflosttæki og helst hjartaskjá til taks,
einnig helstu lyf til meðferðar bráðra fylgikvilla.
Helstu fylgikvillar eru hjartsláttaróregla og er
tíðni þeirra áætluð 48 af 100 þúsund prófum,
hjartadrep í 36 af 100 þúsund prófum og
langvarandi brjóstverkir (9). í rannsókn okkar á
FSA voru fylgikvillar samtals 3 af 146 prófum.
Dánartíðni hefur verið áætluð 5-10 í 100 þúsund
prófum (9, 10).
Við mat á áreynsluprófum er aðallega stuðst við
klínísk einkenni kransáeðasjúkdóms, það er
hjartaöng og hjartaritsbreytingar og þá aðallega
lækkun ST bilsins, sem er aðalskilmerki
kransæðasjúkdóms (1). ST lækkun er ekki sértæk
fyrir kransæðasjúkdóm, en aðrar orsakir geta
m.a. verið blóðleysi, lágt kalíum, háþrýstingur,
ósæðarlokuþrengsli og lyfjaáhrif svo sem af
þvagræsilyfjum og digitalis (9). Því meiri sem ST
lækkunin er því sértækari verður hún fyrir
kransæðasjúkdóm og einnig ef hún kemur fram
við lítið vinnuálag (9, 11, 12). Oftast er miðað við
1,5 mm til 2,0 mm Iækkun, 0,08 sekúndum eftir
lok QRS útslagsins, sem merki um
kransæðasjúkdóm. ST hækkun er sjaldgæf en
getur bent til útbreidds kransæðasjúkdóms (9).
Önnur hjartalínuritsbreyting sem talin er hafa