Læknablaðið - 15.12.1987, Blaðsíða 25

LÆKNABLAÐIÐ
435
NABLAÐIÐ
THE ICELANDIC MEDICAL JOURNAL
Læknafélag íslands og
Læknafélag Reykjavikur
73. ARG. - DESEMBER 1987
Áfengismálastefna á íslandi
Umræða um áfengismál bendir oft til þess, að
margir telji að íslendingar hafi ekki haft stefnu í
áfengismálum. Þegar málið er skoðað kemur hins
vegar í ljós, að undanfarna áratugi hafa menn sett
sér mjög skýra og ákveðna stefnu. í þessu
sambandi má minna á, að menn hafa kappkostað
að setja lagaákvæði um áfengismál. í gildi eru
sérstök áfengislög þar sem megintilgangur
laganna er að vinna gegn misnotkun áfengis í
landinu og að útrýma því böli sem er samfara
áfengisneyslu. í sömu lögum eru ströng ákvæði
um innflutning áfengis, tilbúning, sölu og
veitingu og um aðra meðferð áfengis í landinu.
í áfengislögum er sérstakur kafli um ölvun þar
sem fram kemur að engum er heimilt að neyta
áfengis í þeim mæli að hann verði ölvaður ef hann
ætlar ekki að brjóta lög landsins. Sömuleiðis er í
áfengislögum sérstakur kafli um áfengisvarnir
þannig að segja má, að áfengislög landsins séu
mjög stefnumarkandi um það hvernig löggjafinn
vill að fólkið í landinu fari með áfengi.
Síðan hafa að sjálfsögðu samkvæmt þessum
lögum verið settar reglugerðir og má í því
sambandi nefna reglugerð um sölu og veitingu
áfengis, reglugerð um bindindisfræðslu, um
áfengisvarnarnefndir og bindindiseftirlit i
skólum. Ekki má heldur gleyma lögum um
meðferð ölvaðra manna og drykkjusjúkra sem nú
eru komin á þriðja áratug og þau ákvæði
umferðarlaga sem ræða um neyslu áfengis og
akstur.
Öll þessi lagaákvæði og reglugerðir renna stoðum
undir þá skoðun sem hér var sett fram í byrjun,
að mjög ákveðin stefnumörkun hefur verið í
áfengismálum. Þrátt fyrir þetta kemur það oft
fram í umræðu um áfengismál, að á skorti
lagasetningu í áfengismálum og margir telja að
breyta megi og lækna áfengisbölið með einfaldri
lagasetningu.
í þessa átt bendir þingsályktun frá 1. mai 1981,
sem samþykkt var samhljóða en ekkert var gert í
málinu fyrr en í lok desember 1982 að þáverandi
ríkisstjórn samþykkti tillögu frá heilbrigðis- og
tryggingamálaráðherra, um að skipuð yrði nefnd
til að framfylgja ályktuninni frá i maí 1981.
Það tók nokkurn tíma að koma nefndinni saman
enda var hún þannig skipuð að þingflokkarnir
áttu hver sinn fulltrúa, þau ráðuneyti, sem málið
snerti hvert sinn fulltrúa og þar að auki áttu ýmis
embætti og stofnanir sína fulltrúa, þannig að
nefndin varð alls 17 manna auk ritara, sem varð
sérstakur starfsmaður nefndarinnar.
í skipunarbréfi nefndarinnar var henni falið að
gera tillögur, sem byggja mætti á heildstæða og
markvissa stefnu og löggjöf um stjórnun
áfengismála, það er að segja tilbúning og
dreifingu áfengis, áfengisvarnir, meðferð
áfengissjúkra, rekstur meðferðarstofnana og um
upplýsingar, fræðslu og rannsóknastarfsemi.
Nefndinni var falið að gera á fyrstu þrem
mánuðum starfs síns sértillögur um átak i
áfengismálum og á næstu þrem mánuðum
sérstakar tillögur um átak í fíkniefnamálum. Hins
vegar skyldi nefndin ekki sinna fíkniefnamálum
frekar, en einbeita sér að áfengismálum. Ekki
verður hér upptalið hverjir sátu í nefndinni en sá
er þetta ritar var formaður hennar.
Nefndin hélt sinn fyrsta fund 30. júní 1983 en
lauk starfi í janúar 1987. Nefndin sendi tillögur
um sérstakt átak í áfengismálum til þáverandi
heilbrigðisráðherra hinn 1. nóvember 1983 og
sérstakt átak í fíkniefnamálum hinn 27. febrúar
1984.
Ríkisstjórnin tók við þeim tillögum sem hér um
ræðir en ekkert var með þær gert og þegar
forsætisráðherra síðar skipaði sérstaka nefnd til
að gera tillögur um fíkniefnamál Ieit svo út sem
enginn vissi að á borði ríkisstjórnarinnar höfðu
þá um tveggja ára skeið legið sérstakar tillögur
um átak vegna fíkniefnamála.
Endanlegar tillögur áfengismálanefndarinnar
skiptust í þrennt:
í fyrsta lagi var rætt um markmið laga,
tilbúning og dreifingu áfengis.
í öðru lagi var rætt um áfengisvarnir.
í þriðja lagi var rætt um meðferð og þjónustu