Sveitarstjórnarmál - 15.12.1970, Síða 51

Borgarstjóri, Geir Hallgrímsson, flytur ávarp sitt.
Ofan við fljótið, sem nú rennur hér undir iljum okkar,
á mótum Þjórsár og Tungnaár, heitir Sultartangi. Þar
komst fé gjarnan í sjálfheldu, varð bjargarlaust og hlaut
hungurdauða.
Á Islandi hlaut löngum fóik og fénaður sömu örlög.
Og ekki er það talið I öldum, frá því síðast varð bjarg-
arskortur hér á landi. Fljótið, sem áður var farartálmi í
fæðuleit, auðveldar nú sókn til bættra lífskjara. Þjóðin
hefur snúið því öndverða sjálfri sér til hagsbóta.
Fyrir nær 50 árum var fyrsta vatnsaflstöð Reykvíkinga
vígð, einn hundraðasti hluti þessarar virkjunar, og hafði
þó rúmum 25 árum þar áður verið vakin athygli á nota-
gildi Elliðaánna og rafmagnsins, þegar Vestur-lslending-
urinn Frímann B. Arngrímsson prédikaði yfir Reykvík-
ingum og sagði:
„Þetta er þá sýnishorn af því, sem einn fremur lítils
háttar foss á íslandi getur gert, sé honum aðeins gefið
tækifæri til þess, . . . hann getur lýst og hitað híbýli
3 til 4 þúsund manna, prýtt þessa sagnhelgu höfn og
hennar eldsteyptu strendur með Ijómandi rafljósakerfi,
breytt þorpinu í borg, hreysum í hallir, unnið óaflátan-
lega, gefið ógrynni auðs, líf og gleði, — því fossinum
er sama, hvort hann fellur á bjargið eða iðuhjól, öldum
hans er sama, hvort þær eyðast við strendurnar eða
vinna fyrir þúsundir manna, og rafstraumnum er sama,
hvort hann lýsir vita eða lýr járn, knýr vagna oða vef-
stóla, plægir grund, pumpar vatn eða pípólar við sauma-
vél.“
Allt hefur þetta rætzt í þróunarsögu Reykvíkinga í
rafmagnsmálum, frá virkjuninni í Elliðaám, til Sogsvirkj-
ana og til þessa vígsludags Búrfellsvirkjunar.
Eins og Elliðaárnar áttu sér aldarfjórðungsaðdrag-
anda, þá á Búrfellsvirkjun háifrar aldar forsögu frá dög-
um Einars Benediktssonar.
Við höfum þess vegna ekki framkvæmt meira eða íljót-
ar en þeir bjartsýnustu forvera okkar þorðu að vona,
en framfarasóknin hefur verið farsæl og stöðug og veitt
margháttaða reynslu og lærdóm til að takast á við sífellt
stærri verkefni.
Fyrri virkjanir við Sogið undir stjórn Steingríms Jóns-
sonar voru nauðsynleg forsenda þess áfanga, er við
fögnum í dag.
Fyrir rúmum 20 árum tókst samstarf ríkis og Reykja-
víkurborgar að virkjunum og í kjölfar þess tvöfaldaðist
virkjað vatnsafl í landinu með 31 þús. kw. írafossvirkjun,
eins og það töfaldaðist nú með 105 þús. kw. Búrfells-
virkjun. Hvor þessara virkjana um sig er, þá er hún er
gerð, mesta mannvirki á íslandi frá upphafi byggðar.
Báðar eru þær og bundnar gagnkvæmni stóriðju og
stórvirkjunar.
Þótt virkjunin sjálf, að hemja fossinn og leggja „krafts-
ins ör“ á bogastreng hans, veki mesta aðdáun okkar
og athygli, þá gerum við okkur' grein fyrir, að það
kostar um það bil jafnmikið að dreifa orkunni til notand-
ans í „fólksríkum héraðslöndum" til sjávar og sveita.
Rafmagnsveita Reykjavíkur dreifir ein raforku til nær
helmings allra landsmanna, og aðrar rafmagnsveitur á
orkuveitusvæði Landsvirkjunar til rúml. 20% lands-
manna, en alls munu um 96% íslendinga nú njóía raf-
magns frá samveitum, og hefur þéttbýlið við Faxaflóa
átt mikilvægan þátt í þeim ánægjulega árangri.
En mörg verkefni blasa við í framtíðinni í rafmagns-
og öðrum orkumálum, atvinnuvegum landsmanna og
heimilum til hagsbóta, ef 75 ára gömul orð frumherja
þess, er ég áður vitnaði til, eiga að verða að áhríns-
orðum:
„Því ísland getur í höndum hugsandi og velviljaðra
manna orðið meira en eyðisker, og (sland, það getur
orðið auðnáma og Ijósland, aðsetursstaður uppfinninga
og lista.“
Með þeim áfanga, sem náð er í dag, miðar töluvert
í átt til þessa, en minnumst þó um leið, að tæknikunn-
átta, þótt góð sé og nauðsynleg, og mannvirkin, þótt
traust séu og glæsileg, eru ekki markmið í sjálfu sér,
heldur leið að hamingjuríkara lífi hvers einstaklings og
farsæld fyrir þjóðina ( heild.
„Framtíð á vor þjóð — með þessa fossa,“ var kveð-
ið um aldamót, og víst mun það enn sannast, ef við
kunnum að hagnýta samtakamátt okkar sjálfra og sam-
vinnu við erlenda aðila, þá mun Sultartangi enginn finn-
ast á íslandi í íramtíðinni, nema í örnefnum landsins og
fornri sögu.
Um leið og ég leyfi már fyrir hönd Reykjavíkurborgar
að þakka öllum, sem lagt hafa hug og hönd að Búr-
fellsvirkjun, störf þeirra, þá biðjum við starfsmönnum
hér og starfrækslu heilla um alla framtíð." 257
SVEITARSTJÓRNARMÁL