Morgunblaðið - 20.04.2012, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 20. APRÍL 2012
Föstudagur » Krónan
„Ég kaupi aðallega
í matinn fyrir
mínar Aukakrónur“
Mánudagur Þriðjudagur » Kaffitár
Næstum 30 þúsund manns nota Aukakrónur til að kaupa allt frá matvælum til trygginga
hjá tæplega 300 fyrirtækjum um land allt. Byrjaðu að safna Aukakrónum strax í dag.
Heimir Snær Guðmundsson
heimirs@mbl.is
Keðja ásamt stórkrossstjörnu,
æðsta stig fálkaorðunnar, er í
einkaeign Höskuldar Ragnarsson-
ar. Um er að ræða orðu sem aðeins
er veitt þjóðhöfðingjum en ein-
göngu hafa verið veittar 25 stór-
krosskeðjur frá upphafi. Upphaf
fálkaorðunnar má rekja til 1921.
Fimm forsetar Íslands á lýðveld-
istímanum hafa verið sæmdir orð-
um af umræddri gerð en aðeins
þjóðhöfðingjar geta hlotið orðuna.
Hinar 20 stórkrosskeðjurnar hafa
farið til erlendra þjóðhöfðingja.
Dularfullur uppruni
Stórkrosskeðjan sem nú er í eigu
Höskuldar kom hingað til lands frá
Bandaríkjunum í kringum 1990.
Höskuldur segist ekki þekkja sögu
þessa merka grips fyrir þann tíma.
„Þessi orða var keypt af Íslendingi
á uppboði í Bandaríkjunum. Ég
kynntist eldri manni, sem eignaðist
gripinn seinna, en hann lést. Ég
sagði við son hans í hálfgerðu gríni
að hann skyldi hafa samband við
mig ef fjölskyldan ætlaði að selja.
Svo hringdi hann í mig einn daginn
og ég fór á staðinn og gekk út með
gripinn undir hendinni,“ segir
Höskuldur sem vill ekkert láta uppi
um kaupverðið. Því má segja að allt
sé á huldu varðandi uppruna þess-
arar merkilegu orðu. Væntanlega
hefur stórkrossinn upphaflega til-
heyrt þjóðhöfðingja þar sem aðeins
þeir eru sæmdir orðunni.
Fullveldi hvati að stofnun
Fullveldi Íslendinga 1918 og
koma konungs 1921 eru helstu
hvatar að stofnun fálkaorðunnar,
með fullveldinu töldu Íslendingar
sig bæra til að stofna eigin orðu.
Reglur um orðuna byggðust á
norskum og dönskum fyr-
irmyndum, en talið er að Jón Hjal-
talín Sveinbjörnsson konungsritari
og Jón Magnússon forsætisráð-
herra hafi ráðið miklu um gerð og
reglur orðunnar. Hans Christian
Harald Tegner, prófessor við
listaháskólann í Kaupmannahöfn,
teiknaði orðuna en hann vann ýms-
ar skreytingar fyrir dönsku hirðina.
Hin konunglega íslenska fálkaorða
var stofnuð til þess að sæma með
henni þá menn og konur, innlend
og útlend, sem öðrum fremur hafa
eflt hag og heiður fósturjarð-
arinnar. Fyrir 1944 var stórkros-
skeðjan skreytt silfruðum fálka og
fangamarki stofnandans, Kristjáns
tíunda, en eftir lýðveldisstofnun
1944 var fangamarki konungs skipt
út fyrir íslenska skjaldarmerkið.
Keðjan verður í fyrsta skipti
sýnd almenningi á safnarasýningu
Myntsafnarafélags Íslands um
helgina. Myntsafnarafélagið, sem
stofnað var 1969, stendur fyrir sýn-
ingu í Norræna húsinu helgina 20.-
22. apríl. Auk hins fágæta grips
verða til sýnis gjaldmiðlar, gamlir
sem nýir, auk ýmissa forvitnilegra
muna sem vekja minningar frá
gamalli tíð.
Fágæt orða í einkaeigu
safnara hér á landi
 Aðeins þjóðhöfðingjar sæmdir stórkrosskeðjunni
Morgunblaðið/Eggert
Dýrgripur Höskuldur Ragnarsson stoltur með stórkrossinn. Almenningi
býðst að skoða krossinn á sýningu í Norræna húsinu um helgina.