Morgunblaðið - 13.02.2012, Blaðsíða 16

16 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 13. FEBRÚAR 2012
–– Meira fyrir lesendur
PANTAÐU AUGLÝSINGAPLÁSS
.
MEÐAL EFNIS:
Viðtöl við fyrirlesara ráðstefnunnar.
Viðtal við formann Ímark.
Saga og þróun auglýsinga hér á landi.
Neytendur og auglýsingar.
Nám í markaðsfræði.
Góð ráð fyrir markaðsfólk
Tilnefningar til verðlauna í ár -
Hverjir keppa um Lúðurinn?
Fyrri sigurverarar íslensku
markaðsverðlaunanna.
Ásamt fullt af öðru
spennandi efni.
ÍMARK íslenski
markaðsdagurinn
Morgunblaðið gefur út ÍMARK
sérblað fimmtudaginn
23. febrúar og er tileinkað
Íslenska markaðsdeginum
sem ÍMARK stendur fyrir
en hann verður haldinn
hátíðlegur 24. febrúar. nk.
PÖNTUNARTÍMI AUGLÝSINGA:
Fyrir kl. 16, föstudaginn 17. feb.
Katrín Theódórsdóttir
Sími: 569 1105
kata@mbl.is
NÁNARI UPPLÝSINGAR GEFUR:
S
É
R
B
L
A
Ð
Ragnar Önund-
arson fjallaði m.a. um
ókosti óverðtryggðra
lána í Mbl. 8. feb. sl.
Hann fullyrðir að ef
vaxtamyndun væri
frjáls myndu óverð-
tryggð lán kosta
skuldara nákvæmlega
það sama og verð-
tryggð lán. Þessi full-
yrðing er einungis
rétt, eða því sem næst, við óbreytt
ástand í viðskiptaumhverfi fjár-
málastofnana (status quo). Það er
hins vegar undarlegt hvernig
menn skauta framhjá hinum eðli-
lega og raunhæfa valkosti sem
felst í markaðsvöxtum.
Skoðun almennings er sú að
bankar og fjármálastofnanir ásamt
lífeyrissjóðunum hafi farið, vægast
sagt, mjög óvarlega í aðdraganda
hrunsins og að þessir aðilar séu
hinir raunverulegu sökudólgar.
Lagaumhverfi hefur sömuleiðis
verið með þeim hætti, að ekki
bætti úr skák. Þar liggur sök
stjórnmálamanna einkum þeirra
sem þáðu fé af fjármálastofnunum.
Ragnar, við verðum að koma út
úr boxinu og kryfja hlutina í sam-
ræmi við kröfu almennings um hið
nýja Ísland. Sú krafa snýst um
nýjan hugsunarhátt, afnám spill-
ingar, uppstokkun og kerfisbreyt-
ingar í fjármálaumhverfinu. Ekki
nægir að gera smávægilegar
skipulagsbreytingar
og hrókeringar í
mannahaldi. Það verð-
ur að brjóta upp mið-
stýringuna, sam-
starfið og samráðið í
þessu kerfi. Það verð-
ur að breyta lagaum-
hverfinu, s.s. sam-
keppnislögum og
vaxtalögum. Afnema
verður ákvæði í lög-
um sem heimila verð-
tryggingu. Vísitölur
eru reiknaðar af Hag-
stofu Íslands (sem er opinber
stofnun). Verðtryggingin er ekk-
ert annað en opinber íhlutun í
verðmyndun á markaði. Öll verð-
myndun á markaði á að vera í
höndum einstakra aðila á sam-
keppnismarkaði í samræmi við
samkeppnislög. Algerlega ótækt
er að fjármálakerfið hafi und-
anþágu frá samkeppnislögum.
Bankar og fjármálafyrirtæki eru
það stór hér á landi og áhrifamikil
að það jaðrar við landráð að leyfa
þeim að komast hjá þeim reglum
og lögum sem aðrir verða að lúta.
Verðtrygging á fjármálagern-
inga hefur hvergi í heiminum ver-
ið tíðkuð í jafn ríkum mæli og hér
á landi. Allir Íslendingar vita
hvernig fór. Reynsla annarra
þjóða sýnir sig hjá þeim í mun
lægri vöxtum almennt. Reynsla
annarra þjóða sýnir að þar sem
samkeppni er á fjármálamarkaði
verða vextir lágir þegar framboð
fjármagns er nægilegt en háir
þegar framboðið er minna. Þetta
er hin almenna regla. Stjórnvöld
geta svo haft áhrif á vaxtastig
með ýmsum stjórnvaldsaðgerðum
en það er önnur saga. Slíkar íhlut-
anir verða eða ættu að vera gagn-
sæjar þannig að ljóst sé hver er
ábyrgur.
Að lokum er það mín skoðun að
vextir í landinu eigi almennt ekki
að vera hærri en sem nemur hag-
vexti í landinu. Óraunsæ ávöxt-
unarkrafa kallar einungis á verð-
bólgu og stigmögnun á launum og
vöruverði, sem endar með ónýtri
krónu. Krónan hefur um langt
skeið verið blóraböggull þeirra
sem vilja svelta hina íslensku þjóð
inn í ESB. Munið orðtakið „Árinni
kennir illur ræðari“. Það er hag-
stjórnin í þessu landi og þeir sem
þar sitja við stjórnvölinn sem
þyrftu að vinna vinnuna sína bet-
ur.
Verðtrygging lána
– eða ekki?
Eftir Sigurð
Lárusson » Það er hagstjórnin í
þessu landi og þeir
sem þar sitja við stjórn-
völinn sem þyrftu að
vinna vinnuna sína bet-
ur.
Sigurður Lárusson
Höfundur er kaupmaður.
Við getum þakkað
krónunni fyrir að
glata ekki sjálfstæð-
inu, þegar höggið
kom. Höggið var enn
fastara, þegar síldin
hvarf fyrir austan, en
krónan bjargaði okk-
ur og svo eru til krat-
ar, sem vilja fórna
krónunni fyrir evru
eða bara einhverja
aðra mynt.
Það hefur aldrei truflað mig að
bjóða vélar frá ýmsum löndum á
tilboði í krónum, þó svo innkaups-
verð sé annarri mynt. Tilboð í kr.
er einfaldlega háð gengi og bundið
gengi gjaldmiðils framleiðanda á
tilboðsdegi.
Síðustu 3 mánuði hefur gengi
evru staðið í stað 160 kr. Á sama
tíma hefur dollar hækkað úr
116,25 kr. í 124,88 kr. (+7%) og
pundið úr 182,8 kr. í 192,16 kr.
(+5,12%). Hvað sem allri geng-
isvísitölu líður og hvernig svo sem
hún er reiknuð þá er ekki rétt að
segja að krónan hafi veikst um
3,7% seinustu mánuði. Hún hefur
staðið í stað miðað við fyrirheitnu
myntina. Maður veltir fyrir sér
hvort Seðlabankinn hafi þegar
tekið upp evru.
Aðlögunarferlið að evru hefur
þau áhrif að fiskútflytjendur fá
minna fyrir afurðir seldar til ESB-
landa. Sem betur fer getum við
notfært okkur fríverslunarsamn-
ing við Kanada og fengið greitt í
sterkari gjaldmiðli. Samning, sem
við hefðum ekki mátt gera, ef við
værum gengin í klúbbinn. Fellur
úr gildi nema Össur fái tíma-
bundna undantekningu í pakkann.
Erlent fjármagn streymdi inn í
landið fyrir hrun, því vextir voru
miklu hærri en í öðrum löndum.
Eftir hrun hækkaði Seðlabankinn
stýrivexti og hélt áfram að borga
kónubréfabröskurum hærri vexti
en þeir fengu í nokkuru öðru landi
og það í beinhörðum gjaldeyri.
Nær hefði verið að lækka stýri-
vexti í 1-2%, eins og í flestum
löndum. Spekúlantarnir hefðu þá
tekið út krónurnar og jafnvel fjár-
fest í einhverju hér á landi og
komið hjólunum til að snúast. Í
stað þess eru stýrivextir enn þann
dag í dag hærri en í flestum lönd-
um, sem við berum okkur saman
við. Til að kóróna vitleysuna bygg-
ir Seðlabankinn upp gjaldeyr-
isvarasjóði með því að taka lán og
borga af þeim vexti í þeim tilgangi
að borga þessum bröskurum í
beinhörðum gjaldeyri, þegar þeir
fara. Ég hefi aldrei getað skilið
þetta, en þykist vita að ekki sé
hægt að kenna krónunni um svona
vitlausa hagstjórn.
Í Silfri Egils vildi Gylfi og hag-
fræðingur ASI sanna að krónan
væri sökudólgur hárra vaxta og
verðbólgu hér á landi. Máli sínu til
stuðnings birtu þeir línurit frá
Eystrasaltslöndunum, sem sýndu
hvernig vextir í þessum löndum
lækkuðu eftir að löndin tóku upp
evru, eins og það sanni eithvað.
Myndu vextir ekki aðalagast vöxt-
um í viðkomandi landi,
ef við tækjum upp
evru, dollar, pund, eða
svissneska franka?
Þeir Gylfi vildu líka
sanna að það væri allt
krónunni að kenna,
hvernig komið væri
fyrir heimilunum og
komu með dæmi um
ung hjón sem fyrir
nokkrum árum tóku
lán fyrir hálfu húsi og
skulda nú heilt hús +
10%. Er það krónunni
að kenna að stjórnvöld ýttu vand-
anum á undan sér með frystingu
verðtryggðra húsnæðislána? Á
meðan lánin voru á frosti hækkaði
verðtryggingin lánin, þrátt fyrir
að húsnæðið lækkaði í verði. Hefði
grunnur verðtryggingar verið
réttur og tekið mið af bygging-
arkostnaði þá hefði lánið líka
lækkað. Þeir kenna krónunni um
og horfa alveg framhjá eða vilja
ekki skilja að orsakavaldurinn er
verðtrygging byggð á arfavitlaus-
um grunni. Skuldin er orðin hærri
en húsnæðið, sem nú er boðið til
kaups með verðtryggðu láni að
upphæð 110% af matsvirði. Nið-
urstaðan er að fólk sem í áratugi
hefur greitt 10% af tekjum sínum í
lífeyrissjóð er ánauðugir þrælar
sjóða sem voru stofnaðir til að
tryggja þeim áhyggjulaust ævi-
kvöld.
Verðtrygging virkar þannig að
vextir + verðtrygging kallast
raunvextir. Raunvextir verða
hærri en vextir á lánum sem ekki
eru verðtryggð. Síðan er hækkun
vaxta réttlætt með því að segja að
vextirnir séu lægri en raunvextir.
Þannig hækkar verðtrygging vexti
á nýjum lánum. Við það hækkar
allur kostnaður í landinu og þar
með verðbólgan, sem hækkar
verðtrygginguna. Á þennan hátt
skrúfar verðtryggingin upp vext-
ina sem næra verðbólguna og úr
verður einskonar spírall. Það er
ekki flóknara en það. Þannig voru
vextir og verðbólga komin í u.þ.b.
70% fyrir þjóðarsátt á seinustu
öld. Seðlabankinn virðist ekkert
hafa lært af því. Hvorki fyrir né
eftir hrun og enn vindur spírallinn
upp á sig. Áfram skal höfuðstóll
og afborganir lána hækka, ef
stjórnvöld hækka nauðsynjavörur,
eins og t.d. rafmagn, vatn, bensín
eða óþarfa, eins og brennivín, tób-
ak og annað sem skuldugir „hús-
eigendur“ hafa ekki ráð á.
Þetta vilja verðtryggingarpost-
ularnir hjá lífeyrissjóðunum ekki
skilja og koma með þá patentlausn
að með inngöngu í Evrópusam-
bandið lækki vextir og verðbólga
til jafns við það, sem er í ESB-
löndum. Hvers vegna ekki að
lækka vexti og taka verðtryggingu
af húsnæðislánum eða allavega
tengja hana við byggingarkostnað?
Þurfum við endilega að ganga í
ESB til að gera það og borga í
leiðinni milljarða fyrir inngöngu í
klúbbinn?
Í stað þess að skella skuldinni á
krónuna hefði verið fróðlegt, ef
þeir félagar hefðu komið með línu-
rit fyrir seinustu 30 ár, sem sýndi
hvernig verðbólgan eltir hækkandi
vexti og hopar undan lækkandi
vöxtum.
Guð blessi
krónuna okkar
Eftir Sigurð
Oddsson
Sigurður Oddsson
» Á þennan hátt skrúf-
ar verðtryggingin
upp vextina, sem næra
verðbólguna og úr verð-
ur einskonar spírall.
Það er ekki flóknara en
það.
Höfundur er verkfræðingur.
- nýr auglýsingamiðill
569-1100
finnur@mbl.is