Sveitarstjórnarmál - 01.10.2003, Blaðsíða 8

Haf namál
vörur á borð við olíu, timbur og annað
efni til mannvirkjagerðar sem dæmi. Öðru
máli gegnir um matvörur þar sem fólk vill
hafa ferskar vörur í dagvöruverslunum
hvar sem það býr á landinu. Slíkum vör-
um þarf því að koma með skjótum hætti á
milli staða og verður vart gert nema eftir
þjóðvegakerfinu." Árni Þór telur að skýrari
stefnu skorti og ef til vill aðra sýn en nú er
uppi. Hann segir slíka stefnumörkun verða
að koma frá stjórnsýslunni vegna þess að
aðrir hafi ekki tök á þeim aðgerðum er til
þurfi.
Flutningagetan að springa
- Er hafnalögunum beitt að einhverju leyti
í þessa veru?
„Það er erfitt að stýra þessu með lög-
gjöf einni saman. Það verður
að nota aðrar stýriaðferðir til
að ná hagkvæmni í að flytja
ákveðnar vörur á sjó fremur en
eftir vegakerfinu. Þá á ég við
að stýra samgöngum með að-
ferðum á borð við þungaskatt vegna veg-
flutninga á landi og gjöld sem lögð eru á
vegna sjóflutninga." Árni Þór segir að
mjög ítarleg umræða hafi farið fram innan
Evrópusambandsins um þessi mál á und-
anförnum árum. Þar hafi verið mótuð ein-
örð stefna um að draga úr þungaflutning-
um á þjóðvegum og færa þá yfir á sjóleið-
irnar. „Undirrót þessarar stefnu er að flutn-
ingageta þjóðveganna er á þrotum en
einnig sú staðreynd að sjóflutningar eru
mikið hagkvæmari út frá umhverfissjónar-
miðum. Samfélagslegur ábati sjóflutning-
anna er meiri og þess vegna hefur verið
farið út í að stýra þessu í meiri mæli en
áður. Ég tel að við eigum að horfa í þessa
átt með auknum þunga í framtíðinni. Lög-
gjöfin þarf að skapa ákveðinn ramma utan
um flutningastarfsemina og gefa henni
möguleika til þess að búa í haginn, til
dæmis með því að gefa höfnunum kost á
að takast á við samkeppnina við þjóðveg-
ina á sanngjörnum forsendum."
Keppni á jöfnum forsendum
- Er von til að sátt náist um þær breytingar
sem þú ert að ræða um?
„Ég veit að þetta eru mjög viðkvæm
mál vegna þess að þá komum við að
þeirri spurningu hvort vilji sé til þess að
flutningsaðilarnir greiði raunvirði fyrir
þann kostnað sem þeir eru að valda sam-
félaginu. Ef farið yrði út í breytingu af því
tagi myndi kostnaður við flutninga á landi
hækka verulega vegna þess að það þyrfti
að hækka þungaskatt af flutningsfarartækj-
um til að flutningamiðlunin greiddi fyrir
not sín af þjóðvegakerfinu í samræmi við
þann viðhaldskostnað sem hún skapar.
Vöruflutningar á landi eru alls ekki að
greiða þann kostnað vegna endurbótaþarf-
ar á vegakerfinu sem þeir valda. Með
þessu er ég að segja að landflutningarnir
eru niðurgreiddir af almannafé. Þess
vegna eiga sjóflutningarnir í erfiðleikum
með að keppa við landflutningana. Við
hjá Hafnasambandinu höfum oft bent á
þessa staðreynd og reynt að skilgreina
betur í hverju hin skakka samkeppnisstaða
liggur. Ég geri mér fulla grein fyrir að
skoðanir eru skiptar um þetta mál og deil-
ur geta komið upp því auðvitað vilja
menn stuðla að því að vöruverð sé sem
jafnast og að fólk sem býr fjær höfuðborg-
arsvæðinu þurfi ekki að bera sérstakan
kostnað til þess að viðhalda þjóðvega-
kerfinu."
Geta togast á
- Er hætta á togstreitu á milli byggðasjón-
armiða og samkeppnissjónarmiða í þessu
efni?
„Sú hætta er vissulega fyrir hendi. Ef
menn gefa sér það sem pólitískt markmið
að viðhalda jöfnu vöruverði burtséð frá
fjarlægð frá höfuðborgarsvæðinu er spurn-
ing um hvort aðrar leiðir eru
tiltækar en að jafna það í
gegnum samgöngukerfið. Þá
vakna spurningar um hvort
hægt sé að stýra vöruverðinu
með álagningu virðisauka-
skatts eða einhverjum öðrum
aðferðum. Mér finnst að menn verði að
setjast yfir þetta dæmi og reikna það til
enda. Að finna leiðir til þess að ná fram
sem jöfnustu vöruverði um allt land án
Úr Reykjavíkurhöfn. Árni Þór Sigurösson, formaður stjórnar Reykjavíkurhafnar, kveðst telja aö samstarf og
samvinna hafnanna á höfuöborgarsvæöinu geti orðiö árangursríkara en óheft og blind samkeppni hvort
sem það verði á afmörkuöum sviöum eöa f stærra samhengi.
„Þrátt fyrir gjaldskrármálin er vissulega verið að
innleiða ákveðin samkeppnissjónarmið með nýju
hafnalögunum."
8