Morgunblaðið - 04.06.2012, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 4. JÚNÍ 2012
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Evrópusam-bandið steig
um helgina enn
eitt skrefið í átt
að sambandsríki
þegar forsætis-
ráðherra Spánar,
Mariano Rajoy, kallaði eftir
því að sambandið tæki yfir
stjórn ríkisfjármála aðildar-
ríkjanna.
Orð forsætisráðherrans
féllu í kjölfar þess að mun-
urinn á áhættuálagi skulda-
bréfa Spánar og Þýskalands
hafði náð nýju hámarki,
5,48% – sem kemur líklega
áróðursmönnum aðildar hér á
landi á óvart, því að þeir
halda að allt evrusvæðið búi
við þýska vexti.
Orð forsætis-
ráðherrans féllu
líka í kjölfar þess
að enn eitt at-
vinnuleysismetið
hafði fallið á evru-
svæðinu, en það er nú komið í
11%. Hjá ungu fólki á Spáni
er atvinnuleysið komið í
51,5%.
Með stöðugt versnandi
efnahagsástandi á evrusvæð-
inu eykst þrýstingurinn á að
ríkin færi stærri hluta full-
veldis síns til Brussel. Áróð-
ursmenn aðildar hér á landi
tala hins vegar enn eins og
fullveldi landsins muni jafn-
vel styrkjast við aðild.
Þrýstingur eykst á
að Brussel taki yfir
stjórn ríkisfjármála
evrulandanna.}
Eitt skrefið enn
Er hugs-anlegt aðformaður
Vinstri grænna
hafi algjörlega
misst allt jarð-
samband við fólkið
í landinu? Það er
óþægilega margt sem bendir til
þess. Hann vissi fyrir fram að
einstæð svik hans við stefnu
eigin flokks í stærsta máli hans
yrði mikið reiðarslag fyrir
þorra flokksmanna. Og ekki
síður fyrir þá stuðningsmenn
sem trúðu því að Vinstri græn-
ir hefðu jafnvel þá sérstöðu að
vera fastheldnari á lífsskoðanir
en langlífir valdabröltsflokkar.
Þeir voru ófáir kjósendurnir
sem í erfiðu andrúmslofti síð-
ustu kosninga þóttust illa
sviknir af flokkum sem áður
höfðu fengið atkvæði þeirra.
En á daginn kom að slík at-
kvæði vonglaðra kjósenda fóru
lóðbeint á ömurlegasta ösku-
haug svikinna loforða. Og þeir
sem reyndu um hríð að rétt-
læta hin óafsakanlegu svik og
undirferli með þeim sérstöku
aðstæðum sem ríktu „eftir
hrun“ eiga orðið bágt.
Fyrirslátturinn um „könn-
unarviðræður“ reyndist blekk-
ingarleikur af versta tagi. Full-
yrðingar um að Vinstri grænir
hefðu áskilið sér rétt til að
hverfa frá stuðningi sínum við
aðild ef í ljós kæmu alvarlegir
annmarkar voru haldlausar.
Þess í stað stendur Stein-
grímur í ræðustól Alþingis og
þykist hvorki hafa heyrt um
hundraða milljóna króna
áróðursherferð ESB fyrir að-
lögun Íslands að sambandinu,
né hafa frétt af fordæmalausri
framgöngu sendiherra sam-
bandsins hér á
landi. Upplýsingar
sem borist hafa um
framgöngu Stein-
gríms í Brussel
segja hann síst
minni undirlægju-
mann þegar hann
mætir þangað til að kyssa
skóna en samfylkingar-
ráðherrar sem þangað flykkj-
ast. Sú sjón hafi bæði komið ís-
lenskum embættismönnum og
háaðlinum á staðnum á óvart.
Steingrímur J. segir sjálfur
að „þögull meirihluti þjóð-
arinnar“ styðji framgöngu
hans og ríkisstjórnarinnar.
Skoðanakannanir sýna að
stjórnarflokkarnir tveir njóta
nú fylgis 22% kjósenda. Hefur
„þögli meirihlutinn“ ekki síma?
Er hann allur úti í garði þegar
könnunarfyrirtækin spyrja?
Eða eru forystumenn VG
slegnir blindu? Þora þeir ekki
að horfa í spegil? Orð sjáv-
arútvegsráðherrans á sjó-
mannadegi benda óneitanlega
til þess.
Hann segist ekki vilja varpa
skugga á þann dag með því að
fjalla um deilur hans sjálfs og
ríkisstjórnarinnar við for-
ystumenn í sjávarútvegi.
(Hann kallaði þá raunar „stó-
rútvegsmenn“ til hátíða-
brigða). Það er sjálfsagt þakk-
arefni. En úr því dregur
verulega þegar rifjað er upp að
íslenskur sjávarútvegur og all-
ir þeir sem að honum koma,
með beinum og óbeinum hætti,
hafa staðið í köldum skugga sl.
þrjú ár. Fyrir því hafa skugga-
baldrar núverandi rík-
isstjórnar staðið. Þjóðin öll hef-
ur goldið þess. Það er mál að
linni.
Atlaga núverandi
ríkisstjórnar að ís-
lenskum sjávar-
útvegi skaðar þjóð-
arbúið}
Skeggræða
skuggabaldurs
P
étur, komdu með eitthvað jákvætt í
þennan pistil. Það er sól og það er
vor í lofti,“ sagði eilífðarnágranni
minn þegar ég settist niður til að
skrifa pistil í miðju matarboði í
gærkvöldi. Á sjónvarpsskjánum lýstu forseta-
frambjóðendur hugmyndum sínum í mildileg-
um kappræðum. En mér hugnaðist ekkert
síður ræða eilífðarnágrannans.
„Þessi neikvæða umræða er ekki málið,“
sagði hann og gekk um gólf. „Við erum ekki
svona. Við höldum bara áfram. Og látum ekk-
ert stöðva okkur. Ástandið var miklu verra
þegar síldin hvarf. Það býr frumkvöðlakraftur
í þessari þjóð.“
Svo leit hann á mig með alvörusvip.
„Nei, þetta er svona Pétur. Það þarf bara að leyfa
réttu hljóðfæraleikurunum að spila á hljóðfærin. Og þá
er ég að vitna í ýmislegt.“
Hann bætti við íbygginn:
„Það er ekki nóg að setja fimmtíu manns um borð og
halda að það sé sinfóníuhljómsveit.“
Auðvitað hittir hann naglann á höfuðið. Þegar hann
vitnar í söguna býr í orðunum, að það sé kominn tími á
gamaldags pólitík – að við byggjum undir þá atvinnuvegi
sem afla þjóðinni gjaldeyris.
Það liggur fyrir að sjávarútvegur vegur þyngst í við-
reisn íslensks efnahagslífs. Engu að síður ætlar rík-
isstjórnin að ganga gegn ráðgjöf allra helstu sérfræð-
inga sem Alþingi hefur leitað til, leggja ofurskatt á
útgerðina – og setja svo skattpeningana í að
grafa jarðgöng!
Ég hef áhyggjur af því, að þegar ráðherrar
ríkisstjórnarinnar tala um að örva fjárfest-
ingar og skapa störf, þá virðast þeir ekki
horfa til þess hvort arður er af fjárfesting-
unum – hvort þær afla þjóðinni gjaldeyris.
Sú mikla óvissa sem er í Evrópu hefur í för
með sér að Íslendingar geta ekki leyft sér
slíkt andvaraleysi. Hver veit hvað tíminn ber
í skauti sér ef ekki tekst að vinda ofan af
ófremdarástandinu. Álverð er þegar farið að
lækka. Lækkar fiskverðið líka? Dregst ferða-
mannastraumurinn saman?
Eilífðarnágranninn bankar í öxlina á mér.
Kaffið er tilbúið. Og svo segir hann:
„Það eina sem þjóðina vantar núna er tveggja þumla
prjónavettlingar. Eða sú hugsun sem bjó að baki þeirri
uppfyndingu. Ef gat kemur á annan þumalinn, þá gríp-
urðu bara hinn. Og hver var það sem prjónaði tveggja
þumla vettlingana? Amma gamla.“
Skilgreiningin á eilífðarnágranna er sótt í það, að
sama þótt maður flytji úr götunni, þá helst nálægðin. Er
ekki nálægðin helsti kosturinn við fámennið á Íslandi?
„Þessi þjóð er einhver allra mesta athafnaþjóð ver-
aldar, með öllum þeim kostum og göllum sem því fylgja.
Okkur mun vel farnast.“
Og hann lítur á mig:
„Veistu hver er eina setningin sem á alltaf við? Það líð-
ur hjá.“ pebl@mbl.is
Pétur Blöndal
Pistill
Eilífðarnágranninn
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Stefán Gunnar Sveinsson
sgs@mbl.is
Ö
r lækkun heimsmark-
aðsverðs á olíu hefur
leitt til verðlækkana á
eldsneyti að und-
anförnu, þrátt fyrir að
gengi krónunnar hafi einnig lækkað
verulega á sama tíma. Heimsmark-
aðsverðið hefur því unnið upp geng-
islækkunina.
Þetta er óvenjulegt að mati
Magnúsar Ásgeirssonar, inn-
kaupastjóra hjá N1, sem segir að
oftar en ekki sé raunin sú að þegar
annar þessara þátta lækki þá hækki
hinn, og það hefur eyðilagt fyrir
möguleikanum til þess að breyta
eldsneytisverðinu.
Helsti áhrifaþátturinn á þróun
heimsmarkaðsverðsins að und-
anförnu hefur verið versnandi efna-
hagsástand í Evrópu, en Magnús
segir að þróun fjármálamarkaða
muni alfarið ráða verðinu á heims-
markaði: „Meginskýringin á verð-
lækkuninni á heimsmarkaði núna er
að ástandið sem ríkir í fjármálum
Evrópu veldur því að olíuverð lækk-
ar, vegna þess að menn sjá fram á
minni eftirspurn eftir því sem efna-
hagur Evrópulandanna þrengist“.
Í venjulegu árferði myndi elds-
neytisverð hækka í upphafi sumars,
en Magnús bendir á að í vetur hafi
verð á eldsneyti verið óvenjulega
hátt, þar sem ýmis atriði, svo sem yf-
irvofandi stríðsátök og Grikklands-
krísan hafi keyrt verðið upp: „Í
sjálfu sér er það því mjög eðlileg
þróun að verðið leiti til jafnvægis
núna“. Magnús telur að aðal-
áhyggjuefnið á næstu vikum varð-
andi áframhaldandi verðþróun elds-
neytis verði þróunin í gengismálum.
Eldsneytisverð
enn mjög hátt
Runólfur Ólafsson, fram-
kvæmdastjóri Félags íslenskra bif-
reiðaeigenda, telur að þó að verð-
lækkunin nú sé ánægjuleg að þá sé
eldsneytisverð enn í hærri kant-
inum, og sé ennþá talsvert hærra en
meðalverð eldsneytis var á síðasta
ári.
Runólfur telur enn svigrúm til
frekari lækkana, einkum á bensíni,
en verðlækkanir á díselolíu á heims-
markaði hafi frekar skilað sér áfram
til neytenda. Þar gæti reyndar einnig
haft áhrif sú staðreynd að díselolía sé
einnig notuð til kyndingar á húsum,
og verð á henni fari því frekar upp
vegna eftirspurnar þegar kalt sé í
veðri og aftur niður þegar hlýni.
Aðspurður um hvort að lækk-
unin nú myndi virka sem hvati á
ferðalög innanlands taldi Runólfur
að eldsneytisverð væri ennþá það
hátt að það drægi úr vilja margra til
að leggjast í langferðir innanlands.
Runólfur segir að álagning á
eldsneytisverð sé örlítið hærri hér en
á hinum Norðurlöndunum, en þann
mun sé hægt að skýra með mismun-
andi aðstæðum í hverju landi fyrir
sig. Þá hafi skattlagning hér oft verið
í hærri hæðum, einkum á díselolíu,
en þar sem ríkið taki fasta krónutölu
á hvern lítra hafi það líka gerst
vegna verðbreytinga að gjaldtaka
ríkisins hafi verið undir meðallagi í
Norður-Evrópu, en ríkið tekur til sín
um helminginn af hverjum seldum
lítra.
Varðandi horfur á markaði benti
Runólfur á það að þessi vara væri
sveiflukennd og gæti tekið miklum
breytingum í samræmi við sveiflur í
efnahagsmálum: „Við vonum að
þessi þróun haldi áfram og að elds-
neytisverð haldi áfram að lækka, og
það er mikilvægt að olíufélögunum
og stjórnvöldum sé veitt aðhald til
að tryggja að þessar lækk-
anir skili sér til neyt-
enda“.
Ástandið í Evrópu
leiðir til lækkunar
Morgunblaðið/Eggert
Lækkun Heimsmarkaðsverð á olíu hefur lækkað undanfarið og sú lækk-
un hefur skilað sér til neytenda á Íslandi.
„Stjórnvöld geta alltaf lækkað
skatta á eldsneyti“ segir Run-
ólfur Ólafsson hjá FÍB og nefn-
ir sem dæmi að nýr skattstofn
á eldsneyti, kolefnisgjald, hef-
ur verið í gildi í tvö ár.
Kolefnisgjaldið kostar neyt-
endur 5 krónur á hvern bensín-
lítra og 6 krónur á hvern lítra
af díselolíu. Ofan á þetta bæt-
ist virðisaukaskattur, og segir
Runólfur að þessi nýi skattur
kosti neytendur um á sjöundu
krónu aukalega á lítrann:
„Ef við setjum það síðan í
samhengi, þá kostar kolefnis-
gjaldið neytendur um 2,2
milljarða króna á ári
aukalega.“ Hann
bendir á að þrátt
fyrir fallegt nafn-
ið er skattstofn-
inn ekki sér-
staklega
eyrnamerktur að-
gerðum til að
sporna gegn kolefn-
ismyndun.
Fallegt nafn
sem kostar
KOLEFNISGJALDIÐ
Runólfur
Ólafsson