Nýtt Helgafell - 01.10.1956, Blaðsíða 10

104
NÝTT HEL.GAFELL
einnig vísa til mannsins sjálís, hinna fágætu
töfra, sem einkenna persónuleik hans og
aÖeins verða til fyrir fjölbreytta eðliskosti,
er leitað hafa fyllzta samræmis.
Við þetta mætti vitanlega mörgu bæta,
og þar á meðal eru sjálf skáldrit höfundarins.
Og þá rifjast enn upp fyrir mér sá dagur,
snemma í októbermánuði 1919, þegar einn
bekkjarbræðra minna í Menntaskólanum
hafði FORNAR ÁSTIR með sér í kennslu-
stund. Ég hafði þá aðeins kynnzt þessari
bók af nokkrum köflum, er birzt höfðu áður
í tímaritum, en aldrei séð hana fyrr og beið
þess nú með mikilli óþreyju að fá að lesa
hana. Og vissulega var þetta mikil stund
og hátíðleg. Reyndar kom það brátt i ljós,
að helzt til margir vildu verða fyrstir um
bókina og sennilega hefði hún stefnt ein-
drægni bekkjarins í voða, ef vitrir menn og
góðgjarnir hefðu ekki gripið í taumana. Varð
þá að samkomulagi, að enginn mætti taka
bókina heim með sér úr skólanum, heldur
skyldi hún „liggja við" í bekknum, og væri
þá síður hætta á, að menn misstu af henni.
Ég rek ekki þessa sögu lengra, en víst er
um það, að Fomar ástir em meðal þeirra
bóka, sem mér hafa orðið minnisstæðastar
frá æskuárunum og þykist ég vita, að ýmsir
jafnaldar mínir hafi svipaða sögu að segja.
Ef til vill höfum við lesið margt í þessari
nýstárlegu bók af naumum skilningi, og er
það ekki tiltökumál, en allt um það gat ekki
hjá því farið, að við létum hrífast af andríki
hennar og auðugri myndagnótt. Hún bar
okkur hressandi andblæ frá stómm og
óþekktum heimi, gaf okkur fyrirheit um
tignari lífsháttu og skuldbatt okkur til að
skyggnast dýpra og víðar en við hefðum
ella gert.
Höfundur skáldrits, sem veldur slíkum
áhrifum, má með sanni teljast öfundsverður,
og víst mundi það, þó að ekki væri öðru
til að dreifa, skipa honum ömggan sess
meðal öndvegishöfunda. En ævintýrið um
Fornar ástir gæti einnig freistað til hugleið-
inga um þau skáldskaparafrek, sem þjóð-
inni hefðu bætzt, ef Sigurður Nordal hefði
gefið sig óskiptur að slíkum hlutum, og einatt
hef ég heyrt menn velta þeirri spurningu
fyrir sér. Við nánari íhugun verður samt
Ijóst, að bollaleggingar af slíku tæi eru hjá-
kátlegar. Ég hef einmitt að undanfömu lesið
allmikinn hluta þess, er Sigurður Nordal
hefur ritað á löngum höfundarferli, og sú
upprifjun hefur gefið mér til kynna enn bet-
ur en áður þá auðlegð vitsmuna og snilli,
sem þjóðin hefur eignazt í verkum hans.
Flest ritverk hans eru þess eðlis, að manni
finnst sem þau eigi hvergi betur heima en
í bókmenntaúrvali og það virðist stundum
ótrúlega örðugt að gera upp á milli þeirra.
Afköst hans mega, þegar þess er gætt, einn-
ig teljast furðuleg og verða þjóðinni naum-
ast að fullu ljós fyrr en hún hefur eignast
rit hans í heildarútgáfu.
En upprifjun sú á verkum Sigurðar Nor-
dals, sem ég gat um áðan, hefur að sama
skapi sannfært mig um það, hversu megin-
línan í öllum starfsferli þessa fjölgáfaða af-
burðamanns, er merkilega heil og órofin frá
öndverðu. Rit hans hafa ekki einungis orðið
þjóðinni „ný Crymogæa, málsvöm Islend-
inga út á við", heldur hefur allt ævistarf
hans verið henni jöfnum höndum leiðbein-
ing og lögeggjan um „vanda þess og veg-
semd að vera Islendingur".
Fyrir þessar sakir umframt allt mun Sig-
urður Nordal verða langlífur í landinu og,
ef allt fer skaplega, mun þjóðin einnig um
næstu aldir halda áfram að stækka af verk-
um hans.
Tóraas Guðmundsson