Sveitarstjórnarmál - 01.10.2003, Blaðsíða 24

Rangarþing eystra
Hugarfarsbreyting með
kornræktinni
Þrátt fyrir vaxandi mjólkurframleiðslu þarf
fleira að koma til að mati Ólafs. „Þegar
Ijóst varð að unnt var að rækta korn með
nokkuð góðum árangri, meðal annars fyrir
tilstuðlan tilrauna Klemensar á Sámsstöð-
um, varð smám saman ákveðin vakning
um ræktunarmál á meðal bænda. Nokkrir
bændur fóru að þreifa fyrir sér með korn-
rækt strax eftir 1960. Þeirra á meðal var
faðir minn sem fylgdist vel með störfum
Klemensar. Hann lærði margt af honum
og hér höfum við ræktað korn samfellt, á
hverju ári frá 1960, og kornræktin farið
vaxandi á síðustu árum." Ólafur segir að
þroski kornsins hafi verið nokkuð breyti-
legur á milli ára en ræktunin hafi aldrei
mistekist í þau 43 ár sem korni hafi verið
sáð á Þorvaldseyri. „Menn hafa öðlast
mun meiri þekkingu á kornræktinni á
þessu tímabili, bæði hvað varðar áburðar-
notkun og sýrustig jarðar, sem víða er of
hátt fyrir kornrækt en má bæta með kalk-
dreifingu. Oft hefur komið mönnum á
óvart þegar þeir endurrækta túnin fyrir
kornrækt og fleira, hvað jarðvegurinn er
góður."
Framleiðsiustyrkir í Evrópu
valda vanda
Ólafur segir alla þekkingu og reynslu vera
til staðar til þess að bændur geti stóraukið
kornræktina. Ástæða þess að ekki er unnt
að hefja kornrækt í stórum stíl er fyrst og
fremst sú staðreynd að íslenskir korn-
bændur eiga erfitt með að keppa við korn-
bændur erlendis sem fá framleiðslustyrki.
Því dugi kornbændum ekki sá árangur
sem þeir hafa náð í ræktuninni hér til að
þeir geti borið sig saman við bændur í ná-
grannalöndunum, sem búa auk þess við
betri ræktunarskilyrði. Þess vegna eigi
bændur á íslandi í samkeppni við niður-
greidda framleiðslu erlendis frá en fái að-
eins 30 þúsund krónur í styrk á ári, nái
sáningin tveimur hekturum lands.
„Framleiðslustyrkirnir í Evrópu gera
okkur kornbændum því ókleift að hefja
framleiðslu á korni til sölu út fyrir okkar
eigin býli. En miðað við notkun á eigin
búum þá er kornræktin arðbær. Ég hef oft
sagt að ef þetta styrkjakerfi væri ekki við
lýði og við byggjum við sambærileg kjör
og evrópskir bændur að þessu leyti þá
gæti framleiðslan keppt við innflutta korn-
ið, hvað varðar verð. Með því móti væri
hægt að auka kornræktina verulega hér á
landi. Það má segja að við íslendingar
séum að skaffa bændum í nágrannalönd-
unum atvinnutækifæri við að framleiða
korn fyrir okkur og á meðan erum við
með ónotað land."
Próteinbætt bygg til lyfjagerðar
„Það sem ég er að undirstrika með þess-
um orðum er að við erum tilbúnir til þess
að gera meira og fá fleira fólk til vinnu við
kornræktina. Við höfum aflað okkur þekk-
ingarinnar. Við höfum rannsóknir til þess
að byggja á. Við eigum landið og mann-
aflinn er fyrir hendi. Þess vegna er brýnt
að finna ný verkefni og það tekst ef til vill
með því að hefja ræktun á próteinbættu
afbrigði af byggi sem unnt verður að nýta
til lyfjagerðar. Rannsóknir á þessu lyfja-
próteinbætta afbrigði eru komnar vel á
veg hjá Rannsóknastofnun landbúnaðarins
þar sem á annan tug manna vinnur
stöðugt að verkefninu." Ólafur segir að ef
þessi ræktun og framleiðsla verði að veru-
leika geti skapast fjölmörg störf fyrir land-
búnaðinn og skipt sköpum fyrir sveitarfé-
lagið en ekki verði þó tekin nein stökk né
allt byggt upp á einu ári. Fyrsta útiræktun-
in á þessum nýju yrkjum fór fram í til-
raunaskyni á liðnu sumri. Ákveðinn vandi
er að fá nægjanlegt fjármagn til þessara
rannsókna en allar áætlanir benda þó til
þess að farið verði að rækta próteinbætta
kornið í einhverjum mæli á næstu árum
að sögn Ólafs. Enn muni þó líða nokkur
ár þar til farið verður að framleiða þetta
próteinbætta bygg í einhverjum mæli.
Framtíöarsýn í bleikum ökrum
Ólafur segir að með þessu móti muni gef-
ast tækifæri til þess að framleiða korn sem
gefi bændum mun hærra verð en hin
hefðbundna fóðurkornframleiðsla gerir í
dag. „Eftir þeim upplýsingum sem ég hef
fengið mun vera það mikið svigrúm í
þessu verkefni að það ætti að vera mjög
áhugavert fyrir bændur að taka þátt í því.
Þeir fylgist vel með þróunarstarfinu og ég
hef þá trú að þeir verði tilbúnir til að hefj-
ast handa þegar að kallið kemur. Ég sé
ekkert því til fyrirstöðu að bændur geti
ræktað nægjanlegt korn fyrir verksmiðju
sem myndi vinna lyf úr próteininu. Ef
þessi starfsemi verður að veruleika, eins
og flest bendir til, getur það þýtt grund-
vallarbreytingu fyrir landbúnaðinn. Því
getur framtíðarsýnin allt eins birst okkur
íbúum í Rangarþingi eystra í bleikum
ökrum eins og fortíðarsýnin birtist skáld-
inu forðum."
24