Dagblaðið Vísir - DV - 10.05.2007, Blaðsíða 8

Fimmtudagur 10. maí 200710 Fréttir DV
Framleiðsla á lífrænum orkugjöf-
um hefur stóraukist síðustu ár. Með-
al annars fyrir tilstuðlan stjórnvalda
víða um heim sem líta á þetta sem
gullið tækifæri til að minnka meng-
un og lækka verð á olíu. Lífræn orka
er helst unnin úr landbúnaðaraf-
urðum eins og maís, sykurreyr, soja-
baunum og pálmaolíu. Hafa bændur
því snúið sér í auknum mæli að rækt-
un þessara afurða enda hefur verð á
þeim hækkað. Í Bandaríkjunum hafa
margir bændur lagt bómullarrækt-
un á hilluna til að geta einbeitt sér að
framleiðslu maíss. Samkvæmt frétt
breska blaðins The Guardian í gær
telja Sameinuðu þjóðirnar hættu á
að þessi aukna framleiðsla leiði til
þess að minni bændur verði neyddir
af jörðum sínum og skóglendi verði
rutt til að auka ræktun enn frekar.
Þetta kynni að valda hungursneyð og
fátækt ef ekki verður gripið í taum-
ana og framleiðslan skipulögð með
betri hætti en gert er í dag.
Þriðjungur af allri maísuppskeru í
Bandaríkjunum á síðasta ári var nýtt-
ur í lífræna orku. Það er helmings-
aukning frá árinu á undan. Í Brasil-
íu og Kína var ræktunarland stækkað
töluvert. Evrópusambandið hefur
gefið það út að tíu prósent orkuþarf-
ar aðildarlandanna verði mætt með
lífrænni orku árið 2020. Hagsmuna-
aðilar innan lífræna orkugeirans
hafa hins vegar uppi mun metnaðar-
fyllri áform og vilja að framleiðsla sín
standi undir fjórðungi orkunotkunar
heimsins á þeim tíma. Framleiðsla
á lífrænum orkugjöfum tvöfaldast á
nokkurra ára fresti.
Gæti leitt til hungursneyðar
Sameinuðu þjóðirnar óttast alvarlegar afleiðingar aukinnar framleiðslu á lífrænni orku:
Vladimír Pútín forseti Rússlands
er gersamlega æfur út í stjórnvöld
í Eistlandi í svokölluðu styttumáli.
Munnsöfnuður hans versnar með
degi hverjum og nú hefur hann líkt
Eistlendingum við fasista og öfgas-
inna auk þess sem hann bar þá
við saman við nasista. Pútín lýsti
brottflutningi styttunnar góðu sem
ómanneskjulegum. Orðin eru jafn-
stór egói forsetans, sem virðist hafa
gleymt að lesa kaflann um kúgun
Rússa á eistnesku þjóðinni síðustu
aldir.
Sigur á nasistum
Styttan góða sem nefnist Brons-
hermaðurinn stóð á torgi í miðborg
Tallinn, höfuðborgar Eistlands, frá
lokum síðari heimsstyrjaldarinnar
og þar til í síðustu viku. Rússar reistu
styttuna til minningar um sigur sinn
á nasistum. Sigurinn var kærkominn
og honum fagnað um víða veröld
og að sjálfsögðu þess virði að reisa
minnisvarða af slíku tagi. Hundruð
ef ekki þúsundir slíkra minnisvarða
eru dreifðir um gömlu Sovétríkin
og margir standa enn í fyrrverandi
leppríkjum og Berlín svo eitthvað
sé nefnt. Frá sjónarmiði Rússa er
það fullkomlega eðlilegt að þessar
minningar fái að standa enda voru
það þeir sem færðu mestu blóð-
fórnirnar í stríðinu, þar sem talið
er að allt að 20 milljónir Rússa og
rússneskra hermanna hafi látið líf-
ið. Langflestir voru karlmenn og því
vantaði heilu kynslóðir karlmanna
að stríði loknu. Rússar líta á sig sem
bjargvætti Eistlendinga, sem aftur
líta margir á Rússa sem kúgara.
Sjálfstæði í 22 ár
Það er ekkert grín að vera lítill
nágranni Rússa, eins og Eistlend-
ingar, Lettar, Finnar og Pólverj-
ar, svo einhverjir séu nefndir, hafa
fundið fyrir í gegnum aldirnar. Í
hvert skipti sem Rússar ætluðu í
Þjóðverja, þurftu þeir að spóla yfir
Pólland. Ef Rússar vildu auka völd
sín á Norðurlöndunum þurftu þeir
að fara í gegnum Finnland. Ef Rúss-
ar vildu auka vald sitt við strandlínu
Eystrasaltsins þá lágu nágrannarnir
þrír alltaf vel við höggi.
Eistlandi var að mestum hluta
stjórnað af Svíum frá 16. öld þar til
þeir töpuðu landinu til rússneska
keisaraveldisins í norðurstríðinu
mikla árið 1710. Síðan þá hafa Rúss-
ar haft mikil áhrif á stjórnmála- og
menningarlíf landsins. Í kjölfar sig-
urs Þjóðverja á Rauða hernum árið
1917 og rússnesku byltingarinnar í
október sama ár sættu Eistlending-
ar lagi, ekki svo ólíkt okkur Íslend-
ingum gagnvart herraþjóðinni, og
lýstu yfir sjálfstæði frá Rússlandi 24.
febrúar 1918. Sjálfstæði Eistlands
varði í 22 ár en rússneski herinn
réðst inn í landið við upphaf síðari
heimsstyrjaldarinnar og innlimaði
landið í Sovétríkin.
Nauðung Stalíns
En þrátt fyrir að Rauði herinn
hafi sigrað fasistana og „frelsað“
Evrópu undan ánauð þá tók önn-
ur ánauð við fyrir Eistland: Stalín.
Innlimun Eistlands samanstóð ekki
af pennastrikum og nýjum fánum í
miðborginni heldur voru fjölmarg-
ir pólitískir leiðtogar landsins myrt-
ir og fjöldi menntamanna fór sömu
leið. Þegar Barbarossa-árás þýska
hersins á Sovétríkin hófst voru þús-
undir eistneskra karlmanna neydd-
ir í Rauða herinn og hundruð pól-
itískra fanga voru aflífaðir þegar
herinn hopaði fyrir leifturárás Þjóð-
verja sem náðu landinu á vald sitt
árið 1941.
Mótþrói gegn Stalín
Þegar þýski herinn fór að missa
mátt sinn réðst Rauði herinn inn
í Eistland og náði landinu aftur á
sitt vald árið 1944. Þegar ljóst var
að Þjóðverjar myndu tapa stríðinu
gekk fjöldi Eistlendinga í lið þeirra
og barðist með þeim, meðal ann-
ars í Waffen-SS. Þegar Rauði herinn
var að ná yfirráðum flýðu þúsund-
ir Eistlendinga með Þjóðverjum og
aðrir leituðu til Finnlands. Ekki beið
björt framtíð þeirra sem eftir voru
og árið 1949 voru tugþúsundir Eist-
lendinga fluttir nauðungarflutning-
um í vinnubúðir í Síberíu, þar sem
helmingur þeirra lést. Þeir sem eft-
ir voru börðust gegn yfirráðum Sov-
étríkjanna í skæruliðasveitum er
nefndust Metsavennad, eða skógar-
bræður, fram eftir 1950 og söfnuð-
ust margir fyrrverandi hermenn frá
Finnlandi og Þýskalandi í þær sveit-
ir þegar á leið sjötta áratuginn.
Rússavæðing Eistlands
Stalín reyndi af mesta megni að
auka áhrif Rússa í Eistlandi sem varð
til þess að hundruð þúsunda Rússa
voru flutt til Eistlands til að flýta
fyrir iðnvæðingu og hervæðingu
landsins. Innflytjendurnir settust
flestir að í landinu og í dag eru um
25 prósent landsmanna Rússar eða
um 350 þúsund af um 1,3 milljón-
um íbúa landsins. Fjöldi þeirra var
fljótt orðinn svo mikill að þegar ól-
ympíuleikarnir fóru fram í Moskvu
árið 1980, og að hluta til í Eistlandi,
notaði almenningur tækifærið til að
mótmæla innflytjendaaustri sov-
éskra stjórnvalda með þeim rök-
um að verið væri að þurrka út þjóð-
menningu Eista.
Tveggja milljóna manna keðja
Árið 1989, eftir hæga sundur-
lausn Sovétkerfisins, óx löndunum
við Eystrasaltið ásmegin og raddir
sjálfstæðis ómuðu sem aldrei fyrr.
Mótmæli dreifðust út um lönd-
in þrjú Eistland, Lettland og Lithá-
en undir yfirskriftinni Eystrasalts-
leiðin, sem átti að vísa í þá sérstöðu
þríþjóðanna sem allar höfðu verið
undir kommúnískri stjórn í kalda
stríðinu en vildu gerast vestrænni.
Í kjölfarið mynduðu tvær milljón-
ir manna mannlega keðju sem náði
yfir landamæri landanna allra, enda
var hlutskipti nágranna Eistlendinga
mjög svipað og þorsti þeirra í sjálf-
stæði líkur. 20. ágúst 1991 hlaut Eist-
EistlEndinGar Grafa minninGarnar
Mikil mengun Ein rökin fyrir notkun etanóls eru þau að þannig megi draga úr
mengun. Það er þó umdeilt.
Lífrænt etanól á bandarískri
bensínstöð Framleiðsla á lífrænum
orkugjöfum hefur stóraukist síðustu ár.
200 ára drottning
Elísabet Englandsdrottning var
í opinberri heimsókn í Bandaríkj-
unum á dögunum og þar tók á
móti henni George Bush Banda-
ríkjaforseti sem
hefur getið sér
frægð fyrir mis-
mæli.
Eins og fyrir-
fólki sæmir bauð
Bandaríkjafor-
seti drottningu
í stórfenglegan
kvöldverð ásamt
öllum sem skipta
máli í bandarísku samfélagi. For-
setinn bauð drottningu velkomna
og þakkaði henni kærlega fyrir að
heimsækja sitt heittelskaða föð-
urland í fyrsta sinn frá því 1776!
Viðstaddir ráku upp stór augu því
þótt drottning líti nú ekki út fyrir að
vera fædd í gær þá lítur hún heldur
ekki út fyrir að vera rúmlega 200
ára gömul. Drottningin lét þetta þó
ekki koma sér úr jafnvægi og þegar
kom að henni að skála sagðist hún
kannski eiga að minnast heim-
sóknar sinnar árið 1776, en dró þó
í land. George Bush sagði síðar við
fjölmiðla að drottning hefði litið sig
sömu augum og móðir barn sitt.
blaðamaður skrifar: skorri@dv.is
SkoRRi GíSLaSoN
Samband Eistlands og Rússlands hefur verið
stirt um aldir. Eistlendingar hafa verið að
öðlast stjórnmálalegt og efnahagslegt frelsi
undan Rússum síðan þeir öðluðust sjálfstæði
1991. Brottflutningur Bronshermannsins úr
miðborg Tallinn var táknrænn atburður með
djúpar sögulegar rætur.
Friðsæld Eistlendingar stinga
niður blómum í stað styttunnar.