SunnudagsMogginn - 15.07.2012, Blaðsíða 39

SunnudagsMogginn - 15.07.2012, Blaðsíða 39
15. júlí 2012 39 Svo segir í Grágás, í sömu grein segir einnig að „og sá ábjörn er fyrst kemur banasári á“.Þetta ákvæði úr landabrigðis þætti Grágásar er rifjaðhér upp í framhaldi þeirrar miklu umræðu sem verið hefur vegna fréttar þess efnis að hvítabjörn hafi sést í sjónum skammt frá bænum Geitafelli á Vatnsnesi. Lögreglan á staðnum skipulagði mikla leit að dýrinu, meðal annars flaug þyrla Land- helgisgæslunnar yfir það svæði sem talið var að björninn gæti verið á og einnig var leitað af landi. Eftir mikla leit er talið að þarna hafi ekki verið hvítabjörn á sundi heldur aldraður útsel- ur. Sporin í fjörunni sem talin voru vera eftir björninn voru að athuguðu máli greinilega ekki eftir hvítabjörn heldur annan björn, það er að segja eftir Árna Björn kajakræðara. Talsverð umræða hófst hér um hvað gera skyldi við hvítabirni sem hing- að kæmu eftir að tveir hvítabirnir gengu á land norður á Skaga árið 2008. Eftir að fréttist að komu seinni bjarnarins varð tals- verð umræða þess efnis að reyna ætti að bjarga birninum og helst fara með hann aftur til Grænlands. Undirbúnar voru björgunaraðgerðir sem mistókust hrap- allega. Annars er það umhugsunarefni hvað maðurinn virðist enn hræðast villt dýr. Engar áreiðanlegar heimildir eru til hér á landi um að hvítabjörn hafi drepið hér mann. Í Skandinavíu er nú mikil umræða um fjölgun úlfa og skógarbjarna. Það telst til algjörra undantekninga að úlfur drepi menn, slíkt hefur ekki skeð í Svíþjóð í 100 ár. Það kemur hinsvegar af og til fyrir að birnir ráðast á menn en þá eru þeir yfirleitt særðir eða þá að þeim finnst sér vera ógnað á einhvern hátt til dæmis vera í sjálf- heldu. Sama má segja um hvítabirnina, það er afar sjaldgæft að þeir ráðist á fólk, flestar árásir bjarna á fólk eru vegna þess að fólk fer óvarlega, tekur óþarfa áhættu við að nálgast birnina. Sömu söguna má segja um önnur villt dýr, ljón, hlébarða, slöngur og hákarla. Algengasta ástæðan fyrir árásum villtra dýra á fólk er óheppilegar aðstæður sem maðurinn kemur sér sjálfur í. Þessi slys verða yfirleitt vegna vanþekkingar á eðli og náttúru dýranna. Flestir komast í návígi við villt dýr í dýra- görðum og kynnast þeim í fallegum náttúrulífsmyndum í sjónvarpinu. Raunveruleikinn í nátt- úrunni er hinsvegar annar, líf dýranna er stöðug barátta, nátt- úran getur verið óblíð og grimm. Þegar Ísland var numið trúðu landnámsmennirnir því að hér væru bæði viðarbirnir (skógar- birnir) og hvítabirnir. Hvítabirnir voru réttdræpir hvar sem til þeirra náðist enda stafaði mönnum ógn af þeim. Þeir voru hins vegar eftirsóttir aðallega vegna skinnsins en einnig kjötsins. Birnir hafa sést hér af til frá því að sögur hófust. Þeir hafa helst komið hingað á miklum hafísárum. Frostaveturinn 1917-1918 er talið að hingað hafi komið 28 birnir, á 20. öldinni er vitað um komu 79 bjarna hingað til lands. Áður en öflug skotvopn komu til sögunar var það talsvert mál að aflífa hvítabjörn, margar sögur eru til um afar ógeðfellt dráp á björnum. Með lögum nr. 64 frá 1994 voru hvítabirnir hinsvegar alfriðaðir á landi, á hafís og á sundi. Hinsvegar var heimilt að drepa björn sem gekk á land ef fólki og búfénaði stafaði hætta af honum. Þá kveða lög á um varnir gegn hundaæði nr. 290 frá 1980 um að „gangi hvítabirnir eða önnur framandi rándýr á land séu þau ófriðhelg“. Reynsla und- anfarinna ára sýnir að það er ekki raunhæft að fanga hvítabirni og flytja þá aftur til Grænlands. Ólíklegt er að Grænlendingar vildu taka við dýrinu og þá er það gríðarlega dýrt, líffræðilega og tæknilega erfitt að svæfa og flytja langar leiðir eins villt dýr og hvítabirnir eru. Þá væri það nánast níðingsverk að flytja fullorðinn hvítabjörn í erlendan eða innlendan dýragarð. Mannúðlegasta og skynsamlegasta leiðin er því að aflífa dýrið eins fljótt og auðið er eigi það ekki möguleika á að komast aftur á hafísinn. Annars er það áhuga- vert í þessu sambandi þegar rætt er um þá ógn sem stafar af villtum rándýrum að það dýr sem drepur flesta jarðarbúa og mörgum stafar því mikil ógn af er agnarsmátt en það er mosk- ítóflugan. „Veiða á maður í annars landi að ósekju mel- rakka og björn“ Hvítabirnir Sigmar B. Hauksson sigmar@skotvis.is Svo liðu nokkrir dagar og viti menn! Úr Grunnavík í Jökulfjörðum fregnaðist að þar hefði hinn dáði drengur verið á ferð og var honum vel borin sagan. „Við vorum rétt að hefja lummubakstur þegar við sáum fjóra kajaka koma fyrir fjallið Maríuhorn. Við fórum niður í fjöru og veifuðum og hrópuðum. Þeir komu í land og við buðum þeim inn í kaffi,“ sagði Bergþóra Reynisdóttir í samtali við Morg- unblaðið þann 20. ágúst 1997. Hún gerði vel við sína gesti og bauð þeim upp á rabbabaragraut og lummur úr hafragraut. Dóttirin Lilja Ósk, Sigurðardóttir þá tíu ára gömul, hafði sérstaklega á orði í blaðinu að sér hefði þótt Kennedy „sætur svona órakaður,“ eins og hún komst að orði. „Þetta er myndarlegasti karlmaður sem ég hef hitt nokkru sinni. Hafði yfir sér látlausa fegurð,“ sagði Bergþóra þegar hún rifjaði þetta atvik upp í samtali við Morgunblaðið. „Þetta var góðlegur maður og gaman að tala við hann,“ sagði hún ennfremur. „Strákarnir gerðu lummunum góð skil enda þreyttir og svangir eftir langt volk á kajök- unum. Fyrst kom ég manninum ekki fyrir mig en fannst hann samt eitthvað kunnuglegur. Tengdi svipinn svo við móður hans Jacqueline og þar með var gátan ráðin. Líklega á þotuliðið svonefnda til að fara geyst fram svo rigni upp í nefið á því. Raunin var hins vegar allt önn- ur með Kennedy, sem var alþýðlegur og gaf sér tíma til að spjalla við alla. Ætli hann hafi ekki stoppað í tvo tíma hjá okkur, þarna í litla húsinu í eyðifirðinum vestra,“ segir Bergþóra Reynisdóttir um John F. Kennedy sem, ásamt eiginkonu sinni og mágkonu, fórst í flugslysi skammt frá eyjunni Martha’s Vineyard, undan ströndum Massachu- setts-ríkis í Bandaríkjunum, í júlí 1999. Sigurður Bogi Sævarsson sbs@mbl.is ’ Þetta er mynd- arlegasti karl- maður sem ég hef hitt. Hafði yfir sér látlausa fegurð Bergþóra Reynisdóttir Matlock og Danny Crain Skemmtileg og lifandi persónusköpun er það sem heillar áhorfendur í afþreyingarþáttum en góður leikur í burðarhlutverkinu er lykil- atriðið. Persónan sjálf þarf ekki að vera marg- slungin heldur fyrst og fremst að vera trúverð- ug og vel útfærð. Andy Griffith fór það verkefni vel úr hendi enda bjó hann að góðri reynslu í gamanleik. Hann lék seinheppinn lögregluþjón í grínþáttunum The Andy Griffith Show en hugur hans stefndi á alvarlegri hlutverk. Persónueinkenna Matlocks gætir í nútíma sjónvarpsþáttagerð í lögfræði drama- kómedíum á borð við Boston Legal og Ally McBeal svo nokkrir séu nefndir. Aðalpersónur þáttanna eru venjulegar í grunninn, með út- blásið sjálf, en skringilegheit og uppátækjasemi þeirra er ýkt. Innan veggja dómsalarins eru þær til alls líklegar og beita óútreiknanlegum brögðum. Þó að lögmaðurinn Dany Crain sé ólíkt meiri dólgur en Matlock búa þeir yfir svipuðum klækjabrögðum. Í einum þáttanna lætur Matlock mann aka inn mótorhjóli með tilheyrandi látum og setur upp stór hvolpaaugu og fórnar höndum þegar kvenkyns mótlög- fræðingur æsir sig upp úr öllu valdi. Þessi til- tekna sena gæti allt eins átt heima í Boston Leg- al og lögmaðurinn gæti verið Dany Crain. Leikarinn lést 3. júlí síðastliðinn á 86. aldurs- ári. Bregður á leik sem lögregluþjónn í The Andy Griffith Show. ’ Matlock var klókur lög- fræðingur en örlítið klaufskur í senn. Yf- irbragð hans var blíðlegt en ákveðið sem virkaði vel á skjólstæðinga sem hann gjarn- an þurfti að tukta til og veita föðurlegt aðhald. Segja má að vörumerki hans hafi verið grár; hárið, jakkafötin, Ford- kagginn allt í stíl við ljósa skyrtu og gljáfægða spariskó. Andy Griffith fæddist 1. júní 1926. Einkalíf Andy Griffith var ekki mikið í sviðsljósinu enda hann heimakær og rólegur að eðlisfari. Hann var þrígiftur og átti tvö börn með sinni fyrstu konu, Barböru Bray Edwards, Sam og Dixie. Sam dó árið 1996 eftir margra ára baráttu við alkóhólisma. Andy giftist grísku leikkonunni, Solica Cas- suto 1973 og entist það hjóna- band í átta ár. Árið 1983 giftist hann eftirlifandi konu sinni, Cindi Knight, þá var hún 27 ára og hann 56 ára. Andy var tónelskur og gaf út plötuna, I Love to Tell the Story, 25 Timeless Hymns, árið 1996 og fór hún í plat- ínusölu. Heimakær söngfugl Nostalgíunni var svalað með áhorfi á Matlock. Óhætt er að mæla með þáttunum og eldast þeir furðu vel. Söguþráðurinn er einfaldur líkt og persónurnar en kemur ekki að sök því Ben Mat- lock býr yfir sjarma sem stenst tímans tönn. Umhverfið, klæðnaðurinn og tónlistin eru góð heimild um ní- unda áratuginn. Í dramatískum atriðum er tónlistin hækkuð og persónan sem þarf að standa fyrir máli sínu fyllir skjáinn og brestur ósjaldan í grát. Undir lok þáttarins fellur allt í ljúfa löð og Matlock fær sér pylsu eftir vel unnin störf eða gerir hið óvænta – skellir sér á mótorfák og þeys- ist út úr dómssalnum. Klassík sem klikkar ekki Óhætt er að mæla með einum Matlockþætti á góðri kvöldstund. Það er ekki hægt að ljúga að þessu andliti.

x

SunnudagsMogginn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: SunnudagsMogginn
https://timarit.is/publication/785

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.