Læknablaðið - 15.05.1992, Blaðsíða 17

LÆKNABLAÐIÐ
173
3) Apoprótín (a) (apo (a)); tengist apo B
(LDL) sennilega um tvísúlfíð tengi og myndar
fituprótínið (a) (Lp (a)). Hlutverk Lp (a) er
ennþá óþekkt, en nýlegar rannsóknir hafa leitt
í ljós að apo (a) er mjög skylt plasminogeni
að uppbyggingu (18) og hefur því athyglin
beinst að því hvort hér kunni að vera tengslin
milli æðakölkunar og blóðsegamyndunar
(19). Apo (a) er framleitt í lifur og er mjög
mismunandi að stærð, 300-700 kD. Þéttni Lp
(a) í blóði er í öfugu hlutfalli við stærð apo
(a) (20). Lp (a) hefur reynst vera sjálfstæður
áhættuþáttur fyrir kransæðasjúkdómi (11, 21).
Jafnframt mælingum á apoprótínum og
blóðfitu, var inæld þéttni HDL-kólesteróls, en
litlar upplýsingar hafa legið fyrir um dreifingu
HDL-kólesteróls í Islendingum.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Úrtakið, 317 íslendingar (151 karl og
166 konur) á aldursbilinu 15-79 ára, var
fengið úr neyslukönnun Manneldisráðs
1990 (slembiúrtak) og náði til íbúa
á Stór-Reykjavíkursvæðinu, Selfossi,
Hveragerðishreppi, Biskupstungnahreppi,
Gerðahreppi og Njarðvík (22). Þátttakendum
í neyslukönnuninni var boðin mæling á
blóðfitum og tóku um 65% þátttakenda því
boði. Um 75% þeirra mættu til blóðsýnatöku.
Útilokuð frá útreikningum voru þau sem tóku
kólesteróllækkandi lyf, thyroxín eða barkstera.
Einnig voru þau útilokuð sem þjáðust af
sykursýki og þær sem voru bamshafandi.
Blóðsýnataka var gerð á Rannsóknarstöð
Hjartaverndar, Heilsugæslustöð Selfoss og
Heilsugæslustöð Suðumesja á þátttakendum
eftir næturlanga föstu, liggjandi og með stasa í
minna en eina mínútu.
Allar mælingar voru gerðar á Rannsóknarstöð
Hjartaverndar. Mælingar á blóðfitum voru
flestar gerðar samdægurs, sermi sem tekið
var utan Reykjavíkur var geymt við 4° hita
og mælt innan tveggja sólarhringa. Sermi fyrir
apoprótín mælingar var sett í - 20° kæli innan
við tvær klukkustundir frá sýnatöku. Aldur
sýna við mælingu apoprótína var einn til fjórir
mánuðir.
Heildarkólesteról og þríglýseríðar voru mæld
með vélvæddri ensímatískri, kólórímetískri
aðferð (Cobas Mira, Roche). HDL-kólesteról
var mælt eftir útfellingu annarra fituprótína,
með fosfótungstatsýru/magnesíum (Cobas
Mira, Roche). Breyta má mmól/líter í mg/dl
kólesteróls með því að margfalda með 38,7.
Stuðullinn 88,5 er notaður þegar breyta á
mmól/1 þríglýseríða í mg/dl (23).
Apo AI og B voru mæld með vélvæddri
immunoturbidimetric aðferð (Cobas
Mira, Roche) og apo (a) var mælt með
radioimmunoassay (Pharmacia Diagnostics
AB, Svíþjóð). Gefið var upp að 1 U/1 af apo
(a) jafngildi um það bil 0,1 mg/dl af Lp (a).
LDL-kólesteról var reiknað út frá jöfnu
Friedewalds (23):
LDL-kólesteról = heildarkólesteról - (HDL-
kólesteról) - (þríglýseríð/2,17)
Jafnan gildir aðeins ef þéttni þríglýseríða er
minni en 4,5 mmól/1 og öll gildi eru í mmól/1.
Ef öll gildin í jöfnunni eru í mg/dl þá þarf að
deila með 5 í þríglýseríða.
Þyngdarstuðull var reiknaður sem
þyngd/(hæð)2 (kg/m2). Innri og ytri
viðmiðunarsýni voru notuð við mælingar á
heildarkólesteróli, þríglýseríðum og HDL-
kólesteróli. Þurrfryst viðmiðunarsýni voru
notuð fyrir mælingar á apo AI, B og (a).
Heildar breytistuðull (Coefficient of Variation)
fyrir hverja mæliaðferð er fenginn með því að
deila meðaltali mælinga á viðmiðunarsýnum
í staðalfrávik mælinganna og margfalda
með eitt hundrað. Lýsir þá breytistuðullinn
nákvæmni (precision) mæliaðferðarinnar í
hundraðshlutum.
Allir tölfræðiútreikningar voru gerðir með
SPSS 4,0 forritinu (Chicago, Illinois). Munur
á meðalgildum milli kynja var reiknaður með
t-prófun. Fylgni (correlation) milli tveggja
breyta var reiknuð með aðferð Pearson’s.
Gildi á þríglýseríðum og apo (a) voru ekki
normaldreifð og því var þeim umbreytt
með lógaritmafalli fyrir fylgniútreikninga.
Marktækni var náð ef p<0,05.
NIÐURSTÖÐUR
Hlutfallslegur breytistuðull (Coefficient of
Variation) fyrir mælingar á blóðfitum, HDL-
kólesteróli, apo AI, B og (a), eru í töflu I. I
mælingum á apoprótínum er ónákvæmni mest
í mælingum á apo (a), en nákvæmni er meiri
í mælingum á apo AI og B. Breytistuðlar
fyrir heildarkólesteról, þríglýseríð og HDL-
C eru meðaltöl yfir fimm mánaða tímabil. Þar