Læknablaðið : fylgirit - 01.02.1980, Blaðsíða 14

12
hættulausar á síðari hluta meðgöngutím-
ans.
6,4 Legvatnsástungur á Fœðingadeild.
Landspítalans
Undirbúningur að legvatnsrannsóknum
á Fæðingadeild Landspítalans hófst síðla
árs 1963 í kjölfar þeirra rannsókna, sem
Liley birti niðurstöður um fyrr á því ári.
Voru legvatnssýni tekin við keisara-
skurði um nokkurra vikna skeið meðan
prófun á aðferðinni fór fram. Er fullreynt
þótti, að aðferðin gæfi áreiðanleg svör,
voru hafnar legvatnsástungur í ársbyrjun
1964 hjá Rhesus-neikvæðum konum, sem
myndað höfðu mótefni. Hefur litrófsmæl-
ingu á legvatni verið beitt allt frá upp-
hafi þessara rannsókna hér á landi.
Fyrstu fjögur árin, eða til ársloka 1967,
voru framkvæmdar 103 ástungur hjá 54
konum. Mistókust 23 ástungur af ýmsum
ástæðum, sem dæmi má nefna að leg-
vatn blandaðist blóði eða fósturhægðum
(meconium) eða að sýni eyðilögðust við
flutning af vangá. Legvatn reyndist stöku
sinnum farið, þegar að ástungu kom, eða
var svo lítið, að ekki tókst að ná því.
Síðastliðin 11 ár hefur það hins vegar
heyrt til undantekninga, þ. e. í níu af
341 ástungu, að ekki tækist að ná full-
nægjandi sýni.
Liggur hér að baki vaxandi reynsla við
próftöku, en einnig notkun á örbylgju-
tækni síðustu árin.
Mótefnamælingar (,,titer“ mælingar)
gefa upplýsingar um magn mótefna í blóði
konunnar. Hins vegar veita þær ekki upp-
lýsingar um, hve mikið magn mótefna
berst frá móður til fósturs, þar sem fylgj-
ur hleypa mismunandi magni mótefna í
gegn.
Af þessum ástæðum getur kona með
mikið magn mótefna fætt barn með sjúk-
dóm á lágu stigi.
Á sama hátt fæðast stöku sinnum börn
með Rhesus-sjúkdóm á háu stigi, þótt mót-
efnamyndun hjá móður hafi mælzt lítil.
Mæling á galllitarefni í legvatni gefur
hins vegar allnákvæmar upplýsingar um
ástand barnsins í móðurkviði með tilliti
til Rhesus-sjúkdóms.
Aukið magn galllitarefna í legvatni gef-
ur til kynna aukið niðurbrot rauðra blóð-
korna af völdum mótefna, sem borist hafa
frá móðurinni.
Legvatnsástungur á Fæðingadeild Land-
spítalans hafa frá upphafi verið gerðar
hjá flestum þeim konum, sem sendar hafa
verið til deildarinnar vegna Rhesus-
mótefnamyndunar, án tillits til magns
mótefna í blóði þeirra. í nokkrum tilvik-
um, einkum fyrr á árum, voru konur
komnar í eða að fæðingu við innlögn á
Fæðingadeildina og vannst þá ekki tími
til legvaínsástungna hjá þeim. Reglur þess-
ar um ástæður fyrir ástungum á Fæð-
ingadeild Landspítalans hafa frá upphafi
verið strangari en víða annars staðar, þar
sem margir gera aðeins legvatnsástungur,
þegar um mótefnamyndun á hærri stigum
er að ræða.
TAFLA 8.
Legvatnsástungur á Fæöingadeild Landspit.
196J,—1978.
Fjöldi ásfcunga hjá hverri konu Fjöldi kvenna Ástungur alls
1 83 83
2 62 124
3 32 96
4 19 76
5 8 40
6 3 18
7 1 7
208 444
Tafla 8 sýnir fjölda þeirra Rhesus-
neikvæðra kvenna, sem gerðar hafa verið
legvatnsástungur hjá frá 1964-1978. Einn-
ig sýnir taflan hve margar ástungur hafa
verið gerðar hjá hverri konu.
Á þessu árabili hafa einnig verið tek-
in legvatnssýni hjá konum með mótefna-
myndanir af öðrum ástæðum (ABO-mis-
ræmi, Duffy, Kell o. s. frv.). Eru þær
ástungur ekki taldar með í töflu 8, en
þær eru 60 að tölu. Þannig hafa frá upp-
hafi verið framkvæmdar um 500 legvatns-
ástungur vegna blóðflokkamisræmis hér á
landi til ársloka 1978.
Fullvíst er, að legvatnsástungur þær,
sem hér um ræðir, hafa ekki valdið kon-
um né börnum þeirra neinum vandkvæð-
um. Einkenni um ástungurnar hefur ekki
sést hjá neinu barni eftir fæðinguna og