Sveitarstjórnarmál - 01.04.2002, Blaðsíða 9

Sveitarfélögin og EES
Sveitarstjórnir komi
meira að Evrópumálunum
Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra
flutti erindi á ráðstefnu Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga og utanríkisráðu-
neytisins um Evrópumálin í febrúar þar
sem hann kom meðal annars inná að
sveitarstjórnir þurfi að koma meira að
Evrópumálunum.
Til að styrkja frekar þátttöku íslendinga
í mótun löggjafar á Evrópska efnahags-
svæðinu hefur Halldór Ásgrímsson utan-
ríkisráðherra lagt áherslu á að byggja upp
samstarf við Samband íslenskra sveitarfé-
laga. Samstarfinu er ætlað að skapa for-
sendur þess að sveitarfélögin í landinu
geti eftir því sem kostur er komið að mót-
un löggjafar og einnig að fulltrúar þeirra
fái upplýsingar um þróun mála. Þetta kom
fram í erindi utanríkisráðherra á ráðstefnu
sambandsins og utanríkisráðuneytisins um
áhrif EES-samningsins á íslensk sveitarfé-
lög sem haldin var í febrúar síðastliðnum.
í upphafi máls síns benti Halldór Ás-
grímsson á að EES-samningurinn væri í
raun einn mikilvægasti félagsmálasáttmáli
sem ísland hafi gerst aðili að. Á vettvangi
Evrópska efnahagssvæðisins séu mótaðar
reglur er geti haft víðtækar afleiðingar fyrir
sveitarsjóði og einnig íbúa sveitarfélaga.
Því sé fyllilega tímabært fyrir sveitarfélög-
in að koma með nánari hætti að því starfi
sem unnið er á þessum vettvangi. Halldór
minnti á að hann hafi áður gert að umtals-
efni þau vandkvæði er skapast hafa á und-
anförnum árum vegna þróunar Evrópu-
sambandsins og breytinga á valdahlutföll-
um ýmissa stofnana frá því samningurinn
um Evrópska efnahagssvæðið var gerður.
Benti hann á að Evrópuþingið gegndi
stöðugt meira hlutverki við mótun löggjaf-
ar sambandsins auk þess sem nýjar stofn-
anir hafa komið til eftir gerð EES-samn-
ingsins.
Fulltrúar fólksins verði virkari
Halldór sagði þessa þróun enga tilviljun.
Hún beinist markvisst í þá átt að fulltrúar
fólksins í aðildarríkjum Evrópusambands-
ins verði eins virkir og unnt er í allri
ákvarðanatöku um eigin örlög. Þetta væri
hluti af umræðunni sem nú færi fram inn-
an sambandsins um svonenda „nálægðar-
reglu" er feli í sér að ákvörðunarvald eigi
að vera eins nálægt borgurunum og unnt
sé. „Það er að mínu mati mikilvægt að
EFTA-ríkin komi í eins ríkum mæli og
unnt er að því hvernig sú löggjöf mótast
sem okkur er á endanum ætlað að fylgja. í
þessu efni er oft og tíðum verið að fjalla
um löggjöf sem varðar hagsmuni almenn-
ings og ekki síður hagsmuni sveitarsjóða
og atvinnulífs. Miklu varðar að grannt sé
fylgst með þróun mála því verulegir hags-
munir geta verið í húfi."
„Það er að mínu mati mikilvægt að
EFTA-ríkin komi í eins ríkum mæli og
unnt er að því hvernig löggjöf mótast
sem okkur er á endanum ætlað að
fylgja. í þessu efni er oft og tíðum
verið að fjalla um löggjöf sem varðar
hagsmuni almennings og ekki síður
hagsmuni sveitarsjóða og atvinnulífs.
Miklu varðar að grannt sé fylgst með
þróun mála því verulegir hagsmunir
geta verið í húfi."
ísland með 80% af löggjöf
Evrópusambandsins
Halldór ræddi næst um aukið hlutverk
borgara aðildarríkja Evrópusambandsins í
ákvarðanatöku. Hann sagði að í Ijósi þess
að ísland taki yfir um 80% af allri löggjöf
Evrópusambandsins, hvort sem er á grunni
EES-samningsins eða Schengensamnings-
ins, hljóti þessi stefna sambandsins að
vekja okkur til umhugsunar. Hann benti á
að í raun sé það svo að rekstur og mótun
EES-samningsins hér á landi sé að stórum
hluta í höndum embættismanna ríkis-
valdsins en Alþingi og sveitarstjórnir komi
í of takmörkuðum mæli að mótun reglna
og sveitarstjórnarmenn of lítið að þróun
mála. Halldór kvað skyldu stjórnvalda að
vinna gegn þessu sem kostur er innan
þess ramma sem settur er í stjórnskipan
okkar og í EES-samningnum.
Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra benti á að
EES-samningurinn væri í raun einn mikilvægasti
félagsmálasáttmáli sem ísland hafi gerst aðili að.
Á vettvangi Evrópska efnahagssvæðisins séu mót-
aðar reglur er geti haft vfðtækar afleiðingar fyrir
sveitarsjóði og einnig íbúa sveitarfélaga.
Fjórir milljarðar til byggðamála
Halldór vék máli sínu nokkuð að Svíum
sem gert hafa úttekt á áhrifum Evrópusam-
bandsaðildar fyrir sveitarfélögin þar í
landi. Hann sagði að komið hafi í Ijós að
allt að 400 milljarðar íslenskra króna hafi
verið lagðir til afmarkaðra héraða og
svæða í Svíþjóð á árunum frá 1995 til
1999. Þar af hafi um 130 milljarðar króna
komið úr uppbyggingarsjóðum Evrópu-
sambandsins. Halldór sagði það mat höf-
unda sænsku könnunarinnar að með þess-
um fjármunum hafi tekist að viðhalda eða
búa til um 28 þúsund störf og setja á fót
um fimm þúsund fyrirtæki. Halldór sagði
óháða sérfræðinga telja að ef um sam-
bærilegar tölur væri að ræða á íslandi
gæti samanlagt framlag til byggðamála
numið á bilinu 3,7 til 4,7 milljörðum
króna. Þar af mætti gera ráð fyrir framlög-
um frá Evrópusambandinu á bilinu 1,5 til
2,0 milljarðar króna. Síðan gæti mótfram-
lag íslendinga verið í formi núverandi
framlaga til samgöngumála. Halldór sagði
Evrópusambandið enn skuldbundið til
þess að leggjast á árarnar með stjórnvöld-
um, sveitarfélögum og félagasamtökum í
aðildarríkjunum til að verja byggðir og
efla þær til frekari sóknar. „Ég fæ ekki séð
að það grundvallaratriði muni breytast
þrátt fyrir að Ijóst megi vera að þær breyt-
ingar sem nú eiga sér stað á Evrópusam-
bandinu muni án efa hafa áhrif á þær fjár-
hæðir sem ég hef nefnt," sagði Halldór
Ásgrímsson utanríkisráðherra.
9