Fréttatíminn - 14.03.2014, Qupperneq 25

Mörg lík-
anna voru
sundurtætt
eftir vél-
byssukúlur.
Borgnesingurinn Þorvaldur Friðriksson
hélt til Bandaríkjanna í nám 1944. Hann
ætlaði sér að gegna herþjónustu í 18
mánuði en þegar upp var staðið þjónaði
hann í hernum í tæp 30 ár.
þessum hryllingi sem mætti
okkur. Í fangelsisgarðinum lágu
hundruð líka sem enn voru volg.
Mörg líkanna voru sundurtætt
eftir vélbyssukúlur. Þegar við
gengum um svæðið sáum við
fimm eða sex skurði sem höfðu
verið fylltir upp. Innan nokk-
urra mínútna var garðurinn orð-
inn fullur af fólki sem var komið
að leita ættingja og vina.“
Skurðirnir voru fullir af líkum
sem „hafði verið þjappað saman
eins og síld í tunnu.“ Og eftir
því sem neðar kom í skurðina sá
Þorvaldur lík barna á aldrinum
sex til sjö ára. Skömmu síðar
hafði herflokkur hans hendur
í hári tveggja Norður-Kóreu-
manna sem talið var víst að
bæru ábyrgð á þessum fjölda-
morðum. Þorvaldur sagði að
þá hefði hann verið nálægt því
að brjóta Genfarsamninginn
um meðferð stríðsfanga. „Og að
hafa þessa tvo grimmdarseggi
undir höndum var nánast til að
ofbjóða mannlegri háttprýði.“
Óskar Jóhannsson, kenndur
við Sunnubúðina, var mágur Þor-
valdar og kynntist honum fyrst
þegar Þorvaldur fékk sig fluttan á
Keflavíkurflugvöll 1952. Unnusta
Þorvaldar, Joan, var með honum í
för og var hann fyrsti hermaður-
inn sem fékk að hafa konu sína
með sér á Íslandi. Í þá daga máttu
hermenn aðeins vera einn dag í
viku á götum Reykjavíkur og urðu
þá að klæðast einkennisbúningi.
Óskar rifjar að eitthvert kvöldið
fóru hann og Elsa, eiginkona
hans, í bíó með Þorvaldi og Joan.
Á leiðinni út úr bíósalnum voru
þrír unglingsstrákar með einhver
læti og einn þeirra vatt sér að
Joan og sagði að hún hefði aldeilis
krækt sér í „skrautlegan offísera“.
Joan skildi vitaskuld ekkert hvað
drengurinn var að segja en Óskar
segir strákana hafa orðið heldur
kindarlega þegar hermaðurinn
sneri sér að þeim, brosti og sagði
á lýtalausri íslensku: „Hún skilur
ekki íslensku, strákar mínir.“
Þorvaldur slasaðist í hörðum
bardaga í Kóreu en þá var sótt svo
hart að honum og félögum hans
að skipun yfirmanns þeirra var
einföld: „Every man for himself.“
Þarna varð bara hver að hugsa um
sig. Þorvaldur lýsti átökunum fyr-
ir Sæmundi í Íslenskir hermenn.
„Ég hélt á byssu en handsprengja
hæfði hana svo hún fór í tætlur og
ég fékk sprengjubrot í höndina.
Ég varð því að brjótast vopnlaus
og handlama gegnum skarðið.“
Þorvaldi tókst við illan leik að
komast undan skothríð kínverskra
hermanna þar til liðsauki barst og
bjargaði þeim fáu sem eftir voru
úr liði hans. „Eftir þennan dag var
mér sagt að mitt lið hefði í raun
verið strikað út úr bókunum. Það
var ekki til lengur. Svo til allir
úr 2. fótgönguliðssveitinni voru
fallnir.“
Þegar Þorvaldur hætti í hernum
1974 keypti hann hlut í verslunar-
miðstöð í El Paso og setti þar upp
bakarí í samstarfi við Tiffany´s
Bakery-keðjuna. Þau hjónin ráku
bakaríið við miklar vinsældir í ein
þrettán ár áður en Þorvaldur sett-
ist í helgan stein.
Þórarinn Þórarinsson
toti@frettatiminn.is
Úr Kóreustríðinu.
Ljósmynd/NordicPhotos/Getty
Kolvetnaskert,
próteinríkt og fitulaust
4x30
H
VÍ
TA
H
Ú
SI
Ð
/
S
ÍA
Hentar
fyrir LKL
mataræði
úttekt 25 Helgin 14.-16. mars 2014