Morgunblaðið - 11.06.2012, Blaðsíða 26

VIÐTAL
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@mbl.is
Það kemur alltaf nýr dagur er
fyrsta skáldsaga Unnar Birnu
Karlsdóttur, doktors í sagnfræði
sem starfar á Þjóðskjalasafni Ís-
lands. Aðalsöguhetjan í vel skrif-
aðri og áhugaverðri bók er Ása
sem hefur búið í New York. Þegar
maðurinn hennar yfirgefur hana
vegna annarrar konu snýr hún aft-
ur á eyðibýlið sem eitt sinn var
æskuheimili hennar. Þar gerir Ása
upp fortíðina og lífið sem hún eitt
sinn lifði.
Spurð um efni bókarinnar segir
Unnur Birna: „Ég er heilluð af því
hvað við förum í gegnum margar
víddir í veruleikanum í nútíma-
heimi en erum samt alltaf að glíma
við það verkefni að vera mann-
eskja, sama í hvaða landi við búum
og sama í hvaða kringumstæðum
við erum.
Aðalpersónan er kona vegna
þess að mér finnst heillandi að
horfa á heiminn með augum
kvenna. Þótt þetta sé skáldsaga þá
er ég að skoða líf íslenskra kvenna
sem hafa mörg tækifæri í dag en
eru líka mótaðar af því að vera ís-
lenskar. Ég er að skoða hvað það
merkir fyrir okkur konur að vera
íslenskar, hvað við höfum gengið í
gegnum og hvernig það fylgir okk-
ur þótt við förum inn í allt aðra
veröld, eins og sögupersóna mín
gerir. Í því sambandi er ég ekki
hvað síst að fjalla um eðli minn-
inganna, um það hvernig þær
móta okkur og fylgja okkur alltaf
hvort sem okkur líkar betur eða
verr. Ég er þannig að skrifa um
hvað felst í því að muna, líka það
sem maður vill gleyma og hvernig
það getur tekið völdin í huganum
annað veifið án þess að við fáum
neitt við því gert. Verðum bara að
láta undan minningunum og láta
þær flæða yfir okkur. En það felst
einmitt líka í því einhver kraftur
og sköpun finnst mér, það er í því
að muna í stað þess að berjast við
að gleyma. Ef við berjum niður
minningarnar okkar þá bælum við
niður eitthvað í sjálfum okkur og
það kann ekki góðri lukku að
stýra. Minningarnar eru þannig
hluti af okkur og með því að horf-
ast í augu við þær og vinna úr
þeim þá eflumst við og opnum
jafnvel á að fara nýjar og óvæntar
slóðir í lífinu eða þá aftur til þess
kunnuglega og sættast við það.
Þegar við leggjum í slíka vegferð
vitum við oft ekki hvar hún mun
enda.
Bókin fjallar líka um það að
elska og missa og vera yfirgefin
og fá engu um það ráðið. Þetta er
saga um ást. Ástin er sterkasta
aflið og mjög áhugaverður þáttur í
mannseðlinu og þess vegna fannst
mér heillandi að skrifa skáldsögu
um hversu miklu óveðri ástin get-
ur valdið í hug og hjarta.“
Sagan knúði á
Þú ert sagnfræðingur. Hafðirðu
brennandi þörf fyrir að skrifa
skáldsögu eða ætlaðir þú bara að
prófa?
„Ég hef mjög ríkulegt ímynd-
unarafl og spinn gjarnan sögur í
huganum. Mér fannst gaman að
prófa að skrifa skáldsögu því þar
er ég að fást við allt annan texta
en fræðitextann. Það er svo mikið
frelsi í skáldskaparskrifum til að
skapa. Það má segja að ég hafi
byrjað að skrifa skáldsögu til að
athuga hvort ég gæti það en það
má líka segja að sagan knúði á af
krafti. Hún kom einfaldlega svo
sterkt upp í hugann að það var
eiginlega betra að skrifa hana en
leiða hana hjá mér. Ég gerði það
fyrst en hún kom þá bara aftur og
aftur og birti mér í hvert sinn
fleiri myndir og setningar að setja
saman. Þannig að eitt kvöldið
snemma árs 2007 lét ég undan og
fór að skrifa og síðan varð ekki
aftur snúið.
Þegar ég var búin að skrifa til
söguloka sendi ég söguna til útgef-
anda upp á von og óvon, nánar til-
tekið til bókaforlagsins Bjarts.
Þetta var dálítið eins og að
stökkva beint út í djúpu laugina,
því ég lét engan lesa handritið yfir
áður en ég fór til útgefanda. Ég
vildi ekki setja vini mína í þá
vandræðalegu aðstöðu að þurfa
kannski að segja mér að sagan
mín væri ekki nógu góð. Þau hjá
Bjarti gáfu verkinu tækifæri. Mér
var bent á að skoða nokkur atriði í
handritinu og gefa skýrari mynd
af sumu í sögunni. Þegar það var
allt komið heim og saman var
ákveðið að gefa söguna út. Það
kom mér á óvart að þetta skyldi
ganga upp og ég var auðvitað
mjög glöð yfir því. Það er
skemmtileg tilfinning og næstum
óraunveruleg að sjá skjal í tölvu
vera orðið að bók einn góðan veð-
urdag, og þannig var það bók-
staflega. Ég fékk eintak í hendur
á fallegum sólskinsdegi og fannst
ég njóta þvílíkra forréttinda. Það
er spennandi að fá að gefa út
skáldsögu, kannski ekki síst af því
að á meðan ég var að skrifa hana
þá réð ég afdrifum sögunnar en
eftir að hún hefur verið birt þá hef
ég ekkert lengur yfir henni að
segja, og þannig á það að vera.
Skáldsagan mín er nú komin til
lesenda og þar með eiga þeir hana
fyrir sig. Það les hver skáldsögur
með sínum augum. Þess vegna
eiga þær sér allskonar líf. Annars
væru þær bara orð á bók.“
Önnur bók í smíðum
Þú ert doktor, um hvað fjallar
doktorsritgerðin þín?
„Doktorsritgerðin fjallar um
náttúrusýn og nýtingu fallvatna og
kom út í bókinni, Þar sem foss-
arnir falla, árið 2010 hjá Hinu ís-
lenska bókmenntafélagi. Þar varpa
ég ljósi á hin ýmsu viðhorf okkar
Íslendinga til náttúrunnar eins og
þau endurspeglast í umræðu um
virkjanir allt frá 1900 fram til okk-
ar tíma. Þegar ég byrjaði í dokt-
orsnámi árið 1999 var hart deilt
um virkjanir á hálendinu. Mig
langaði til að komast til botns í því
hvað það væri í okkar þjóðarsál
sem ylli því að við tækjumst svona
harkalega á um virkjanir og þess
vegna valdi ég þetta rannsókn-
arefni til doktorsritgerðar. Ég
vildi leggja mitt af mörkum með
því að vinna fræðilega rannsókn á
þessari sögu. Markmiðið var að
finna hugmyndafræðilegar rætur
þeirra sjónarmiða sem uppi eru í
dag, gefa yfirlit yfir þróun þeirra
fram eftir síðustu öld og fram til
þessa dags og greina og kort-
leggja hvaða hugmyndastefnur í
vestrænni náttúrusýn komu þar
Eðli minn-
inganna
Unnur Birna Bókin fjallar líka um það að elska og missa og vera yfirgefin og fá engu um það ráðið. Þetta er saga um ást.
 Unnur Birna Karlsdóttir sagnfræð-
ingur hefur sent frá sér fyrstu skáld-
sögu sína, Það kemur alltaf nýr dagur
26 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 11. JÚNÍ 2012
Hlíðasmára 11 · 201 Kópavogur · Sími: 534 9600 · heyrn.is
Þú átt betri samskipti
Veglegur kaupauki að verð-
mæti 9.950 kr. fylgir öllum
seldum Alera heyrnartækjum
Þú verður virkur þáttakandi á mannamótum, getur sinnt vinnu og
námi betur og tekið þátt í félagslífinu með ReSound heyrnartækjum
því þau hjálpa þér að halda uppi samræðum í hvaða hljóðumhverfi
sem er.
Fáðu heyrnartæki til reynslu og heyrðu lífið hljóma eins og það er.