Félagsbréf - 01.10.1958, Qupperneq 45

FELAGSBREF
43
— Burtséð frá vinnunni þá eru
margir óánægðir yfir það skuli
vera erlendur her í landinu.
— Mér skilst það sé nauðsyn-
legt.
— Menn hafa mismunandi
skoðanir á því.
— Vilja þeir heldur að Rússinn
komi.
— Við höfum engan pata af
komu Rússa.
— Þeir munu ekki láta ykkur
vita.
— Málið er ákaflega fólkið.
.. . þannig áfram.
Nei, ekki er þetta skáldskapur, Kol-
beinn!
Næsti þáttur, Hreppapólitík, er
hálfu verri: Nauðaómerkilegt
drykkjuraus blaðamanna, með slúð-
ursagnaívafi (t. a. m. um Hamsun,
Noregskonung o. fl.). Er óþarfi að
taka nokkurt dæmi úr þeirri sam-
felldu flatneskju.
Einn þáttur er raunar enn af
þessu taginu síðar í bókinni, Þeir,
sem guðimir elska, samtalsþáttur úr
ferðalagi um Kína. Ómerkilegur.
Er þá komið að sögunum, sem að
vísu eru misjafnar að gæðum, en
hafa þó allar sér til ágætis nokk-
uð. Indriði er manna snjallastur í
því að bregða upp skyndimyndum úr
daglegu lífi, lýsa stemningu í hvers-
dagslegustu atburðum, þar sem fæst-
ir sjá neinn skáldskap á ferð. Þetta
er sérhæfileiki hins glöggskyggna og
næma skálds, og hér hygg ég að sé
að finna meginstyrk Indriða. Myndir
hans eru víða glöggar, meitlaðar og
fáorðar, svo að við eigum varla
nokkurn hans líka.
Sagan, / fásinninu, virðist ekki
svipmikil við fyrstu sýn, en hún
leynir á sér. í henni er einhver
ósvikinn kraftur og hauststemning.
Heiður landsins er smellin gaman-
saga og gerir varla kröfu til að vera
annað. Gömul saga er áhrifarík og
föst í stíl og formi, rík af innilegri
samúð með mannlegri þjáningu,
laus við væmni. / björtu veðri er
hressileg hestamannasaga, sérkenni-
leg. Eftir stríð er „harð-boiled“ svip-
mynd úr undirheimalífi Reykjavík-
ur. Norðanlands er heldur innviða-
lítið en laglegt samtal.
Eg fer að eins og börnin og höf-
undurinn sjálfur: geymi mér bezta
bitann þangað til seinast. Það getur
ekki orkað tvímælis, að sagan, Að
enduðum löngum degi, er langsam-
lega bezta saga bókarinnar. Ef ég
væri beðinn að velja fáar smásögur
í úrvalsbók beztu íslenzkra sagna,
mundi ég taka þessa með. Hún er
í rauninni mikil hetjusaga að baki
raunsærrar lýsingar hversdagslegs
umhverfis og atburða. Byggingin er
svo vönduð og skorðuð sem snjall
vegghleðslumaður hafi hlaðið fagra
vegarbrún úr frábærri sniddu. Per-
sónurnar, vegagerðarmennirnir, eru
svo furðu skýrar, að einstakt má
telja, vegna þess hve drættirnir eru
fáir. Og eins og í fleiri sögum Ind-
riða er bifreiðin ein persónanna.
En yfir allt gnæfir gamli maður-
inn eins og fjallið Einbúi.
Indriði Þorsteinsson er enn mjög
óráðinn rithöfundur. En enginn neit-
ar honum um greind og gáfur, sem
rithöfundi henta vel. Enn skortir
hann mjög leikni og smekkvísi í stíl,
og er hjá honum eins og flestum,