Læknablaðið : fylgirit - 01.09.1993, Blaðsíða 38

36
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 24
ÓNÆMAR BAKTERÍUR í NEFKOKI BARNA Á
V 10 ÍSLANDI OG NOTKUN SÝKLALYFJA.
Vflhjálmur AArason,
Jóhann Á.Sigurösson,
Siguröur Guömundsson,
Karl G.Kristinsson,
Heflsugæslan Garöabæ
Heimilislæknisfræöi H.í.
Borgarspítala
Landsspítala.
Notkun sýklalyfja, sérstaklega breiövirkra er meiri
hér en á hinum Noröurlöndunum, einkum meöal
barna. Erlendar rannsóknir benda til aö samband
sé milli sýklalyfjanotkunar og ónæmi baktería.
Hratt vaxandi tíöni penicillín ónæmra Streptococcus
pneumoniae (PÓP) er mikiö áhyggjuefni hér á landi.
Áhugavert þykir því aö kanna þessi tengsl hér á
landi og kanna ávísanavenjur lækna á mismunandi
stööum.
Fimm staöir á landinu voru valdir og voru tekin
nefkokssýni til ræktunar frá bömum yngri en 7 ára
meö efriloftvegasýkingu og frískum bömum í
ungbamaeftirliti og leikskólum sem ekki höföu
fengiö sýklalyf síöastliönar tvær vikur. Aflaö var
upplýsinga um sýklalyfjanotkun síöustu 12 mánuöi
úr sjúkraskrám.
672 sýni hafa veriö tekin frá því í okt.1992 en
rannsókninni er ólokiö.
Hafnarfjöröur og Garöabær (n=348), Egilsstaöir
(n=124), Vestmannaeyjar (n=100), Hella og Hvols-
völlur (n=54) Bolungarvík (n=46).
Mest er sýklalyfjanotkunin meöal yngstu bamana
eða aö meöaltali 3 meöf./árÆam fyrir 1 árs
gömul börn en 0.8 meöf./ár/bam fyrir 6 ára.
Eymabólgur er ástæöa notkunar í um 70% tilfella.
Notkunin er ólík milli svæöa en mesti munurinn er
í vali sýklalyfja, sérstaklega amínopenicillíns,
trímetópríms-súlfa og eryþrómycins.
Samband viröist vera á milli notkunar á beta-
lactamlyfjum og tíöni betalactamasa myndandi
Moraxella catarrhalis sem er frá 52% - 100% milli
svæöa. Þetta samband sást hins vegar ekki fyrir
Haemophilus influenzae þar en tíöni betalactamasa
myndandi stofna var frá 0 - 23%. Þá er tíöni PóP
breytflegur milli svæöa, mest þar sem mest er notaö
af sýklalyfjum sérstaklega trímetóprím-súlfa og
eryþrómycin. Tíönin er frá 0% - 23% milli svæöa
en er aldursháö, mest hjá yngstu bömunum. Hæsta
beratíönin fyrir PóP er fyrstu vikumar eftir
meöferö.
Niöurstööur benda til að ónæmi baktería er
mismunandi milli svæöa og viröist háö sýklalyfja-
notkuninni sérstaklega hvaö varöar M.catarrhalis
og S.pneumoniae. Taka þarf tillit til þessarar
hættu þegar sýklalyfjanotkun er íhuguö.
Slys á börnum í umferöinni
Anna Slcfánsdóttir & Brynjólfur Mogcnscn
Slysa- og bæklunarlækningadeild Borgarspítalans.
Inngangur: Umfcrðarslys cru aivarlcgustu slysin scm böm
vcrða fyrir og algcngasta orsök slysadauða bjá bömum.
Nákvæmar faraldsfræðilcgar upplýsingar um þcssi slys hér á
landi cru af skomum skammti. Megintilgangur rannsóknarinnar
var að athuga hvers konar umfcrðarslysum Reykvísk böm veröa
fyrir, nýgengi áverka eftir umferðarslys og dánartíðni bama af
völdum umfcrðarslysa.
F.fniviður og aðfcrðir: Gcrð var tölvuúrvinnsla á gögnum
Borgarspítalans um Reykvísk böm 0-14 ára sem komu á
slysadeild vegna umfcrðarslyss á árunum 1974 til 1991.
Nákvæmari upplýsingar um lcgund umfcrðarslyss vom fengnar
fyrir árin 1987 til 1991. Upplýsingar um dauöaslys og íbúaíjölda
vom fengnar frá Hagstofu íslands. Nýgcngi áverka cr reiknað per
10.000 böm á ári cn dánartíðni per 100.000 böm á ári.
Niðurstöður: Nokkur brcytileiki var á íjölda umferðarslysa frá
ári til árs en þegar tímabilinu frá 1974 til 1991 var skipt í sex
þriggja ára tímabil var nýgengið hæst 1974-76, 110 af hveijum
10.000 bömum, en lækkaði svo niður í 86 1980-82 (p<0.05) og
hefur haldist svipað eftir það og var 85 1989-91. Drengir vom
61.6% og stúlkur 38.4%. Þcgar litið var á nýgengi eftir
aldursílokkum kom í Ijós að frá upphafi til Ioka tímabilsins varð
marktæk lækkun á nýgengi umferðarslysa meðal 0-4 ára og 5-9
ára bama en ekki meðal 10-14 ára. Nýgcngið var lægst meðal 0-
4 ára og var 1989-91 35 en u.þ.b. þrisvar sinnum hærra í hinum
aldursflokkunum eða 108 hjá 5-9 ára og 118 hjá 10-14 ára.
Árin 1987 lil 1991 vom umferðarslys 3.2% af öllum bamaslysum.
bau skiptust þannig eftir tcgundum að 47.2% vom reiðhjólaslys,
25.5% bifreiðaslys þar sem bamið var farþegi, í 21.3% tilfella var
ekið á gangandi bam, 2.7% vom mótorhjólaslys og önnur
umfcrðarslys vom 3.3%. Af þeim 247 bömum sem vom
farþegar í bifreiðum vom 139 (56.3%) laus í bflnum, 86 (34.8%) í
bflbellum og 22 (8.9%) í bamabflstól. Tíu böm af þeim 457
sem lentu í reiðhjólaslysi vom með hjálm (2.2%). Á þessu funm
ára tímabili vom að mcðaltali 16.4 böm á ári (8.5%) lögð inn á
sjúkrahús eftir umferðarslys. Innlagnatíðnin eftir umferðarslys
þar sem keyrt var á gangandi bam var 17.9%, eftir mótorhjólaslys
16.0%, eflir reiðhjólaslys 5.5% og eftir bifreiðaslys þar sem
bamið var farþegi 4.8%.
Á funm ára tímabili frá 1987 til 1991 létust Qögur Reykvísk böm
í umferðarslysi og vom þijú þcirra gangandi vegfarendur.
Dánartíðni af völdum umferðarslysa var 3.7 per 100.000 böm.
IJmræða: Nýgengi umferðarslysa meðal Reykvískra bama
virðist vera heldur hærra en í Noregi og Svíþjóð en munurinn
langt frá því að vera eins mikill og við önnur baraaslys.
Dánartíðni af völdum umferðarslysa var aðeins hærri í Reykjavík
heldur en í Noregi og Svíþjóð en lægri heldur en í Danmörku og
Fmnlandi. Um langt árabil hefur verið rekin öflug
umferðarffæðsla fyrir böm hér á landi og meira forvamarstarf
vcrið unnið á þessum vettvangi heldur en öðmrn er lúta að öryggi
baraa. Slysum hefur fækkað meðal 0-9 ára bama cn ckki meðal
10-14 áíá. Umferðarslys em algengari meðal 5-14 ára baraa
heldur en 0-4 ára og er skýringin sú að eldri bömin em meira á
ferðinfll f iHnferðinni, bæöi gangandi og á hjólum. Böra sem ekið
er á verða fyrir alvarlegustu áverkunum. Athygli vekur hve stór
hluti baraa sem vom farþegar í bifreiðum og slösuðust vom laus í
bflniim.
ÁÍVktun: Öflug umferðarfræðsla til handa böraum og
fofeídfnm virðist hafa skilað góðum árangri. Halda þarf áfram
mfl/kvissu forvaraarstarfi og sérstaklega virðist þörf á að beina
alíry^ltátíí að eldri böraunum og að notkun öryggisbúnaðar.