Fjárfesting 1945-1989 - 01.06.1991, Page 16

breyting á tölu kálfa, lamba, grísa og annars þess bústofns sem líkja má
við vörubirgðir til birgðabreytinga.
5) Verslunarálagning og þóknun vegna viðskipta með land eða önnur þau
verðmæti sem hafa ekki verið framleidd og teljast að öðru leyti ekki til
fjárfestingar.
Fjárfestingu á að verðleggja á markaðsverði eða með öðrum orðum á verði
til kaupenda (purchasers’ value). í því felst að til fjárfestingar telst flutnings-
kostnaður, verslunarálagning, tollar, uppsetningarkostnaður og allur annar
kostnaður sem til fellur áður en rekstur getur hafist. Ef framkvæmdir eru á
eigin vegum á að leggja til grundvallar útlagðan kostnað að viðbættri
reiknaðri eigin vinnu.
Af upptalningunni hér að ofan má ráða að iðulega kann það að orka
tvímælis hvort um er að ræða fjárfestingu eða rekstrarkostnað þ.e. aðföng. í
þessu efni gegnir svipuðu máli og í bókhaldi atvinnurekstrarins og meginlínur
eru þær sömu. Eitt álitaefnið er hvenær viðgerðir eða endurbætur teljist það
viðamiklar að þær eigi að eignfæra í bókhaldi og afskrifa. Annað álitaefni er
rannsókna- og þróunarkostnaður. Almenna reglan er sú að eignafæra ekki
þennan kostnað.
Um tímasetningu fjárfestingar gildir sú almenna regla að kaupandi telst
hafa fjárfest þegar lögformleg eigendaskipti hafa farið fram.
Hér að framan er lýst hvað telja beri til fjárfestingar frá fræðilegu
sjónarmiði. Ekki hefur þó verið hægt að fylgja þeim reglum til hlítar.
2.2 Fjárfesting og þjóðarauður.
Þar sem fjárfestingin sýnir árlega viðbót við fjármunaeignina má á
grundvelli fjárfestingar fá mynd af fjármunaeigninni þ.e. þjóðarauðnum í lok
hvers tímabils. Þetta má sýna með eftirfarandi hætti:
Þjóðarauður í byrjun tímabils
-I- Verg fjárfesting
- Afskriftir
= Þjóðarauður í lok tímabils
Samkvæmt þessu ræðst þjóðarauður af árlegri fjárfestingu og afskrift. En
afskriftum er ætlað að lýsa sliti og úreldingu fjármunanna vegna notkunar
þeirra í atvinnurekstrinum. í því sambandi koma upp tvö álitaefni, annars
vegar í hve mörg ár ætla megi að fjármunirnir endist og hins vegar hvernig
dreifa eigi afskriftinni á áætlaðan endingartíma. Ekki er ætlunin að lýsa
þessum álitaefnum hér. Hins vegar hefur þeirri aðferð verið fylgt hér að
afskrifa þjóðarauðinn um fasta prósentu af afskrifuðu verðmæti hverju sinni.
Þetta þýðir í reynd að afskriftin er hröðust fyrstu árin.
Afskriftaprósentur eru mismunandi eftir tegundum fjármuna. Sem dæmi
má nefna þá er afskriftaprósentan af íbúðarhúsnæði 2,5%, 15% af atvinnu-