Morgunblaðið - 13.02.2012, Blaðsíða 26

26 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 13. FEBRÚAR 2012
VIÐTAL
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@mbl.is
Þorgrímur Þráinsson rithöfundur flytur þessar
vikurnar fyrirlestra fyrir grunnskólanemendur
í 10. bekk víða um land í boði Pokasjóðs. „Þetta
er draumaverkefni því ég tel mig vera að sá
fræjum til ungs fólks og það eru einstök forrétt-
indi,“ segir Þorgrímur en verkefninu lýkur í lok
maí. „Ég reyni að heimsækja eins marga skóla
og ég get og flyt 80 mínútna erindi undir heitinu
,,Eltu drauminn þinn“. Ég hvet unglingana til
að njóta hvers augnabliks, ekki kenna öðrum
um mistök sín, gera góðverk, læt þá setja sér
markmið og margt fleira. Svo teikna ég Ólaf
Stefánsson handboltakappa upp á töflu og sýni
hvernig hann lifir í núinu á myndrænan máta.
Mér finnst frábært að finna að ég næ til
krakkanna. Þeir þekkja mig sem rithöfund, lesa
bækur mínar og bera þess vegna ákveðna virð-
ingu fyrir mér og taka mark á mér. Ég fæ ekki
bara þakkir frá krökkunum heldur líka frá for-
eldrum sem hafa sent mér þakkarbréf. Og sum-
ir hafa gefið sig á tal við mig á förnum vegi og
sagt að unglingurinn þeirra hafi tekið stakka-
skiptum.
Stundum er fjallað um unglingavandamál í
fjölmiðlum en af þeim krökkum sem ég hef hitt
er ég sannfærður um að 96 prósent séu á flottu
róli. Það fer alltaf einn og einn út af brautinni en
í þeim tilvikum er yfirleitt um foreldravandamál
að ræða. Mér finnst það forréttindi, ekki bara
að skrifa fyrir börn og unglinga, heldur að fá að
sá fræjum, sýna þeim fram á að þau geti allt
sem þau dreymir um. Það fyllir þau eldmóði og
bjartsýni. Og mig líka.“
Nokkur verk í smíðum
Börnin þekkja þig sem rithöfund, hefur þú
áhyggjur af því að þau lesi ekki nægilega mikið?
,,Auðvitað vilja allir foreldrar að börnin
þeirra lesi meira, en lestur hefur breyst hin síð-
ari ár með aukinni tölvunotkun. Þótt ég einbeiti
mér að fyrirlestrunum um þessar mundir,
spyrja krakkarnir alltaf um bækurnar mínar og
óska eftir framhaldi af Þokunni. Það segir mér
að þau lesi, í það minnsta mínar bækur, og það
er frábært að finna fyrir stuðningi þeirra. Slíkt
hvetur mig til dáða.
Það er erfitt að vefengja niðurstöður rann-
sókna en þær sýna að það er svo margt sem
heillar krakka í dag þannig að bóklestur hefur
farið minnkandi. Auðvitað er það synd því auk-
inn lestur og skilningur eykur víðsýni, bætir
námsárangur og er ávísun á bjartari framtíð. Ef
fleiri höfundar skrifuðu unglingabækur gætum
við eflaust haldið krökkum lengur við efnið. Ég
held að margir höfundar hneigist til þess að
skrifa bækur fyrir yngri börn af því slíkar bæk-
ur seljast betur en unglingabækur. Við vitum
líka að unglingarnir eru sérstaklega kröfuharðir
og sætta sig ekki við slæmar bækur. Það kemur
niður á sölu á næsta bók höfundar. En ég hef
hitt í mark, eins og dæmin sanna, líklega vegna
þess að ég skrifa aldrei niður til þessa aldurs-
hóps. Og tel mig auðveldlega geta sett mig í
spor unga fólksins.“
Er ný bók eftir þig á leiðinni?
„Ég er búinn með fyrsta uppkast að krakka-
bók og sögusviðið er þorp úti á landi. Bókin var í
hugarsmíðum í tæp tvö ár en mér þykir persón-
urnar, uppátæki þeirra og umhverfið svo áhuga-
vert að ég gæti vel hugsað mér að halda mig við
þessa karaktera næstu árin. Sagan er í hvíld um
þessar mundir en ég tek upp þráðinn í vor,
breyti og bæti. Ég segi eins og Þórarinn Eld-
járn: Ég skrifa hratt og laga hægt. Svo kemur
bókin út fyrir næstu jól.
Þegar bókin fer frá mér í júní tek ég upp
þráðinn við kvikmyndahandrit sem ég er langt
kominn með. Einstaklega fyndin og skemmtileg
saga um tvítuga töffara og fylgifiska þeirra. Ég
óska hér með eftir framleiðanda! Í lok sumars
stefni ég síðan á að byrja á næstu skáldsögu fyr-
ir fullorðna sem hefur verið í hugarsmíðum í 15
ár. Sú gerist í sjávarþorpi í kringum 1975 og
verður frásögnin bæði í 1. og 3. persónu, fer eft-
ir tíma og rúmi.“
Höfundur án starfslauna
Hvernig finnst þér gagnrýnendur hafa tekið
bókum þínum?
„Almennt hafa bækurnar fengið flotta gagn-
rýni. Í upphafi rithöfundarferilsins hafði ég eng-
an ritstjóra og vitanlega liðu fyrstu bækurnar
fyrir það. Ég var því nánast einn á báti en Stein-
ar J. Lúðvíksson á samt heiðurinn af því að ég
byrjaði að skrifa. Hann hvatti mig til dáða.
Núna er ég með frábæran ritstjóra hjá Forlag-
inu; Sigþrúði Gunnarsdóttur, sem les handritin
vel yfir, veitir nauðsynlegt aðhald og kemur
með flottar athugasemdir. Samvinnan er traust
og fyrir vikið verða bækurnar betri. Ég er mjög
sáttur við bækurnar mínar en tvær, þrjár frá
síðustu öld hefði mátt laga töluvert.“
Það hefur vakið athygli að þú hefur ekki feng-
ið starfslaun úr Launasjóði rithöfunda árum eða
áratugum saman og þú fékkst ekki starfslaun í
ár. Er þetta ekki ansi einkennilegt miðað við
miklar vinsældir bóka þinna?
„Ég geng vitanlega að því vísu að þriggja
manna úthlutunarnefnd meti allar hugmyndir á
faglegum forsendum og mínum hugmyndum
hefur verið hafnað í 22 ár. Þar af leiðandi hljóta
hugmyndirnar og bækurnar að vera slæmar, að
mati nefndarmanna. Samt hef ég fengið átta
bókamenntaverðlaun og þar af fern í skjóli
nafnleyndar. Börn og ungmenni þessa lands
völdu bókina Núll núll 9 bestu bók ársins 2009,
af þeim 100 titlum sem þau höfðu úr að velja. Og
þar með fékk ég Bókaverðlaun barnanna 2010.
Ég fékk sömu verðlaun árið 2011 fyrir bókina
Ertu Guð, afi? en fyrir það handrit fékk ég Ís-
lensku barnabókaverðlaunin, í skjóli nafn-
leyndar.
Það að komast aldrei í hóp þeirra 70 rithöf-
unda sem njóta starfslauna á hverju ári, er að
mínu mati fyrst og fremst óvirðing við minn les-
endahóp. Það er verið að segja við krakkana að
ég sé þeim ekki þóknanlegur.
Fyrirsagnir bókmenntaheimsins í dag eru
þessar: ,,25 prósent unglingspilta lesa ekki. Við
verðum að gera allt til að auka lestur stráka.“
Ég hef ekki skýringu á því hvers vegna þeim
höfundi, sem nær hvað best til þeirra, er árlega
ýtt út af borðinu. Kannski ég sæki um undir
nafnleynd á næsta ári!
Annars vil ég engar breytingar hvað þessar
úthlutanir varðar. Við eigum frábæra rithöf-
unda, myndistarmenn, leikara og svo mætti
lengi telja og ég er stoltur af því að geta skrifað
sögur sem hreyfa við ungu fólki. Ég er líka
sannfærður um að þeir 73 rithöfundar sem
fengu starfslaun í ár eigi það allir skilið. Það
segir sig sjálft að margverðlaunaður metsölu-
höfundur fer í 15 mínútna fýlu þegar höfnunin
kemur í pósti í 22. skipti en ég er keppnismaður
og eflist við hverja raun. Þannig þroskumst við
mest, eins og ég segi í fyrirlestrum mínum.“
Morgunblaðið/Golli
Þorgrímur Þráinsson Það að komast aldrei í hóp þeirra 70 rithöfunda sem njóta starfslauna á hverju ári, er að mínu mati fyrst og fremst óvirðing við minn lesendahóp.
Draumaverkefni Þorgríms
 Þorgrímur Þráinsson heimsækir skóla og heldur fyrirlestra fyrir nemendur í 10. bekk  Með nokkur
verk í smíðum og ný bók kemur út fyrir næstu jól  Fær ekki starfslaun úr Launasjóði rithöfunda
»Ég fæ ekki bara þakkir frákrökkunum heldur líka frá
foreldrum sem hafa sent mér
þakkarbréf. Og sumir hafa
gefið sig á tal við mig á förn-
um vegi og sagt að unglingur-
inn þeirra hafi tekið stakka-
skiptum.