SunnudagsMogginn - 15.07.2012, Blaðsíða 44

44 15. júlí 2012
Fyodor Dostoyevsky - Fávitinn
bbbbm
Fávitinn segir sögu hins 26 ára gamla Prince Lev
Nikolaevich Myshkin. Myshkin snýr í upphafi
bókar heim frá Sviss þar sem hann hefur verið í
læknismeðferð í nokkur ár. Hann er fátækur og
er kominn af ætt sem hefur mátt muna fífil sinn
fegri. Hann hittir fyrir frænku sína, sem er auð-
ug, í Pétursborg og með þeim tekst vinskapur.
Sagan segir síðan frá því þegar hinn einfaldi
Myshkin verður ástfanginn af tveimur stúlkum; slík óskynsemi veit
ekki á gott. Einfeldnisleg góðmennska hans kemur honum í kland-
ur og úr verður heimspekilegur vandræðagangur. Dostoyevsky er
einn merkasti rithöfundur 19. aldar og ber viðkomandi bók þess
merkis. Bókin er löng og strögl að koma sér í gegnum ákveðna
kafla en það er vel þess virði þar sem bókin er einkar rík af tilvist-
arspeki.
Richard Matheson - I Am Legend
bbbnn
Nokkuð margar kvikmyndir hafa verið gerðar
eftir bókinni I Am Legend sem er að margra
mati einn mikilvægasti hlekkurinn í vinsældum
svokallaðrar uppvakningastefnu. Þar má nefna
samnefnda kvikmynd sem þó er töluvert frá-
brugðin efnivið bókarinnar. Það er lítið um
flóknar persónur eða dýpt og verkið sem slíkt er
mjög langt frá því að vera meistaraverk. Það má
þó finna góðar pælingar í bókinni sem ganga út á það hver sé í raun
og veru eðlilegur, eða hvort hægt sé að tala um slíkt. Aðalpersónan,
sem lesandinn fylgir út bókina, er til að mynda frávikið í þessu til-
felli. Bókin er ágætis afþreying sem skilur þó ekkert svo mikið eftir
sig að lesningu lokinni.
Viktor Frankl - Man’s Search for Meaning
bbbbn
Viktor Frankl var austurrískur geðlæknir og
taugafræðingur sem bjó einnig yfir þeirri
reynslu að hafa verið í útrýmingarbúðum nas-
ista, meðal annars í Auschwitz. Í viðkomandi
bók lýsir hann reynslu sinni úr búðunum og
hvernig fórnarlömbin fundu nær alltaf eitthvað
til að lifa fyrir þrátt fyrir eymdina. Fróðlegt er
að lesa frásögnina með það til hliðsjónar að
Frankl var geðlæknir. Það má finna hvert gull-
kornið á fætur öðru í bókinni þó svo að frásögn-
in sé jarðbundin. Bókin er góð samblanda af eins konar fræðiriti,
þar sem Frankl útskýrir lógómeðferðina sem hann er upphafs-
maður að, og svo hjartnæmri frásögn fórnarlambs nasista. Bókina
má einnig finna á íslensku í góðri þýðingu Hólmfríðar K. Gunn-
arsdóttur; Leitin að tilgangi lífsins.
Davíð Már Stefánsson davidmar@mbl.is
Erlendar bækur
Eymundsson
1. Iceland Small World-small
ed. Sigurgeir Sigurjónsson /
portfolio
2. Vegahandbókin 2012 Stein-
dór Steindórsson
3. Sumarhús með sundlaug
Herman Koch / JPV útgáfa
4. The Little Book of the Ice-
landers Alda Sigmundsdóttir
/ Vaka Helgafell
5. Eldar kvikna Suzanne Collins
/JPV útgáfa
6. Heilsuréttir fjölskyldunnar
Berglind Sigmarsdóttir /
Bókafélagið
7. Dauðadjúp Åsa Larsson /
JPV útgáfa
8. Iceland Small World-large ed.
Sigurgeir Sigurjónsson /
Portfolio
9. Hungurleikarnir Suzanne
Collins / JPV útgáfa
10. Fórnardauði Lee Child / JPV
útgáfa
New York Times
1. Fifthy Shades of Grey E. L.
James
2. Fifthy Shades Darker E. L.
James
3. Fifty Shades Freed E. L.
James.
4. Gone Girl Gillian Flynn.
5. Bared to You Sylvia Day.
6. Bloodline James Rollins.
7. Summerland Elin Hilderbrand
8. Fifty Shades Trilogy E. L.
James
9. Coming Home Karen Kingsbury
10. Once Burned Jeaniene Frost
Waterstone’s
1. Fifty Shades of Grey E. L.
James
2. Fifty Shades Darker E. L.
James
3. Fifty Shades Freed E. L. James
4. The Thread Victoria Hislop
5. Death Comes to Pemberley P.
D. James
6. Fallen Karin Slaughter
7. The Stranger’s Child Alan
Hollinghurst
8. The Hunger Games Classic
Suzanne Collins
9. Flash and Bones Kathy Reichs
10. Catching Fire Classic Suzanne
Collins
Bóksölulisti
Lesbókbækur
Hin bandaríska Lillian Hellman hefurverið sögð mesta kvenleikritaskáld 20.aldar. Hún er meðal annars höfundurleikritanna The Little Foxes, Watch on
the Rhine, The Children’s Hour og Toys in the At-
tic, sem öll voru síðan kvikmynduð og skörtuðu
stjörnum á borð við Bette Davis, Audrey Hepburn
og Shirley MacLaine sem allar sýndu afbragðsleik í
bitastæðum kvenhlutverkum sem Hellman var svo
lagin við að skapa. Endurminningabók Hellman,
Pentimento, varð árið 1977 að kvikmyndinni Julia
en þar fór Jane Fonda með hlutverk Hellman, Jas-
on Robards lék ástmann hennar, Dashiell Ham-
mett, og Vanessa Redgrave hlaut Óskarsverðlaun
fyrir leik sinn sem Julia, vinkonan sem Hellman
sagðist hafa átt, en átti reyndar aldrei.
Hellman var einstaklega mótsagnakenndur
persónuleiki, stálgreind, hugrökk, ósvífin, duttl-
ungafull og afar hégómleg en gat verið einstaklega
skemmtileg. Ný ævisaga hennar leit nýlega dagsins
ljós og höfundurinn er Alice Kessler-Harris sem
nálgast viðfangsefni sín iðulega út frá kynjafræði.
Segja má að þessi nýja bók sé ekki hefðbundin
ævisaga því höfundur einbeitir sér að því að fjalla
um líf Hellman í tengslum við strauma og stefnur á
20. öld.
Titill ævisögunnar er A Difficult Woman (Erfið
kona) en Hellman var ekki beinlínis ljúflingur.
Hún fæddist árið 1905 og hálfþrítug, þá gift kona,
hitti hún glæpasagnahöfundinn og drykkjumann-
inn Dashiell Hammett, höfund Möltufálkans og
fleiri góðra bóka. Hann var kvæntur en þau áttu í
ástarsambandi sem stóð með hléum allt þar til
hann lést þrjátíu árum síðar. Hún skrifaði ein-
staklega fallega um samband þeirra í dásamlega vel
skrifaðri endurminningabók sinni. Það var Ham-
mett sem gaf henni hugmynd að leikriti um tvær
kennslukonur sem illa þenkjandi nemandi sakar
ranglega um að eiga í ástarsambandi. Leikritið sló í
gegn og Hellman fylgdi því eftir með öðrum af-
bragðsleikritum.
Hellman var einarður talsmaður málfrelsis og
barðist gegn fasisma en hún var einnig komm-
únisti sem árið 1937 lýsti því yfir að Moskvurétt-
arhöldin hefðu verið nauðsynlegur þáttur í þróun
lýðræðis innan Sovétríkjanna. Ævisagnahöfundur
hennar skautar nokkuð létt yfir þessa furðulegu
yfirlýsingu og segir hana skiljanlega í ljósi að-
stæðna.
Árið 1950 sýndi Hellman mikið hugrekki þeg-
ar hún neitaði að bera vitni fyrir óamerísku
nefndinni og nefna nöfn gamalla félaga sinna sem
flokka mætti sem kommúnista. Hún sagði: „Það
að særa saklaust fólk sem ég þekkti á árum áður
einungis til að bjarga sjálfri mér er að mínu mati
ómannlegt, siðlaust og óheiðarlegt. Ég get ekki
sniðið samvisku mína að nýjustu tísku.“
Árið 1979 sagði rithöfundurinn Mary
McCarthy í frægu sjónvarpsviðtali að Hellman
væri skelfilega ofmetin og slæmur og óheiðarlegur
rithöfundur. „Allt sem hún skrifar er lygi,“ sagði
McCarthy. Hellman sem var vellauðug fór í meið-
yrðamál við McCarthy sem var ekki sérlega vel
stæð og krafðist hárra skaðabóta en lést meðan
málið var enn fyrir dómstólum. Málsóknin snerist
reyndar í höndum hennar því alls kyns rann-
sóknir hófust á sannleiksgildi endurminninga
hennar og þær leiddu í ljós að hún fór æði frjáls-
lega með staðreyndir og skáldaði óspart, þar á
meðal um eigin hetjuháðir í baráttu við nas-
ismann. Orðspor hennar beið verulegan hnekki.
Sjálf varði hún sig með því að sannleikurinn væri
svo miklu meira en það sem raunveruleikinn gæfi
til kynna.
Hellman var merkileg kona, afar fær leikrita-
höfundur og einstaklega sterkur persónuleiki en
um leið var hún afar mótsagnakennd sem gerir
hana að einkar áhugaverðu viðfangsefni í ævisögu.
Lillian Hellman er í hópi bestu leikritaskálda 20. aldar.
Erfið kona
Ævisaga leikritaskáldsins Lillian Hellman er nýkomin út og
þar er af nógu að taka því lífshlaupið var sögulegt.
Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrun@mbl.is