Morgunblaðið - 04.07.2012, Qupperneq 18

18
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. JÚLÍ 2012
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Fyrir tæpumtveimur ár-um, í ágúst
2010, birti þáver-
andi fjármálaráð-
herra mikinn bálk í
nokkrum hlutum
undir yfirskriftinni Landið tek-
ur að rísa. Þessar greinar má
lesa á vef Stjórnarráðsins og
eru fróðleg upprifjun á þeirri
mynd sem ríkisstjórnin vildi
draga upp af meintum árangri
sínum á þeim tíma, hálfu öðru
ári eftir að hún braust til valda.
Í einni þessara greina segir
frá hagvísum sem gefi til kynna
verulegan viðsnúning, eins og
það er orðað. „Hagvöxtur
mældist síðustu tvo ársfjórð-
unga í röð – sem er þvert á allt
tal um lamað hagkerfi –. Raun-
ar er hagvöxtur að mælast mun
fyrr en flestir greiningaaðilar
gerðu ráð fyrir,“ segir í grein
ráðherrans.
Í gögnum á vef Hagstof-
unnar má sjá að enginn hag-
vöxtur mældist næstu ársfjórð-
unga á undan þó að annað
kæmi fram í greininni. Þvert á
móti var töluverður sam-
dráttur í báðum þessum fjórð-
ungum, en óskhyggjan – eða
spuninn – varð til þess að ráð-
herrann hélt því fram að hag-
vöxtur væri tekinn við af sam-
drætti og að landið væri tekið
að rísa.
Þessi spuni sem þarna birtist
hefur oft sést síðan í greinum
og ræðum ráðherra ríkis-
stjórnarinnar, ekki síst for-
ystumannanna tveggja. Því er
reglulega haldið fram að nú séu
allir erfiðleikar að baki og
framundan sé allt eins og best
verði á kosið. Síðan hefur þetta
jafnan reynst rangt, þó að oftar
séu það aðrir en ráðherrarnir
sjálfir sem benda á þá stað-
reynd og bera rangfærslurnar
til baka.
Skuldavandi heimilanna er
eitt dæmi um vanda sem ríkis-
stjórnin hefur að
eigin sögn leyst
nokkrum sinnum
en alltaf tekið upp
aftur skömmu síð-
ar þegar í ljós kom
að vandinn var enn
til staðar.
Atvinnuleysisvandinn hefur
verið leystur margoft ef marka
má loforðin um tugþúsundir
nýrra starfa á kjörtímabilinu,
en engu að síður ganga þús-
undir enn atvinnulausar og
langtímaatvinnuleysið fer vax-
andi.
Nýjum fjárfestingum er lof-
að reglulega en þegar á hólm-
inn er komið verður lítið úr
þeim enda umhverfið sem rík-
isstjórnin hefur skapað fjár-
festum ekki þess eðlis að þeir
telji fýsilegt að leggja mikið
undir í óvissunni hér á landi.
Þetta hefur orðið til þess að
fjárfestingar eru við algert lág-
mark þess sem nauðsynlegt er
og duga engan veginn til að
lyfta efnahagslífinu upp úr
öldudalnum til framtíðar.
Þrátt fyrir reynsluna reynir
ríkisstjórnin enn að halda því
fram að nú sé komið að því. Nú
sé kreppunni lokið og hag-
vöxtur kominn til að vera. Stað-
reyndin er hins vegar sú að þó
að gott sé að vera jákvæður er
nauðsynlegt að hæfilegur
skammtur af raunsæi fylgi
með. Ríkisstjórn getur ekki
með orðunum einum unnið land
upp úr kreppu, væri það hægt
hefði Ísland fyrir löngu komist
upp úr efnahagslægðinni eftir
allan loforðaflauminn.
Því miður er það svo að hag-
tölur sýna að Ísland er enn of-
an í efnahagslægðinni. Allir
vona vitaskuld að úr rætist en
varanlegur bati næst ekki fyrr
en stefnu stjórnvalda í efna-
hagsmálum verður breytt, los-
að verði um hömlur, skattar
lækkaðir og látið af fjandskap í
garð atvinnulífsins.
Ríkisstjórnin hefur
ítrekað gerst sek um
að fegra stöðuna í
efnahagsmálum}
Raunsæi í stað spuna
ValgerðurBjarnadóttir
alþingismaður, for-
maður þingnefndar
sem fékkst við til-
lögur svokallaðs
stjórnlagaráðs síð-
astliðinn vetur, kannast ekki við
að ágreiningur sé um málið. Það
rökstyður formaðurinn með því
að engar umræður hafi farið
fram um efni þess. Er með
miklum ólíkindum að svo skuli
vera.
En fyrir liggur að sérfróðir
umsagnaraðilar fundu mjög að
tillögugerðinni. Hún væri sund-
urleit og óljós. Greinar stöng-
uðust efnislega á, inntak þeirra
væri óskýrt og á
köflum óskilj-
anlegt.
Stjórnarmeiri-
hlutinn knúði í
gegn eftir mara-
þonfundi, í bullandi
átökum og ósætti, að í haust
skyldi fara fram ráðgjafandi
þjóðaratkvæðagreiðsla um til-
lögurnar. En hún reyndist þó
eingöngu vera skoðanakönnun
um nokkur almenn atriði. Engr-
ar raunverulegrar afstöðu væri
því þaðan að vænta. Í öllum
æðibunuganginum fórst fyrir
að fylgja lagafyrirmælum um
tímasetningu atkvæðagreiðsl-
unnar svo þar er allt í uppnámi.
Stjórnarskrána má
síst af öllu umgang-
ast eins og gert
hefur verið}
Óboðlegur framgangsmáti Þ
að er sjálfsagt að bera í bakkafullan
lækinn að skrifa um forsetakosn-
ingarnar um síðustu helgi en ég
ætla samt að gera það í þessum
pistli. Eitt af því sem mikið hefur
verið talað um, aðallega eftir að úrslit kosning-
anna lágu fyrir en einnig fyrir þær þegar ljóst
þótti í hvað stefndi, er hvað hafi mistekizt í
kosningabaráttu Þóru Arnórsdóttur. Í því
sambandi hefur ýmislegt verið nefnt til sög-
unnar. Margir hafa nefnt það að skemmt hafi
fyrir framboði hennar að það hafi verið tengt
við ríkisstjórnina, Samfylkinguna og ekki sízt
Evrópusambandið. Þetta virðist bæði vera
skoðun fólks sem studdi framboð Þóru og fólks
sem var alfarið á móti því.
Varla þarf að efast um að það hafi ekki hjálp-
að framboði Þóru að vera tengt við ríkisstjórn-
ina, Samfylkinguna og Evrópusambandið enda ljóst að
ekkert af þessu þrennu nýtur mikils stuðnings á Íslandi í
dag og ekki útlit fyrir að breyting eigi eftir að verða þar á.
Það er kannski helzt Samfylkingin sem gæti hugsanlega
náð sér einhvern tímann á strik en ólíklegt er að það ger-
ist á meðan hún er aðili að núverandi ríkisstjórn og líklega
yrði þá að verða einhver breyting í forystusveit flokksins.
Um það virðist líka vera nokkuð samdóma álit.
Það má þannig í raun segja að þarna sé um að ræða
ónýt pólitísk vörumerki til notkunar í umræðum hér á
landi og hugsanlega einnig uppskrift að því hvernig tapa
skuli kosningum. Enginn forsetaframbjóðendanna sex
sagðist til að mynda hlynntur því að ganga í
Evrópusambandið þegar það var til umræðu í
kappræðum í sjónvarpssal. Sumir tjáðu sig þó
opinskár í þeim efnum en aðrir. Ólafur Ragn-
ar Grímsson lýsti þannig sem kunnugt er yfir
afdráttarlausri andstöðu sinni við inngöngu í
sambandið sem flestir virðast telja að hafi átt
sinn þátt í að tryggja sigur hans í kosning-
unum. Helzti keppinautur Ólafs, Þóra, sem
sögð var hlynnt inngöngu í Evrópusambandið,
vildi hins vegar ekki gefa upp afstöðu sína í
málinu og taldi það ekki viðeigandi. Hún lét þó
engu að síður þau orð falla af sama tilefni að
það að ganga í sambandið eins og staðan væri í
dag væri eins og að leigja herbergi í brenn-
andi húsi með skírskotun til þeirrar graf-
alvarlegu efnahagskrísu sem geisað hefur á
evrusvæðinu undanfarin ár og ekki sér fyrir
endann á.
Úr herbúðum Þóru var tengingu við ríkisstjórnina,
Samfylkinguna og Evrópusambandið alfarið og ítrekað
hafnað. Einhvern veginn virðist það hins vegar ekki hafa
náð að hafa teljandi áhrif á umræðuna. Hún virtist ekki
breytast við það og ef eitthvað er frekar ágerast eftir því
sem nær dró kosningunum. Þar hjálpaði vitanlega ekki að
skoðanakannanir sýndu að Þóra nyti stuðnings yfirgnæf-
andi meirihluta sama fólks og studdi ríkisstjórnina og
Samfylkinguna. Það eina sem vantaði í þeim efnum var
mæling á stuðningsmönnum inngöngu í Evrópusam-
bandið í þessu samhengi. hjorturg@mbl.is
Hjörtur J.
Guðmundsson
Pistill
Ónýt pólitísk vörumerki?
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Heimir Snær Guðmundsson
heimirs@mbl.is
M
agn seldra lítra
jókst um 2,9% í vín-
búðum landsins
fyrstu sex mánuði
ársins ef miðað er
við sama tímabil í fyrra. Sala á rauð-
víni, hvítvíni og lagerbjór jókst um
1,8-6,4% en sala á ávaxtavíni um
49,2%. Hinsvegar heldur sala á ók-
rydduðu brennivíni, vodka og blönd-
uðum drykkjum áfram að dragast
saman eða um 3,5-5,2%.
Athygli vek-
ur að sala í júní-
mánuði var 7,9%
meiri en árið
2011, á vef ÁTVR
er líkleg ástæða
þess sögð vera að
í ár voru fimm
helgar í júní í stað
fjögurra árið
2011. Þess má
geta að tæp 60%
allrar sölu ÁTVR
voru á föstudegi eða laugardegi dag-
ana 25.-30. júní.
Heldur dró úr sölu áfengis á ár-
unum 2009-2011, til marks um það
seldi ÁTVR 20,3 milljónir lítra árið
2008 en árið 2011 var salan 18,4
milljónir lítra. Á þessu tímabili hefur
sala á sterku áfengi dregist mest
saman eða úr milljón lítrum í tæpa
790 þúsund lítra.
Söluaukning síðast 2008
Að sögn Sigrúnar Óskar Sig-
urðardóttur aðstoðarforstjóra gera
áætlanir ÁTVR ráð fyrir 1-2% sölu-
aukningu á árinu. Ef svo færi yrði
það í fyrsta sinn frá árinu 2008 sem
áfengissala eykst milli ára. „Við
byggjum okkar áætlanir á þeim
spám sem verið er að gera í þjóð-
félaginu t.d. um kaupmátt og einnig
byggjum við á fyrri reynslu. Annars
rokka sölutölur yfir tímabil töluvert,
þessi 2,9% hækkun í lítrum talið á
fyrri helmingi ársins kemur að ein-
hverju leyti til vegna þess að í júní
voru fimm helgar. Fyrstu fimm
mánuði ársins var aukningin 1,5% en
er svo orðin 2,9% í lok júní, m.a.
vegna helgaskiptingar í mán-
uðinum.“
Sigrún segir ljóst að efnhags-
ástand og hækkandi áfengisgjald
hafi áhrif á sölu. „Við vitum að verð-
lagning hefur mikið að segja. Þegar
við sjáum að hækkun á áfengis-
gjöldum stendur fyrir dyrum þá ger-
um við ráð fyrir því í áætlunum okk-
ar. Markmið okkar er ekki að selja
meira heldur frekar að áætlanir okk-
ar séu í takt svo gjöld og tekjur hald-
ist í hendur.“
Neysluvenjur landsmanna hafa
tekið nokkrum breytingum á allra
síðustu árum. Fyrir liggur að sala á
sterku áfengi hefur dregist töluvert
saman á meðan bjórinn hefur að
mestu haldið sjó. Athygli vekur að
neysla á ávaxtavíni jókst um 49% á
fyrstu sex mánuðum ársins miðað
við sama tímabil í fyrra. „Aukning í
sölu á ávaxtavíni er gríðarleg en þó
þarf að horfa til þess að sala þess er
lítill hluti af heildarsölunni. Fyrstu
sex mánuði ársins seldust 60 þúsund
lítrar af ávaxtavíni en heildarsalan á
tímabilinu var 8,6 milljónir lítra.“
Dæmi um ávaxtavín er Sommersby
sem er cider í grunninn en sala
ávaxtavíns rúmlega tvöfald-
aðist á árunum 2009-2011. Á
sama tíma hefur sala á
blönduðum drykkjum
minnkað töluvert en áfeng-
isgjald leggst þyngra á slíka
drykki því þeir eru í grunninn
sterkt áfengi að sögn Sigrún-
ar. „Það er enn ein vís-
bendingin um hversu
verð er sterkur áhrifa-
þáttur í neyslu áfengis.“
Sala á áfengi eykst
að nýju eftir hrun
Morgunblaðið/Heiddi
Vínandi Af 440 þúsund seldum lítrum dagana 25. - 30. júní voru 259 þús-
und lítrar seldir á föstudegi og laugardegi. Allt stefnir í fyrstu söluaukn-
ingu á áfengi síðan árið 2008.
„Margt bendir til þess að
samdráttur í sölu vegna verð-
hækkana 2009 og minnkandi
kaupmáttar sé að baki. Nú
séum við því að sigla inn í
tímabil þar sem neysla er
stöðug eða hún eykst jafnt og
þétt. Við óttumst þá þróun
mjög því með aukinni neyslu
eykst þörfin á aðstoð. Við
höfum mátt þola 22% sam-
drátt í framlögum ríkisins á
undanförnum árum og veiking
kerfisins er svo mikil að við
þolum ekki mikla aukningu í
neyslu,“ segir Gunnar Smári
Egilsson, formaður SÁÁ. „Við
teljum það dæmalausa
lukku að ríkisstjórnin hafi
hækkað áfengisgjaldið í
febrúar 2009. Það dró mjög
úr neyslu og við höfum
fundið fyrir því í okk-
ar starfi. Hærra
verð dregur ein-
faldlega úr
neyslu.“
Þola ekki
aukna neyslu
BETRA ÁSTAND EFTIR HRUN
Gunnar Smári
Egilsson
Sigrún Ósk
Sigurðardóttir