Læknablaðið - 15.03.1991, Blaðsíða 37

LÆKNABLAÐIÐ 1991; 77: 115-26.
115
Guðmundur Björnsson
ÁRDAGAR AUGNLÆKNINGA Á ÍSLANDI
Á öndverðu ári 1990 voru hundrað ár
liðin síðan Bjöm Olafsson, læknir frá
Ási í Skagafirði kom til starfa á íslandi
eftir sérfræðinám í augnlækningum
í Kaupmannahöfn. Er hann fyrsti
sérfræðingurinn, sem sest hér að og stundar
sérgrein sína sem aðalstarf eftir að hann sest
að í Reykjavík.
Áður en Bjöm tók til starfa var vart um
augnlæknisþjónustu að ræða hér á landi
aðra en þá, sem hinir fáu héraðslæknar gátu
veitt, en sú þjónusta var mjög takmörkuð,
enda hófst kennsla í augnsjúkdómum við
Læknaskólann ekki fyrr en í lok síðustu aldar.
I skýrslum sínum til landlæknis á síðustu
öld greina læknamir frá slímhimnubólgu í
augum og hvarmabólgu. Þessir kvillar voru
þá mjög algengir hér á landi. Orsökina töldu
margir þeirra vera frá móreyknum og kófinu
í hlóðaeldhúsunum, þar sem fólk dvaldist oft
langtímum saman. Héraðslæknamir minnast
ekki á alvarlega sjúkdóma í augum, sem
orsaka skerðingu á sjón, svo sem gláku eða
ský á augasteini, en þessir öldrunarsjúkdómar
voru tíðasta orsök meiri háttar sjónskerðingar
og blindu á síðustu öld og reyndar langt
fram á þá tuttugustu. Blinda meðal aldraðra
var mjög mikil hér á landi allt fram á miðja
þessa öld, en hefur á síðustu áratugum farið
sí minnkandi vegna bættrar heilsugæslu,
framfara á sviði læknavísinda og vegna aukins
skilnings heilbrigðisyfirvalda og almennings á
fyrirbyggjandi aðgerðum.
Bjöm Ólafsson var Skagfirðingur í báðar
ættir, fæddur að Ási á Hegranesi 11. aprfl
1862. Faðir hans Ólafur Sigurðsson var
merkisbóndi, búsýslumaður mikill og tók
mikinn þátt í framfaramálum sveitar sinnar
og var alþingismaður um tíma. Móðir
Bjöms var Sigurlaug Gunnarsdóttir frá
Skíðastöðum í Laxárdal. Var hún hin mesta
atgerfis- og fyrirmyndarkona, stundaði nokkuð
Björn Ólafsson augnlæknir.
ljósmóðurstörf og var hjálpfús við bágstadda
og sjúka.
Bjöm stundaði nám í Lærðaskólanum
og tók stúdentspróf vorið 1884. Næsta
haust hóf hann nám í Læknaskólanum í
Reykjavík, en þetta sama haust fluttist skólinn
í hið nýbyggða Sjúkrahús Reykjavíkur í
Þingholtum (Þingholtsstræti 25), sem var reist
af Sjúkrahúsfélagi Reykjavíkur.
Læknaskólinn var stofnaður 1876 með fimm
nemendum. Skólinn hafði þá aðalbækistöð í
fyrsta sjúkrahúsinu í Reykjavík, sem stóð við
Kirkjustræti 2 (Klúbbinn) og var starfrækt