Dagskrá: tímarit um menningarmál - 01.01.1957, Síða 49

Um snobberí
Sine nobilitate — án göfgi. Mælt er, að
enskir kennarar hafl fyrrum auðkennt
þá lærisveina sína, er eigi voru af aSal-
stigimi, meS þessum latnesku orðum. Úr
þeim varS til skammstöfunin snob. Vafa-
Iaust hafa þessir piltar borið nokkra virS-
ing fyrir hinum aSalbomu skólabræðr-
um. En á þeim öldum, sem IiðiS hafa,
hefur orðiS snobb tekið merkingarbreyt-
ingum, og er nú notaS til að tákna þá,
sem með orðum og athöfnum sýna virðing.
Engan veginn er þó orðið neitt virðingar-
heiti, og margur maðurinn stenzt ekki
reiðari en ef hann er kallaður snobb.
Tíðast mun að nota snobb um þá, sem
sýna því virðing, er þeir bera lítt eða ekki
skynbragð á. Þar í flokki munu lista-
snobbar af ýmislegasta tagi vera fremstir.
Margt hefur ljótt verið sagt um listsnobba
frá fyrstu tíð, og fáir tala af meiri fyrir-
litning um þessa dýrkendur listanna, en
listamennirnir sjálfir. Nú er það að bera
virðing fyrir fögrum hlutum sízt að lasta,
og margur listsnobbinn hefur gott verk
unnið, frá því að Mæcenas gaf Hórasi að
eta, þangað til Ragnar í Smára gait Steini
Steinari skáldlaun. Þegar öliu er á botn-
inn hvolft, held ég, að Iistasnobberí sé ein
skásta tegund af snobberíi, sem þekkist
á landi okkar. Sjaldnast nota listsnobb-
arnir virðing sína fyrir list til þess að
upphefja sjálfa sig nema þá að litlu og
ómerkilegu leyti, sem sé þeirri umbun að
iíta á sjálfa sig sem dálítið „fínt“ fólk.
En það eru til margar aðrar tegundir
af snobberíi á landi hér. Margir hafa
beinlínis af því atvinnu að vera snobbar
fyrir alls konar fyrirbærum.
Eins og hinir fyrstu snobbar, skólapilt-
arnir ensku, báru virðing fyrir aðals-
mönnunum skólabræðrum sínum, er nú
komið til sögunnar snobberi fyrir alþýð-
leika.
Frægast dæmi um alþýðusnobberí mun
vera það, er Ólafur Thors talar fjálgum
orðum á sjómannadaginn um dygðir sjó-
sóknarinnar. Maður, sem aldrei hefur
komizt í nánari snertingu við sjómennsku
en eiga hlut í Kveldúlfi, getur afl-
að sér geysilegra vinsælda með því að
glamra í tuttugu mínútur um íslands
Hrafnistumenn og baráttuna um lif og
dauða úti á hinum salta ægi.
Meðal verkalýðshreyfingarinnar hafa
upp hafizt alls konar fígúrur við og við,
sem aldrei hafa komið nálægt störfum
verkamanna. Olíusalar, bamakennarar,
kaupmenn og skrifstofuþjónar belgja sig
út nokkra daga á ári um rétt hins vinn-
andi manns, kjarabætur og stéttabar-
áttu. Snobba fyrir vinnandi verkamönn-
um. Fyrir þetta þiggja þeir völd og hags-
munaaðstöðu.
Svo ógeðslegt sem þetta snobberi er,
verður þó að láta þessa snobba njóta þess
sannmælis, að sumir þeirra vinna við-
komandi málefni nokkurt gagn.
En það er til annað snobberi, sem er
hættulegt. Það er snobberí fyrir káki og
þekkingarleysi.
Frægt dæmi um slikt snobberí er
Snoddas hinn sænski, sá er hér var á
ferð fyrir nokkrum árum. Og Snoddas-
arnir eru margir. Alls konar náttúruböm
eru uppgötvuð. Þau eru blásin upp til
landsfrægðar. Það á að vera æðst fegurð
og mest göfgi að vita ekki. Það er að verða
sport hjá alls konar fólki í viðtölum og
blaðagreinum að hafa helzt aldrei lesið
nokkra bók. Einhvers staðar rakst ég á
blaðaviðtal við svo dæmigerðan slíkan
snobb, að hann þoldi ekki að nefna orðið
andlegur. Og í kringum þetta allt var
langt hikst og læti. Svoddan tiltektir er
að snobba fyrir fíflskap. Menn gefa skít
í eljusemi manna, sem jafnan hafa um
langa ævi helgað sig ákveðnu viðfangs-
efni, lagt nótt við dag og varið öllum
kröftum sínum til að ná sem mestri full-
komnun.
Nei — guð forði okkur frá slíku. Það
er hið fædda, óvitandi séni, sem er hug-
sjónin.
Þessi tegund af snobberíi á mjög létt
með að festa rætur hér á landi. Fyrir fáu
snobbar almenningur á íslandl meira en
gáfum. Athugull maður, sem eitt sinn
fékkst við barnakennslu, hefur sagt mér,
að allt hafi foreldrar þolað, að sagt væri
um böm þeirra nema það eitt, að þau væru
miður gefin. Naumast þótti mæðrum
minnkun að því, að synir þeirra væm
DAGSKRÁ
47