Kjarninn - 20.03.2014, Page 50

05/06 álit
flest öll OECD-ríkin að Bandaríkjum Norður-Ameríku undan-
skildum. Við fæðingu getur íbúi OECD-landanna vænst þess
að ná 80,1 árs aldri. Nýfæddir íbúar í Bandaríkjunum geta að-
eins vænst að ná 78,7 ára aldri en nýfæddur Íslendingur get-
ur vænst þess að ná 82,4 ára aldri samkvæmt yfirliti OECD,
(OECD, 2013). Ástæðan er ekki sú að Bandaríkjamenn eyði
minna fé til heilbrigðismála á heildina litið en önnur lönd
OECD. Þvert á móti. Heildarútgjöld USA til heilbrigðis mála
nema 17,7% af vergri landsframleiðslu. Samsvarandi tala
fyrir meðaltal OECD er 9,3% og 9% fyrir Ísland. Bandaríkja-
menn nota um það bil tvöfalt stærri hluta landsframleiðslu
sinnar í heilbrigðisútgjöld en aðrar efnaðar þjóðir en ná samt
lakari árangri hvað varðar lífslengd en þær. Það eru margar
samþættar skýringar á því hversu dýrt bandaríska kerfið er
og hversu óskilvirkt það er samanborið við önnur kerfi. Hið
opinbera í Bandaríkjunum niðurgreiðir vissulega hluta af
heilbrigðisútgjöldum, m.a. með skattaafslætti. En skyldu-
tryggingu hefur ekki verið beitt fyrr en nýlega. Ætli stór
hluti af skýringunni á meiri skilvirkni heilbrigðisútgjalda
í öðrum OECD ríkjum en Bandaríkjunum sé ekki að þau
ríki styðjast við kerfi opinberra (að hluta til niðurgreiddra)
heilbrigðistrygginga.
niðurstaða
Ef dósaopnari er ekki til staðar á „eyðieyju“ hagfræðingsins,
efnafræðingsins og eðlisfræðingsins verða þeir kumpánar
að finna aðra aðferð til að opna niðursuðudósirnar sínar.
Það hefur ekkert gildi þar og þá að ímynda sér að maður
hafi dósaopnara í höndunum. Það er ekki hægt að opna
niðursuðudós með ímyndun. Raunverulega aðgerð þarf til.
Sama á við um greiningu á gagnsemi opinberra heilbrigðis-
trygginga. Sú aðferð að spyrja um hlutverk opinberra
heilbrigðis trygginga í ímynduðum heimi fulkominna mark-
aða er ómark, rökleysa, afvegaleiðing. Opinberar heilbrigðis-
tryggingar eru lausn á raunverulegum vanda sem kemur
upp í raunverulegum samfélögum. Hér að ofan hafa verið
rakin nokkur dæmi um markaðsbresti á heilbrigðissviðinu.