Læknablaðið - 15.12.1987, Blaðsíða 26

436
LÆKNABLAÐIÐ
við misnotendur áfengis og aðstandendur
þeirra.
Það var skoðun nefndarinnar að markmið
áfengislaga ætti að vera það að hægt væri að hafa
heildarstjórn á áfengismálum og með því móti
draga úr neyslu áfengra drykkja vegna þess
heilsutjóns sem af því hlytist. Nefndin taldi því
nauðsynlegt að fella undir ein samræmd lög öll
ákvæði er varða innflutning, sölu og meðferð
áfengis.
Nefndin taldi, að nauðsynlegt væri að viðhalda
einkasölu ríkisins á áfengi, vegna stjórnunar og
eftirlits og hún taldi með tilliti til þeirrar stefnu
sem ísland hefur gerst aðili að, það er að reyna að
minnka áfengisneyslu til aldamóta um fjórðung,
væri útilokað að heimila framleiðslu og sölu
áfengs öls hér á landi.
Þá lagði nefndin áherslu á, að
umboðsmannakerfi það sem viðgengst hér nú yrði
lagt niður, það sem það væri beint og óbeint
söluhvetjandi. Nefndin taldi einnig að það
fyrirkomulag, sem gildir um tollfrjálsan
innflutning á áfengi hjá farmönnum, flugliðum
og ferðamönnum, væri óeðlilegt og mismunaði
fólki eftir þvi hvernig það hagaði ferðalögum
sínum.
Þá taldi nefndin, að auðveldasta leiðin til þess að
hamla gegn sölu áfengis væri verðstýring og taldi,
að fjármálaráðuneytið eitt ætti ekki að hafa
ákvörðunarvald í þessum málum eins og nú
tíðkast, heldur ættu önnur sjónarmið að koma til.
Nefndin ræddi einnig í tillögum sínum um
vínveitingar á vegum hins opinbera, um sölu öl-
og víngerðarefna, um sölutíma áfengisverslana og
bann við auglýsingum beinum og óbeinum um
áfengi, svo og um refsiákvæði vegna brota á
áfengislögum.
í tillögukafla sínum um áfengisvarnir taldi
nefndin að varnarstarf ætti við á öllum
sviðum áfengismála og allar forvarnaraðgerðir
ættu að miða að því að takmarka aðgengi að
áfengi og að draga úr eftirspurn áfengis. Nefndin
gerði tillögur um breytingar á núverandi
áfengisvarnarráði þannig að
áfengisvarnarráðunautur yrði sérstakur
framkvæmdastjóri ráðsins, skipaður af ráðherra,
fjórir áfengisvarnarmenn skyldu kosnir
hlutfallskosningu á Alþingi en formaður ráðsins
skipaður af ráðherra.
Nefndin gerði tillögur um að fækka
áfengisvarnarnefndum frá því sem nú er, þannig
að framvegis yrðu áfengisvarnarnefndir í
kaupstöðum og sýslum, þannig að í sýslum yrðu
þessar nefndir samstarfsnefndir sveitarfélaga. Þá
var gert ráð fyrir að áfengisvarnarráð starfrækti
upplýsingamiðstöð áfengismála, þar sem haldin
yrði skrá um öll þau gögn um áfengismál, sem
gefin eru út og áfengisvarnarráð hefði þessar
upplýsingar í aðgengilegu formi fyrir þá sem á
þyrftu að halda. Þá ætti það að vera hlutverk
áfengisvarnarráðs, að taka saman reglulega
skýrslu um ástand og breytingar í áfengismálum
hérlendis og bera það saman við þær breytingar
sem erlendis verða á sama tíma.
í tillögunum er veigamikill kafli um fræðslu í
skólum og gert ráð fyrir að bindindisfræðsla verði
í öllum skólum og hún miði fyrst og fremst að því
að koma í veg fyrir áfengisneyslu eða fresta henni
sem lengst og búa nemendur undir líf í samfélagi
þar sem áfengis er ekki neytt. Sérstök áhersla var
lögð á að áfengisvarnir yrðu ekki síður
skylduverkefni i framhaldsskólum en
grunnskólum.
Sérstakir hópar voru tilnefndir sem eðlilegt væri
að uppfræða sérstaklega um áfengismál og þar
voru tilnefndir barnshafandi konur, stjórnendur
farartækja, stjórnendur fyrirtækja og
aðstandendur áfengis- og fíkniefnasjúklinga.
Lokakafli tillagnanna var um meðferð og
þjónustu við misnotendur og var það
undirstrikað, að það ætti að líta á alla ofneyslu
áfengis sem sjúkdóm eða ástand sem leitt gæti til
áfengissýki.
Nefndin taldi að meðferð og þjónusta við
áfengissjúklinga væri í góðu horfi hér á landi, en
í tillögunum væri rakin sú þjónusta sem
nauðsynlegt er talið að sé fyrir hendi og var þar
rætt um skyndiaðhlynningu eða bráðaþjónustu
við áfengissjúka, meðferð og aðhlynningu á
sjúkrahúsum og stofnunum, langtímagæslu og
göngudeildarþjónustu.
Það sem sérstaklega var talið á skorta var
meðferð þeirra sem eru yngri en 16 ára og að
þjónusta við aðstandendur áfengissjúklinga væri
ekki eins góð og æskilegt væri. Þá var á það bent
að meðferð og þjónusta áfengissjúkra utan
höfuðborgarsvæðisins væri brotakennd og í því
sambandi þyrfti sérstaklega að hyggja að því að
heilsugæslustöðvar gætu tekið að sér verkefni á
þessu sviði. Þá var einnig gerð tillaga um, að
sérstök meðferðarstofnun áfengissjúklinga kæmi
upp á Eyjafjarðarsvæðinu.
Auk tillagna í skýrslu áfengismálanefndar koma í
skýrslunni fram glöggar upplýsingar um stofnanir
fyrir áfengissjúklinga, hverning þjónustu þær geta