Læknablaðið - 15.05.1992, Side 27

LÆKNABLAÐIÐ
183
Tafla I. Sanianburður milli fœrslna á dánarvottorð og niðurstaðna krufninga.
1976 (%) 1986 (%) Samtals (%)
Heildarmisræmi 123 (49) 164 (48) 287 (49)
Misræmi í dánarorsök 59 (24) 87 (26) 146 (25)
í sama líffærakerfi 14 (6) 23 (7) 37 (6)
í ööru líffærakerfi 45 (18) 64 (19) 109 (18,5)
Misræmi í öörum alvarlegum sjúkdómum 81 (32) 115 (34) 196 (33)
Fjöldi líkrannsókna 250 339 589
Tafla II. Dreifing misrœmis dánan’ottorða og niðurslaðna krufninga eftir því, hvort dánarvottorð var undirritað á undan (»fyrir rannsókn«) eða sama dag og (eða síðar en) frumgreining krufningar (»eftir rannsókn«).
1976 1986 Samtals
Fyrir rannsókn Eftir rannsókn Fyrir rannsókn Eftir rannsókn Fyrir rannsókn Eftir rannsókn
N (%) N (%) N (%) N (%) N (%) N (%)
Heildarmisræmi Misræmi í dánarorsök Misræmi í öörum alvarl. sjd Fjöldi líkrannsókna . 12 (54,5) 111 (48,7) . 4 (18,2) 55(24) . 10 (45,5) 71 (31) . 22 228 8 (50) 156(48) 4 (25) 83 (25,7) 7 (43,8) 108(33,4) 16 323 20 (52,6) 8 (21) 17 (44,7) 38 267 (48,5) 138 (25) 179 (32,5) 551
veikindum og dauða. Höfundum eru engu að
síður fullljósar takmarkanir á getu krufninga
til þess að leiða fram endanlegan sannleika
um orsakir og tildrög dauða. Til þess að
fækka eftir mætti vafaatriðum í túlkun, voru
í rannsókn okkar einungis skráð til misræmis
þau atriði er flestir læknar munu sammála um
að þar heyri til.
Þegar tilgreind skal ein heimild unt
almennt heilsufar verða dánarvottorð án
efa fyrst til viðmiðunar. Heilbrigðisyfirvöld
flestra þjóða birta með vissu millibili
samantektir, sem meðal annars eru byggðar
á dánarvottorðum, þar sem tilgreind eru
grunnmein (»underlying cause of death«)
og oftast aðrir sjúkdómar er teljast skipta
máli. Areiðanleiki dánarvottorða heyrist
sjaldan dreginn í efa og aðrar mikilvægar
skýrslur, svo sem krabbameinsskrár, byggja
að hluta á upplýsingum dánarvottorða (9,
10). í ljósi þessa mikilvægis dánarvottorðs
er sýnt, að gæðaeftirlit með þessu skjali
er nauðsynlegt, líkt og í öðrum þáttum
heilbrigðisþjónustunnar.
Flestir munu sammála um, að líkrannsókn
sé sú læknisrannsókn, sem líklegust sé til að
upplýsa sem nákvæmast dánarmein og annað
alvarlegt sjúkdómsástand, sem samverkandi er
að dauða (11,12). Með óbeinum hætti þjónar
krufning hagsmunum hins látna og fjölskyldu
hans með því að skýra sjúkdómsferli og
aðdraganda dauða (13). I öðru lagi er hlutverk
krufninga við rannsóknir í læknisfræði
verulegt (14). I þriðja lagi telja flestir læknar
þessa rannsókn mikilvæga við gæðaeftirlit
greiningar og læknismeðferðar (15). Að
þessum forsendum gefnum virðist líklegt,
að líkrannsókn sé vel til þess fallin að kanna
áreiðanleika dánarvottorða.
Fyrri rannsóknir um áreiðanleika
dánarvottorða, sem byggðar eru á samanburði
við krufningar, hafa allar leitt í ljós að þar
gætir verulegs misræmis. Kircher o.fl. (16)
fundu heildarmisræmi í 55% tilvika, þar
sem dreifingin milli beinnar dánarorsakar
(26%) og annars alvarlegs sjúkdómsástands
(29%) var áþekk. Engel o.fi. fundu misræmi
í 51% tilvika (10). Cameron og McGoogan
í Skotlandi (17) báru niðurstöður 1152
sjúkrahúskrufninga saman við dánarvottorð
og staðfestu misræmi í 39% tilvika hvað
varðaði dánarorsök eina. Niðurstöður hafa
verið svipaðar í rannsóknum sem beinst
hafa að tilteknum sjúkdómaflokkum. Við
rannsókn á dánarvottorðum 1405 sjúklinga,
sem greinst höfðu með illkynja æxli, fundu
Gobbato o.fl. (18) að ein sér voru vottorðin
ónothæf til skráningar á krabbameini. Mollo
o.fl. (19) rannsökuðu 4927 sjúklinga með
krabbamein og fundu misræmi í 44% tilvika.
Misræmi hvað varðar aðra sjúkdóma en
krabbamein er sömuleiðis algengt, einkum
langæja lungnasjúkdóma (20) og lungnarek
(21,22). Þessum rannsóknum var þó ekki fyrst