Læknablaðið - 15.05.1992, Qupperneq 49

LÆKNABLAÐIÐ
203
upphefja heimilislækningar með órökstuddum
samanburði og skáldskap um HNE-lækningar.
Til gamans skal þess getið, að í fyrsta kafla
Atlas of Ear Surgery (10) er rakin í tímaröð
þróun eyrnalækninga og er elsta tilvitnunin
frá 500 fyrir Krist og það er heilum hundrað
árum áður en Hippókrates var upp á sitt
besta. Eftir að sérgreinar komu til hafa HNE-
læknar verið framarlega í flokki. Félag þeirra
vestanhafs er ásamt augnlæknafélaginu
elsta sérgreinafélag þar um slóðir og í
september síðastliðnum var haldið 95. ársþing
samtakanna. HNE-lækningar eru líka gamlar
á Islandi og hefur stéttin oft verið fjölmenn.
Islendingar sóttu í byrjun sérmenntun sína
helst til Danmerkur og þar munu HNE-
lækningar hafa staðið með nokkrum blóma
fyrir aldamót. Arið 1899 var danska HNE-
læknafélagið stofnað með 35 meðlimum,
þar af fimm sænskum. I Kaupmannahöfn
var haldið fyrsta norræna HNE-þingið 25.-
26. ágúst 1911 og á virðulegri mynd af
þingfulltrúum eru hvorki fleiri né færri en 46
karlar (11). Til íslenskra frumherja teljast:
Ásgeir Blöndal (1858-1926) héraðslæknir
sem lagði meðal annars stund á háls-, nef- og
eymasjúkdóma í Kaupmannahöfn með styrk
frá landssjóði 1892-3 (12).
Guðmundur Scheving Bjamason (1861-1909)
héraðslæknir sem lagði í upphafi nokkra stund
á eyrna- og augnlækningar, vafalítið eftir
námsferð til Kaupmannahafnar 1894 (12).
Tómas Helgason (1863-1904) var við nám
erlendis 1888-1892 og var þá meðal annars í
eymalækningum í Berlín og starfaði við HNE-
lækningar í Reykjavík sumarið 1892 og aftur
árin 1893-1894 (12).
Þegar séfræðiviðurkenningar hófust á íslandi
var það á vegum Læknafélags Islands sem
1923 viðurkenndi 12 sérfræðinga, þar af
tvo HNE-lækna, þá Olaf Þorsteinsson og
Gunnlaug Einarsson. Olafur kom til starfa
á íslandi 1910 og varð aukakennari við
læknadeild HÍ frá 1911 (12, 13). Þess má
geta, að 1940 voru starfandi sex sérfræðingar
í HNE-lækningum hérlendis, 1960 voru þeir
sjö, 1980 voru þeir átta og 1990 voru þeir 18.
Fjöldinn hefur sem sagt þrefaldast frá 1940
og á sama tíma hefur þjóðin rétt rúmlega
tvöfaldað höfðatölu sína. Það má því með
sanni segja að HNE-lækningar sem sérgrein
sé gömul og fjölgunin í stéttinni ekki mikil,
þegar til lengri tíma er litið. Ekki verður séð,
að aldur sérgreinarinnar og fjölgun í stéttinni
skýri ágreining milli heimilislækna og háls-,
nef- og eymalækna.
NIÐURLAG
Greinaflokkur fjórmenninganna er unninn
upp úr svörum íslenskra Iækna við 65
fullyrðingum sem einn höfunda notaði í
doktorsritgerð sinni um vallhöslun í sænskri
heilbrigðisþjónustu. Verulegs ósamræmis gætir
í meðferð á niðurstöðum og tilgangur slíkrar
könnunar virðist ekki sá sami hérlendis og
í landi frumheimildarinnar. Sýnt er fram á
að tölfræðiútreikningar eru rangir. í íslenska
greinaflokknum er einnig drepið á ýmis
mál er varða lækna, störf þeirra og skipulag
heilbrigðismála. Sú umfjöllun er æði einlit og
hallað á sérfræðinga.
Það má ljóst vera, að heimilislækna og
sérfræðinga greinir á og hafa báðir nokkuð
til síns máls. Greinaflokki þeim sem hér er
fjallað um var augljóslega ætlað að styrkja
málstað þeirra sem vilja veg heimilislækninga
sem mestan og er það sjónarmið útaf fyrir
sig virðingarvert. Einhliða umfjöllun og
misbeiting tölfræðinnar verður þeim málstað
ekki til framdráttar.
Kristján Guðmundsson,
háls-, nef- og eyrnalæknir
HEIMILDIR
1. Kristjánsson H, Sigurðsson JA, Magnússon G,
Berggren L. Skoðanir lækna á starfssviðum sérgreina
I. Læknablaðið 1990; 76: 295-8.
2. Kristjánsson H, Sigurðsson JÁ, Magnússon G,
Berggren L. Skoðanir lækna á starfssviðum sérgreina
II. Læknablaðið 1990; 76: 329-33.
3. Kristjánsson H, Sigurðsson JÁ, Magnússon G,
Berggren L. Skoðanir lækna á starfssviðum sérgreina
III. Læknablaðið 1990; 76: 441-7.
4. Kristjánsson H, Sigurðsson JÁ, Magnússon G,
Berggren L. Skoðanir lækna á starfssviðum sérgreina
IV. Læknablaðið 1991; 77: 72-6.
5. Sigurðsson JÁ, Kristjánsson H, Magnússon G,
Berggren L. Skoðanir Iækna á starfssviðum sérgreina
V. Læknablaðið 1991; 77: 266-72.
6. Berggren L. Non-physical territoriality in health
care organizations. Doctoral thesis. Gothenburg:
Department of social medicine, department of
environmental hygiene. University of Gothenburg,
1986.
7. Hill AB, Hill ID. Bradford Hill’s principles of
medical statistics. Edward Amold, 1991.
8. Swiscow TDV. Statistics at square one. London:
British Medical Association, 1977.