Dagskrá: tímarit um menningarmál - 01.01.1957, Page 70

um og dölum, snarkandi möl, benzínstybbu og
smurningsolíu og auk þess mannlífið á litlum
norðlenzkum bletti, sem fremst af öllu hrærir
hann til skáldskapar, og þegar hann segir frá
lífi og viðbrögðum manna, dýra og bíla í
þeirri þinghá, bregzt honum sjaldan bogalistin.
Þessar sögur bera þess einnig nokkur merki,
að höfundurinn hefur fengizt við blaða-
mennsku í seinni tíð. Einkum sést þetta af
viðfangsefnunum og viðhorfi höfundarins til
þeirra.
Það er erfitt að svara því afdráttarlaust,
hvort þetta tvennt, ferðalögin og blaðamennsk-
an, hafi orðið skáldinu verulegt happ. Að lík-
indum hefur bílstjórastarfið reynzt töluvert
drýgra á metunum og borið meiri ávöxt í
skáldskapnum, svo að dæmi sé nefnt. Þær
þrjár sögur, sem höfundurinn hefur aflað til
á ferðalögum sínum, bæta varla við hróður
hans. Klipptur, knappur og tilætlunarsamur
stíllinn fer oftast vel, þó að sumum muni
varla geðjast allar brellur hans, en á því sviði
hefur höfundurinn lært sitthvað, sem einkum
kemur í Ijós í nýrri sögunum.
Það er eftirtektarvert, að höfundur nefnir
sögurnar í þessari bók sinni ekki smásögur
heldur stuttar sögur. Hugtakið smásaga er að
verulegu leyti bundið eldri gerð þessa bók-
menntafyrirbrigðis eins og þeir vita, sem á
skólabekk rökræddu með mikilli alvöru, hvort
Grasaferð Jónasar mætti heita smásaga eður
eigi. Erlendir og íslenzkir höfundar hafa gert
slíkar vangaveltur óþarfar fyrir löngu.
Ein saga er utanveltu f þessari bók og nefn-
ist Gömul saga. Ekki er það vegna þess, að
hún sé illa skrifuð, heldur af því, að efnið er
úrelt og höfundurinn samtíðarskáld. Nútíma-
þjóðfélag lætur ekki fólk deyja af matar-
skorti. Nútíminn hefur aðrar og miklu fínni
aðferðir til að drepa sitt fólk, eins og við vit-
um og sjáum reyndar í sumum öðrum þess-
ara sagna. Þá eru það sögurnar þrjár frá út-
löndum. Þær eru allar ritaðar af næmleika,
sem þessum höfundi er svo vel gefinn gagn-
vart umhverfi sínu, en í þessum sögum er
hann of mikill útlendingur og blaðamaður,
að minnsta kcsti í Kína og Atlanzhafsbanda-
laginu. Hinar sögurnar allar gerast innan seil-
ingar skáldsins, og þær eru allar góðar. Lang-
bezt er þó síðasta sagan í bókinni, Að end•
uðum löngum degi. Þar er mjög vel farið með
mikið efni: Krafturinn og þróttleysið, sterkir
menn, gamall bíll, dauðvona maður. Af þeim
sögum, sem ónefndar eru, skal fyrst telja sög-
una / fásinninu, en hún ber kunnáttu höfund-
arins gott vitni, og sama máli gegnir um fleiri,
svo sem sögurnar Eftir stríð og / björtu veðri.
Heiti bókarinnar og samnefndrar sögu er
óskiljanlegt, og gerir það svo sem ekkert til,
en flestar sagnanna prýða annars fögur nöfn
og vel til fundin.
Andrés Björnsson.
68
DAGSKRÁ