Félagsbréf - 01.10.1958, Blaðsíða 40

38
PÉLAGSBRÉF
aðal svipeinkenni á myndsköpun-
ina.
Hinir fyrstu brauðryðjendur
voru það miklir drengskaparmenn,
að þeir studdu með ráðum og dáð
yngri mennina og hvöttu þá til
afreka, glöddust yfir sigrum
þeirra, en umbáru það, sem mis-
heppnaðist, og voru fúsir til leið-
beininga, ef til þeirra var leitað.
Við þetta myndaðist eins konar
samfélag, þar sem ríkti gagnkvæm-
ur skilningur á því hlutverki, að
lyfta íslenzkri þjóðlegri list til
meiri þroska og aukinnar fjöl-
breytni. Þjóðleg list í þeim skiln-
ingi, að hún var sprottin upp úr
• rammíslenzkum jarðvegi.
Um og eftir síðari heimsstyrj-
öldina urðu á ný mikil þáttaskil
í íslenzkri málaralist. Með vax-
andi liagsæld þjóðarinnar gátu
fleiri en áður fjárhagsins vegna
hafið nám í útlöndum. Meðan á
styrjöldinni stóð var leitað til
Ameríku. En að henni lokinni til
Frakklands, Italíu eða einlivers
Norðurlandanna. Að námi loknu
færðu listamennirnir heim með
sér nýja „stefnu“.
1 stórborgunum hafði hin svo-
kallaða óhlutstæða list fest rætur.
Sá hópur listamanna, sem aðhyllt-
ist þessa stefnu, er að vísu ekki
sérlega stór, en allt um það líta
þeir á sjálfa sig, sem „úrval“ eða
„blómknapp“ listmenningarinnar
nú á dögum. Þessi hópur miðar
listtúlkunina öllu fremur við
„stílinn“ og útfærsluna en inni-
hald verksins eða raunhæfan til-
gang. Þetta sjónarmið hefur fund-
ið liljómgrunn hjá mörgum nú-
tíma listfræðingum og uppeldis-
fræðingum, einnig hér meðal okk-
ar. Þeir njóta lijartanlega þess
óskiljanlega í listinni. Og með
næstum yfimáttúrlegum sann-
færingarkrafti berjast þeir fyrir
stefnunni. Hinir kornungu lÍ6ta-
menn eru eðlilega upp með sér
af þeirri miklu þýðingu, sem þess-
ir„listunnendur“telja, að þeir hafi
fyrir alla listsköpun. Ungu lista-
mönnunum finnst þeir vera orðn-
ir virkir meðlimir lieimshreyfing-
ar, sem eigi að lyfta mannkyninu
til æðri takmarka, þótt öðrum
sýnist, að hér sé blindur að leiða
blindan.
Að lokrnn kem ég að kjarna
þessa máls. Hvert stefnir íslenzk
málaralist? Það er í fáum orðum
sagt mín skoðun, að hún stefnir
í hreinar ógöngur. 1 listaverki
verður að finna til andardráttar
og hjartsláttar höfundarins. Við
verðum að skynja þar lífsskoðun
hans og hugðarheim. Finna fyrir
baráttu hans sjálfs við að skapa
nýjan listheim, og móta það form,
sem bezt á við hvert viðfangs-
efni. Það liggur því í augrnn
uppi, að enginn getur sagt hon-
um fyrir verkum. Hann verður
því að vera alveg frjáls og óbund-
inn af stíl og stefnum. Og það
er fáránlegt að liugsa sér að sækja