SunnudagsMogginn - 27.11.2011, Side 44

44 27. nóvember 2011
The Last Hundred Days - Patrick McGuinness
bbbbn
Rúmenía er komin að fótum fram og stutt í enda-
lokin þegar ungur Breti, sögumaður, kemur þangað
í nýtt starf hjá enskudeild háskólans í Búkarest
beint úr jarðarför föður síns. Honum mætir ógn-
vænlegt andrúmsloft. Flestir líða skort, en yfir-
stéttin passar upp á sig. Um alla borg er verið að rífa
byggingar og rústa til að rýma fyrir nýjum og for-
ljótum montbyggingum Ceausescus. Fylgst er með
fólki við hvert fótmál og engum er treystandi.
The Last Hundred Days er fyrsta skáldsaga Patricks McGuinness og
komst hann í fyrstu tilraun inn á listann yfir bækur sem tilnefndar
eru til ManBooker-verðlaunanna bresku. Bókin er listavel skrifuð,
lýsingarnar á spillingunni og myrkraverkunum í Rúmeníu og raun-
um og ævintýrum sögumanns eru ákaflega trúverðugar. Fyrsta
flokks skemmtun.
Der Ehemann erfährt’s zuletzt -
Emmanouil Roidis
bbbbn
Gríski rithöfundurinn Emmanouil Roidis var uppi á
nítjándu öld (1836-1904), en sumar lýsingar hans á
Grikklandi hefðu hæglega getað verið skrifaðar í
dag. Roidis fékk viðurnefnið hinn gríski Voltaire í
heimalandi sínu. Hann var beittur penni og fyrir fyrstu bók sína var
hann bannfærður af katólsku kirkjunni. Der Ehemann erfährt’s zu-
letzt eða Eiginmaðurinn fréttir það síðastur er safn greina og sagna
eftir Roidis þar sem höfundurinn fer á kostum, hvort sem hann er að
bera saman siðferði manna og hunda eða hæðist að bláeygum fórn-
arlömbum loddaraskapar stjórnmálamanna. Kostuleg er sagan af
manninum, sem er svo ástfanginn að hann ákveður að kvænast til að
endurheimta ástríðulausan hversdagsleikann, en kemst að því að
hjónabandið dugar ekki til að ganga af ástinni dauðri. Roidis hefur
sérstaklega gaman af að hæðast að smáborgarahætti og kemur ekki á
óvart að á sínum tíma hafi sviðið undan penna hans – og gerir eflaust
enn. Á einum stað segir hann að víðast hvar snúist stjórnmálaflokkar
um einhvers konar hugmyndafræði og stefnu, en á Grikklandi snúist
þeir bara um eitt, að hlaða undir þá, sem í þeim starfa. Grikkland 19.
aldar hefur ekki verið mjög frábrugðið Grikklandi 21. aldarinnar og
sennilega myndu reyndar margir taka undir að ekki séu Grikkir einir
um að sitja uppi með stjórnmálaflokka sérhagsmunagæslu.
Karl Blöndal kbl@mbl.is
Erlendar bækur
13. - 19. nóvember
1. Einvígið - Arn-
aldur Indr-
iðason / Vaka-
Helgafell
2. Stóra Disney
köku- &
brauðb. - Walt
Disney / Edda
3. Heilsuréttir Hagkaups - Sól-
veig Eiríksdóttir / Hagkaup
4. Hollráð Hugos - Hugo Þórisson
/ Salka
5. Gamlinginn sem skreið út um
gluggann - Jonas Jonasson /
JPV útgáfa
6. Icesave-samingarnir - Sigurður
Már Jónsson / Almenna bóka-
félagið
7. Glósubók Ævars vísinda-
manns - Ævar Þór Benedikts-
son / Sögur útgáfa
8. Uppeldi er ævintýri - Margrét
Pála Ólafsdóttir / Bókafélagið
9. Jólasyrpa 2011 - Walt Disney
/ Edda útgáfa
10. Málverkið - Ólafur Jóhann
Ólafsson / Vaka-Helgafell
Frá áramótum
1. Gamlinginn
sem skreið út
um gluggann -
Jonas Jonas-
son / JPV út-
gáfa
2. Ég man þig -
Yrsa Sigurð-
ardóttir / Veröld
3. Stóra Disney köku- & brauðb. -
Walt Disney / Edda
4. 10 árum yngri á 10 vikum -
Þorbjörg Hafsteinsdóttir /
Salka
5. Einn dagur - David Nicholls /
Bjartur
6. Bollakökur Rikku - Friðrika
Hjördís Geirsdóttir / Vaka-
Helgafell
7. Djöflastjarnan - Jo Nesbø /
Undirheimar
8. Einvígið - Arnaldur Indriðason
/ Vaka-Helgafell
9. Betri næring - betra líf - Kol-
brún Björnsdóttir / Veröld
10. Ljósa - Kristín Steinsdóttir /
Vaka-Helgafell
Bóksölulisti
Lesbókbækur
Skannaðu
kóðann til að
lesa
Listinn er byggður á upplýsingum frá
Bókabúð Máls og menningar, Bóka-
búðinni Eskju, Bókabúðinni Hamra-
borg, Bókabúðinni Iðu, Bókabúðinni
við höfnina Stykkishólmi, Bóksölu-
stúdenta, Bónus, Hagkaupum,
Kaupási, N1, Office 1, Pennanum-
Eymundssyni og Samkaupum. Rann-
sóknasetur verslunarinnar annast
söfnun upplýsinga fyrir hönd Félags
íslenskra bókaútgefenda.
Mál og menning sendir frá sér merki-lega og margfræga bók sem erReisubók Gúllívers, Gullivers’s Tra-vels, eftir Jonathan Swift sem fyrst
kom út árið 1726.
Meira að segja þeir sem ekki hafa lesið bókina
þekkja til ferða Gúllívers til Lilliput þar sem hann
er ógnarstór risi meðal smárra íbúa og Brobd-
íngnagg þar sem hann er pínulítill meðal risa-
stórra íbúa. Þessar ævintýraríku frásagnir hafa
margoft verið endursagðar og settar í barnabækur
og kvikmyndaðar, enda höfða þær mjög til ríks
ímyndunarafls barna. Þetta eru fyrstu tvær frá-
sagnirnar í bókinni en svo kemur þriðja ferðin,
sem er ekki jafn kunn, þar sem Gúllíver kemur til
fljúgandi eyju. Fjórða ferðin er svo hin magnaða
ferð til lands Hoúýhnhnmanna, sem eru göfug
hestaþjóð sem Gúllíver hrífst svo af að hann á eftir
þau kynni erfitt með að sætta sig við það sem
honum finnst vera aumlegt hlutskipti sitt – sem
er það að vera maður.
Misheppnað mannkyn
Reisubók Gúllívers er skemmtileg bók sem maður
les sér til ánægju um leið og maður dáist að hug-
myndaauðgi höfundarins. Swift á þó brýnt erindi
og fjallar um mannlegt eðli af mikilli kaldhæðni.
Textinn er oft sannkallaður reiðilestur yfir mann-
kyni sem verður í meðförum Swifts fremur mis-
heppnað.
Fyrstu tvær sögurnar mynda góða heild, í þeirri
fyrri er Gúllíver ógnandi afl sem risi en í þeirri
seinni er hann fórnarlamb sem pínulítið fyrirbæri
sem haft er til sýnis. Þriðja sagan af hinni svífandi
eyju er veikasti þáttur verksins en höfundur sýnir
svo mikinn brilljans í hinum fræga fjórða kafla um
hestaþjóðina.
Verkið einkennist af harkalegri þjóðfélags-
ádeilu. Vald leiðir af sér spillingu, ríkar þjóðir lifa í
hroka og þeir sem lifa grandvöru lífi uppskera
sjaldan í samræmi við það. Swift dregur hvergi af
sér í gagnrýni og lögmenn fá til dæmis þann dóm
að vera venjulega „allra manna heimskastir og fá-
vísastir, auvirðilegir viðræðu, svarnir óvinir lær-
dóms og þekkingar og í öllum þáttum jafn útsetn-
ir með að brjála almenna skynsemi í allri umræðu
og þeir eru í eigin fagi“.
Lokakaflar verksins eru þeir áhrifamestu en þar
er Gúllíver kominn heim eftir kynni við hoý-
hnhnmanna, hestana sem ástunda vináttu og
gæsku. Þessi kynni breyta Gúllíver og fylla hann
þvílíkri andstyggð á mannkyninu að hann getur
vart verið samvistum við fjölskyldu sína. Þessa
kafla vinnur Swift gríðarlega vel og þeir eru bein-
línis magnaður lestur.
Stórgóð þýðing
Full ástæða er til að þakka Jóni. St. Kristjánssyni
fyrir stórgóða og snjalla þýðingu hans. Hann hef-
ur lagt sig mjög fram og skrifar fróðlegan inngang
og góðar skýringar með verkinu. Bókin er einkar
fallegur gripur, prýdd fjölda mynda eftir nítjándu
aldar manninn Thomas Morten. Þeir sem safna
helstu verkum heimsbókmenntanna bæta glaðir
þessari bók í safn sitt.
Enn og aftur er ástæða til að hvetja bókaútgef-
endur til að huga að útgáfu á helstu meistara-
verkum bókmenntasögunnar. Mál og menning
sem gefur út þessa bók á hrós skilið fyrir að hafa á
allan hátt vandað til þessa verks. Vonandi verður
kröftugt framhald á útgáfum svipaðri þessari. Af
nógu er að taka. Minna má á að á næsta ári er 200
ára fæðingarafmæli Charles Dickens, sem Bretar
búa sig nú undir að fagna. Íslensk bókaforlög ættu
að taka þátt í þeim fögnuði með þýðingum á ein-
hverjum af hans höfuðverkum. Glæstar vonir,
David Copperfield og Oliver Twist koma þá sam-
stundis upp í hugann.
Ferðir Gullivers. Loksins geta íslenskir lesendur lesið verkið í heild á íslensku.
Gúllíver
kemur til
íslenskra lesenda
Hin margfræga Reisubók Gúllívers eftir Jonathan Swift er
komin út í íslenskri þýðingu Jóns St. Kristjánssonar. Bókin
er ein af gersemum bókmenntasögunnar.
Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrun@mbl.is