Dagskrá: tímarit um menningarmál - 01.01.1957, Qupperneq 58

Leikhúsin í vetur
Mjög í sama mund og þessar línur sjá dags-
ins Ijós á prenti verður á enda Ieikárið 1956
—1957.
Þegar Þjóðleikhúsið tók til starfa 1950, varð
það með eðlilegum hætti, að margir af helztu
leikurum Leikfélags Reykjavíkur gerðust fast-
ráðnir leikarar leikhússins, og þá heyrðust
jafnvel þær raddir, að hlutverki Ieikfélags-
ins væri lokið. Svo giftulega tókst þó til, að
leikfélagið lagði hvergi árar í bát, heldur
skipulagði starfsemi sína á nýjan leik með
hliðsjón af breyttum aðstæðum.
Það mun síðar verða talinn einn happa-
drýgstur atburður í sögu íslenzkrar Ieikmennt-
ar, hvernig forráðamenn leikfélagsins brugð-
ust þá við vanda sínum. Það eru því meiri
líkur til, að Þjóðléikhúsið verði verðugt must-
eri leiklistar á íslandi, sem það á sér samboðn-
ari keppinaut. Og sjaldan hefur Leikfélag
Reykjavíkur sýnt það betur en í vetur, hve
hollur bróðir í leik það er Þjóðleikhúsinu.
Sú er ekki ætlun mín f þessum fáu Iínum
að ræða einstakar sýningar Þjóðleikhússins
eða Leikfélags Reykjavíkur, en þó hygg ég, að
aldrei verði unnt að minnast svo á íslenzka
leiklist veturinn er leið, að ekki verði getið
sérstaklega sýningar leikfélagsins á Browning-
þýðingunni eftir Terence Rattigan.
Það er stundum harmsár staðreynd að vera
lítillar þjóðar. Kannske njótum við aldrei þess
fegursta, bezta og stórfenglegasta, sem til er
í list og menningu samtímans. Kannske kafna
hér á þessu fámenna eylandi vegna smæðar
okkar þær raddir, sem hljómstyrkari og mátt-
ugri eru en margar þær, er um heiminn gjalla
og ættu þó engu síður erindi til eyrna
mannkindarinnar. En stundum koma þó þær
stundir, að við megum vera hamingjusamir
vegna þeirrar fullvissu, að hérlendir menn séu
í engu eftirbátar þeirra, sem beztir kallast í
heimsmenningunni. Eða hver er sá, sem les
Njálu, Ijóð Einars Benediktssonar eða sögur
Halldórs Laxness og efast um sess þeirra við
efsta borð?
Ég minnist þess ekki að hafa gengið jafn
hamingjusamur út úr Ieikhúsi og þá, er ég sá
Browningþýðinguna í Iðnó. Og ég hef aldrei
verið jafnsannfærður um gildi leiklistarinnar
til menntunar og menningar og þá. Það var
álíka menntandi að horfa á leik Þorsteins Ö.
Stephensens og lesa Njálu eða Einræður Stark-
aðar. Hann gaf áhorfandanum óendurkræft
brot úr eilífðinni. Og meðan grafkyrr fólks-
mergðin í salnum táraðist, skalf og stóð á
öndinni, hlaut hver og einn að þakka forsjón-
inni fyrir að hafa þó verið til á þeirri stund.
Ég þættist afskaplega hamingjusamur, ef ég
ætti þess kost að sjá aftur annan eins leik
hér í Reykjavík eftir tíu ár, og þó að lengra
liði, gæti íslenzk Ieiklist sífellt verið á þroska-
leið. Svo himinhátt yfir það, sem við sjáum
daglega, uáði Þorsteinn í leik sínum í hlut-
verki Crocker-Harris. Ég held, að sá leikur
að undirstrika formið, nú lifir hann
með því. Þetta má sennilega þakka
því fyrst og fremst, að nú notar
hann fjölbreyttara efni, svo sem lit-
aðan pappir, gouache og vatnsliti.
Vatnslitamyndirnar eru sérstæðar,
hvað vinnuaðferð snertir. Honum
tekst að halda þeim hreinum, þótt
hann fari margsinnis vfir sama flöt-
inn.
Margt fleira mætti segja um sýn-
ingu þessa, en skal þó látið hér við
sitja. Gleðilegt er að sjá, hvað hún
tekur langt fram fyrri sýningum lista-
mannsins og skipar honum hiklaust í
röð okkar beztu málara.
56
DAGSKRÁ