Búskapur hins opinbera 1980-1984 - 01.02.1986, Blaðsíða 24

22
örorkulífeyris vega þar langþyngst (sjá töflu 5.3). í töflu 5.2 birtast tekjutilfærsl-
ur ríkissjóðs fyrir árin 1980—1984 á verðlagi hvers árs og sem hlutfall af tekjum.
í töflu 6.1 birtist yfirlit yfir verga fjármunamyndun hins opinbera 1980—1984,
sundurliðað eftir málaflokkum. Þar sést að fjármunamyndun er mest í sam-
göngumálum, eða um helmingur af vergri fjármunamyndun á árunum 1980—
1984. Síðan koma menntamál með um 15% og menningarmál með um 9,5% að
meðaltali yfir þessi ár. I heild sinni nema útgjöld til fjármunamyndunar að
meðaltali um 14,6% af heildarútgjöldum hins opinbera á þessum árum, eða sem
svarar 4,8% af vergri landsframleiðslu (sjá töflur 3.4 og 3.5).
Fimmti flokkur útgjalda hins opinbera eru fjármagnstilfærslur til innlendra
aðila. í heild námu slíkar tilfærslur um 8,3% áð meðaltali af heildarútgjöldum
hins opinbera á árunum 1980—1984, eða sem svarar 2,8% af vergri landsfram-
leiðslu. Á árinu 1982 lækkuðu fjármagnstilfærslur nokkuð og námu þá um 7% af
heildarútgjöldum hins opinbera, eða um 2,4% af vergri landsframleiðslu.
Meginástæða þessarar lækkunar er að fjármagnsútgjöld vegna Kröfluvirkjunar
voru færð úr A-hluta ríkisreiknings. Hér er því fyrst og fremst um bókhalds-
breytingu að ræða, en ekki útgjaldabreytingu. Á árinu 1983 jukust fjármagnstil-
færslur hins vegar verulega og voru um 10,8% af heildarútgjöldum eða sem
svarar 3,8% af vergri landsframleiðslu. Munaði hér mest um fjármagnstilfærslur
til menntamála vegna Lánasjóðs íslenskra námsmanna, en menntamál er sá
málaflokkur sem fær mestar tilfærslur eða sem svarar 22% af heildartilfærslum
að meðaltali á þessum árum (sjá töflu 6.2).
Síðasti flokkur útgjalda hins opinbera eru vaxtagjöld. Eins og sést í töflu 3.4,
þá voru vaxtagjöld að meðaltali 2,8% af heildarútgjöldum hins opinbera á
árunum 1980—1982, en aftur 4,8% á árinu 1983 og 4,1% á árinu 1984. Þetta
samsvarar um 1,2% af vergri landsframleiðslu að meðaltali á árunum 1980—
1984. Þessi mikla hækkun á vaxtagjöldum hins opinbera milli áranna 1982 og
1983 stafar auk annarra þátta af því, að lán vegna byggðalínuframkvæmda voru
frá og með árinu 1983 talin til ríkissjóðslána, en þessum lánum fylgja miklar
vaxtagreiðslur.
Með því að bera heildarútgjöld hins opinbera saman við verga landsfram-
leiðslu er hægt að gera sér nokkra grein fyrir umsvifum þess (sjá eftirfarandi
töflu).
1980 1981 1982 1983 1984
Útgjöld hins opinbera sem hlufall af vergri landsframleiðslu (%) . . 31,4 32,4 34,0 36,2 32,5
Útgjöld hins opinbera á mann á verðlagi ársins 1980, kr 21.318 22.331 23.017 22.988 21.111
Verg landsframleiðsla á mann á verðlagi ársins 1980, kr 67.797 68.903 67.757 63.550 64.877
Að meðaltali nema heildarútgjöld hins opinbera 33,3% af vergri landsfram-
leiðslu á þessu tímabili. Hafa ber í huga, að verg landsframleiðsla á föstu
verðlagi lækkaði verulega á árinu 1983 og er um 4,1% lægri en hin árin að