Morgunblaðið - 13.02.2012, Blaðsíða 15

15
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 13. FEBRÚAR 2012
Kubbafjör Þau voru einbeitt börnin sem flökkuðu um leikjaheima Lego á Vetrarhátíðinni.
Eggert
Það var stór dagur, ekki að-
eins í íslenskri íþróttasögu held-
ur í Íslandssögunni allri, þegar
framsýnir menn ákváðu að
stofna Íþróttasamband Íslands
28. janúar árið 1912. Með stofn-
un þess var sáð fræi sem nú,
einni öld síðar, hefur borið þann
ávöxt að íþróttahreyfingin er
langöflugasta fjöldahreyfing Ís-
lendinga og starfsemin kemur á
einn eða annan hátt við sögu
nær allra heimila á landinu.
Starfsemi íþróttahreyfingarinnar hefur
breyst gríðarlega í áranna rás. Fjölbreytni,
fagmennska og áherslur einkenna hið mikla
starf sem unnið er í um 1000 starfseiningum
íþróttahreyfingarinnar á landsvísu. Nú
snýst ekki íþróttastarfið bara um afreks-
íþróttirnar, toppinn sem vissulega skapar
breiddina. Nýjar íþróttagreinar hafa haslað
sér völl, barna- og unglingaíþróttir eru sér-
stakur málaflokkur, almenningsíþróttir
hverskonar hafa sprungið út og höfða til
fjöldans samfara aukinni vitund um mik-
ilvægi hreyfingar og hollra lífshátta.
Íþróttahreyfingin leggur áherslu á upp-
byggingu kvennaíþrótta og þar er mesti
vaxtabroddur hreyfingarinnar. Allir vita
hversu mikilvægt starf er unnið í íþrótta-
starfi fatlaðra sem eflt hefur sjálfsvitund og
styrk fatlaðs fólks. Og síðast en ekki síst hef-
ur orðið mikil og góð þátttaka í hreyfingu
hvers konar á vettvangi eldri borgara. Með
þessu sýnir íþróttahreyfingin styrk sinn og
aðlögunarhæfni í síbreytilegu samfélagi.
Ekki má gleyma sjálfboðaliðunum sem
halda þessu starfi gangandi, þjálfurunum
sem hlúa að uppeldinu og stjórnendunum
sem stýra skipulagi, rekstri og hinu fé-
lagslega umhverfi og síðast en ekki síst for-
eldrunum sem leggja sig fram fyrir fjöldann.
Bæjar- og sveitarfélög hafa unnið þrekvirki í
uppbyggingu íþróttamannvirkja og hafa
þannig fylgt þróun íþróttastarfsins. Stuðn-
ingur þeirra er afar mikilvægur, ekki bara í
formi uppbyggingar mannvirkja heldur
einnig og ekki síður með fjárstyrkjum.
Íþróttafélögin eru hornsteinar félagslegra
samskipta í hverju byggðarlagi. Þau eru
vettvangur leiks og lífs, síung uppspretta
hverrar kynslóðar, sem stendur traustum
fótum í bæjarlífinu. Þar hafa menn metnað
fyrir hönd barna sinna, sjálfs sín eða bæj-
arfélagsins og hvað er það sem auglýsir bæj-
arfélag betur en nafn þess og orðstír þeirra
sem keppa eða koma fram
fyrir hönd bæjarfélagsins.
Stuðningur ríkisvaldsins við
íþrótta- og ungmennafélags-
hreyfinguna er einnig afar
mikilvægur. Sérstaklega skal
nefnt mikilvægi stuðnings við
afreksíþróttastarfið. Þar má
gera mun betur en gert er.
Undir öflugri stjórn mennta-
og menningarmálaráðherra
hefur á undanförnum árum
verið unnið afar gott starf
varðandi stuðning við afreks-
starf. Ég nefni góða frammi-
stöðu og mikinn skilning Björns Bjarnason-
ar og Þorgerðar Katrínar Gunnarsdóttur en
þau mörkuðu djúp spor í þágu íþrótta í ráð-
herratíð sinni.
Ég skynja góðan vilja Katrínar Jak-
obsdóttur núverandi ráðherra málaflokksins
en eðlilega er henni skorinn þrengri stakkur
en forverum hennar. Ég hvet hana til dáða á
þessum vettvangi. Íslensk íþróttahreyfing
hefur svo sannarlega fundið fyrir efnahags-
þrengingum í starfi sínu. Ljóst er að stuðn-
ingur opinberra aðila og einkaaðila hefur
dregist saman um nokkur hundruð milljónir
króna á ári hverju. Á sama tíma hefur starfið
vaxið. Þetta fer ekki saman til lengdar og
reynir á forystusveitir hreyfingarinnar. For-
ystumenn og konur íþróttahreyfingarinnar,
Íþrótta- og Ólympíusambands Íslands, sér-
sambanda, héraðssambanda og íþrótta- og
ungmennafélaga eiga heiður og þakkir skild-
ar fyrir starf sitt, sjálfboðaliðastarf, á erf-
iðum tímum.
Þrátt fyrir erfileika í efnahagslífinu er
bjart framundan í íslensku íþróttalífi og mik-
ið hefur áunnist. Því að hugsjónarstarf skap-
ar kraft til frekari afreka. Íþrótta- og Ól-
ympíusamband Íslands hefur því ærna
ástæðu til þess að fagna merkum tímamót-
um, líta um öxl og horfa jafnframt stolt fram
á veginn. Til hamingju ÍSÍ með árin eitt
hundrað.
Eftir Stefán Snæ
Konráðsson
» Íþróttafélögin eru horn-
steinar félagslegra sam-
skipta í hverju byggðarlagi.
Þau eru vettvangur leiks og
lífs, síung uppspretta hverrar
kynslóðar.
Stefán Snær
Konráðsson
Höfundur er framkvæmdastjóri.
Íþróttastarfið einn af
hornsteinum samfélagsins
Ísland varð fyrst
landa til að verða illa
úti í heimskreppunni
sem nú varir. Samt er
landið nú, aðeins rúm-
um þremur árum síðar,
tekið sem dæmi um
hvernig unnt er að tak-
ast á við fjármálaáfall
án þess að innviðir og
velferð fari úr öllum
skorðum.
Íslenska leiðin
Lykilatriðin í viðbrögðum Íslands
við áfallinu haustið 2008 voru eft-
irfarandi:
1. Hagsmunir fólks voru settir of-
ar hagsmunum banka og þeirra sem
fjármagnað höfðu þenslu þeirra.
Gamlir bankar féllu og stofnaðir
voru nýir sem tóku við innlánum og
annarri þjónustu við þá sem hér búa.
Með þessu féllu brott a.m.k. 7.000
milljarðar króna af skuldum þjóð-
arbúsins.
2. Innlán íslenskra banka voru
gerð að forgangskröfum. Með þessu
féllu brott u.þ.b. 1.000 milljarðar
króna af þeim skuldum sem rík-
issjóður hefði annars þurft að axla
vegna Tryggingarsjóðs innlána.
3. Ákveðið var að láta krónuna
falla. Allir landsmenn tóku þannig á
sig byrðar í formi skerts kaupmáttar
og rekstur útflutnings-
greina var tryggður.
Evrulönd eiga ekki
þessa lausn.
4. Seðlabankinn ann-
aðist erlend viðskipti
fyrir hönd nýju bank-
anna. Með því voru
tryggð snurðulaus við-
skipti með nauðsynja-
vörur og útflutning.
5. Seðlabankinn
ábyrgðist að alþjóðleg
greiðslukerfi gætu
þjónað Íslandi. Innan
þriggja sólarhringa hafði kort-
anotkun Íslendinga erlendis dregist
saman, en útlendinga hér á landi
aukist að mun, vegna falls krón-
unnar. Landið tók að fá nettó-
gjaldeyri út úr kerfunum og þegar
kortakerfin sáu það lögðu þau hug-
myndir um að loka á Ísland til hliðar.
6. Gjaldeyrishöft voru sett á til að
forða krónunni frá enn meira falli við
það að erlendir eigendur krónueigna
drægju fé sitt til baka.
Fumlaust til verks
Hópur manna í stjórnkerfinu gekk
fumlaust til verks, en vissulega á ell-
eftu stundu. Ofantalið er lofsvert,
ekki refsivert. Fágætt æðruleysi
einkenndi þennan feril. Hefðu
stjórnvöld fellt bankana að fyrra
bragði hefði þeim um alla framtíð
verið kennt um að hafa eyðilagt góð-
ærið. Til að réttar ályktanir yrðu af
dregnar urðu fársjúkir bankar að fá
að verða sjálfdauðir. Niðurskurður í
ríkisfjármálum varð sjálfgefin afleið-
ing breyttra aðstæðna. Endurreisn
banka kostaði ríkissjóð aðeins brot
af því sem hefðbundinn stuðningur
hefði kostað. Hafinn er hægfara bati,
sem getur þó reynst brothættur ef
áföll verða á útflutningsmörkuðum.
Ísland nýtur þeirrar sérstöðu að
eiga ónotaðar náttúruauðlindir. Þeg-
ar við hefjumst handa að nýta þær
verðum við vel sett. Án þess mun
hins vegar halda áfram að lækka í
bankabókum landsmanna og rökkur
vonleysis síga yfir. Við erum okkar
gæfu smiðir, sjálfs er höndin hollust.
Landsdómur
Skýrsla Rannsóknarnefndar Al-
þingis dró fram þá atburði sem
leiddu þrengingar yfir þjóðina í lok
lengsta hagvaxtarskeiðs sögunnar.
Þingið ákvað að láta ráðherra sæta
ábyrgð. Ábyrgð þeirra var aðgreind,
ríkisstjórnin bar enga sameiginlega
ábyrgð. Aðdragandi hrunsins var
langur og þrjár ríkisstjórnir komu
að málum. Breytingar urðu á skipan
ráðherra. Þegar á reyndi ákvað Al-
þingi ekki að ákæra þann hóp sem að
efnahagsstjórn hafði komið og láta
landsdóm um að sýkna og sakfella
menn. Nei, Alþingi sýknaði sjálft
valda menn fyrirfram og kaus einn
úr hópnum til að bera syndir heims-
ins. Þá sýndu hlutaðeigandi þing-
menn úr hvaða efniviði þeir eru
gerðir. Sá einn sat uppi með ákæru
sem hafði tryggt neyðarlögunum
brautargengi, glæsilegri aðgerð sem
eftir er tekið víða um lönd.
Misnotkun dómstóls
Samfylkingin, sem átti aðild að
stjórn þegar hrunið bar að, reif
klæði sín og sviðsetti leikrit til að
koma sínum mönnum undan. Einn
maður var skilinn eftir sem fórn-
arlamb á altari stjórnmálanna, af því
að lýðurinn vildi sjá blóð. Fáeinir
pólitíkusar ákváðu að misnota dóm-
stól sér til framdráttar. Þeir sem
vinna svona eru útbrunnir í starfi og
eiga að snúa sér að öðru. „Nýfrjáls-
hyggjan“ var margkosin af þjóðinni
1991-2007. Örfáir mæltu algleymi
bólunnar í mót, flestir dönsuðu með
eða horfðu í hina áttina. Tjónið sem
birtist í hruninu var að mestu orðið
til þegar Geir Haarde varð forsætis-
ráðherra. Pólitísk stefna sem kosin
er ítrekað af þjóð getur ekki verið
þeim refsiverð sem framfylgja
henni. Eðlilegast er að ákæran verði
dregin til baka, öllum er skylt að
leiðrétta mistök sín. Þegar frá líður
yrði Geir líka vel settur með að vera
sýknaður að lokinni efnislegri máls-
meðferð. Engar líkur eru á öðru.
Neyðarlögin verða skráð í Íslands-
sögunni sem afrek unnið við ótrú-
lega erfiðar aðstæður. Það yrði
skrítin blaðsíða aflestrar fyrir kom-
andi kynslóðir ef sá sem mælti fyrir
lögunum yrði dæmdur sekur fyrir
vikið.
Eftir situr efinn
Landsmenn heyrðu stjórn-
málamenn nýlega deila um ákæruna
á hendur Geir Haarde. Ekki jók það
virðingu þingsins. Við fáum fréttir af
átökum innan flokka. Bein útsending
frá Alþingi færir þjóðinni jafnóðum
skilaboð um sundrung og upplausn.
Almenn óvissa ríkir um hvað er satt
og rétt. Fólk sem stóð með annan
fótinn í braski og hinn inni á þingi
rígheldur nú í stólana sína, í von um
að kjósendur þeirra séu gleymnir, í
von um að „fólk sé fífl“. Allir fjór-
flokkarnir leggja fram drjúgan skerf
þessa dagana til þess að gert verið
„gnarr“ að þeim í næstu kosningum.
Þjóðin mun ekki fá traust á stjórn-
málaflokkum á ný nema öllum þeim
sem reyndu að auðgast á bólunni og
tengdust hruninu verði skipt út. Það
þarf að gerast fyrir næstu kosningar
og þær geta orðið fyrr en varir.
Eftir Ragnar
Önundarson » Það yrði skrítin blað-
síða aflestrar fyrir
komandi kynslóðir ef sá
sem mælti fyrir lög-
unum yrði dæmdur sek-
ur fyrir vikið.
Ragnar Önundarson
Höfundur er viðskiptafræðingur og
fyrrv. bankamaður.
Engar áhyggjur, Geir Haarde verður sýknaður