Morgunblaðið - 08.08.2012, Qupperneq 22

BAKSVIÐ
Ingveldur Geirsdóttir
ingveldur@mbl.is
Á
ætlanir gera ráð fyrir
að rekstrartap tónlist-
arhússins Hörpu á
þessu ári verði 407
milljónir króna. Kemur
þetta fram í úttekt sem KPMG vann
síðastliðið vor á rekstri og skipulagi
Hörpu fyrir eigendur hússins sem
eru ríkið og Reykjavíkurborg.
Í úttektinni kemur fram að
stjórnendur Hörpu leggi áherslu á
tvö atriði sem geta dregið úr fjárþörf
hússins; að fasteignagjöld lækki, en
þau eru 337 m. kr., og að leigu-
greiðslur frá Sinfóníuhljómsveit Ís-
lands og Íslensku óperunni hækki.
Nú liggur fyrir að fasteignagjöld
muni ekki lækka.
Framlag Íslenska ríkisins og
Reykjavíkurborgar til Hörpu árið
2012 er áætlað 983,2 milljónir króna.
Það greiðist 54% af ríkissjóði og 46%
af Reykjavíkurborg. Ríflega 96%
framlagsins fer til greiðslu lána og
tæplega 4% til rekstrarins. Fyrri
áætlanir á rekstri Hörpu gerðu ráð
fyrir að núverandi framlög ríkis og
borgar yrðu fullnægjandi og ekki
ætti að vera frekari fjárþörf. Fimm
atriði eru einkum nefnd til skýringar
á frávikum frá fyrri áætlunum og eru
grunnurinn að þeirri fjárþörf sem nú
blasir við; fasteignagjöld eru mun
hærri en áætlað var, rekstur hússins
er dýrari en ráð var gert fyrir, tekjur
af ráðstefnum eru lægri en áætlað
var sem og tekjur af veitingasölu og
bílastæðahúsi.
Óraunhæfar hugmyndir
Stjórnendur Hörpu benda á í út-
tektinni að kostnaður félagsins
vegna þjónustu við Sinfóníu-
hljómsveit Íslands (SÍ) sé mun meiri
en gert hafði verið ráð fyrir í upphafi.
Er það nefnt til rökstuðnings því að
hækka leiguna, en gert er ráð fyrir
ríflega tvöföldun leigu- og þjónustu-
samnings við SÍ, úr 122 m. kr í 259 m.
kr. Sigurður Nordal, fram-
kvæmdastjóri SÍ, segir að Sinfón-
íuhljómsveitin hafi ekki fjárhagslegt
bolmagn til að koma til móts við
hækkun leigugreiðslu í Hörpu.
Rekstraraðilar SÍ eru þeir sömu og
Hörpu, en ríkið greiðir 82% til hljóm-
sveitarinnar og borgin 18%.
Þá er lagt til að hækka þjón-
ustu- og leigusamning við Íslensku
óperuna úr 48 m. kr í 82 m kr. eða um
34 m. kr. Stefán Baldursson óp-
erustjóri segir að Íslenska óperan
hafi engin tök á að borga þá leigu-
upphæð sem nefnd er í úttektinni.
„Við berjumst í bökkum við að halda
í horfinu eins og þetta er núna. Ef
hækkun á leigunni yrði eitthvað sem
þeir standa fast á ráðum við ekki við
að vera í húsinu. Við höfum enga
fjármuni til að borga þessa leiguupp-
hæð, við erum algjörlega háð fram-
lagi ríkisins,“ segir Stefán og bætir
við að hugmyndin í úttektinni sé full-
komlega óraunhæf hvað varðar Ís-
lensku óperuna.
Þarf að einfalda skipulag
Nokkrar athugasemdir eru
gerðar við stjórnskipulag Hörpu og
þykir mikilvægt að einfalda það. Í
dag fara átta mismunandi félög með
reksturinn og hafist hefur verið
handa við að færa hann í eitt félag í
eigu ríkis og borgar. Þá er nefnt að
nýráðinn forstjóri verði að taka
skipulagið föstum tökum. Til úr-
lausnar á rekstrarvandanum er lagt
til að ráðist verði í gerð ítarlegrar
rekstrar- og aðgerðaáætlunar til
fimm ára þar sem leitað verði
leiða til að auka tekjur og
draga úr rekstrarkostnaði.
Lagt er til að leitað verði
leiða til að gera reksturinn
sjálfbæran á næstu árum og
fjárþörf ekki viðvarandi.
Þarf að taka skipulag
Hörpu föstum tökum
Morgunblaðið/Júlíus
Peningahít? Árið 2012 eru tekjur Hörpu áætlaðar 723 milljónir króna og
rekstargjöld 1.130 milljónir. Áætluð fjárþörf ársins er því 407 milljónir.
22
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 8. ÁGÚST 2012
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Ófremdar-ástand er ávegum
landsins eins og
lesa mátti um í
Morgunblaðinu í
gær. Fjárframlög
til vegagerðar og viðhalds vega
hafa verið skorin mikið niður
og nú er svo komið að ákveðnir
vegakaflar eru við það að telj-
ast hættulegir vegna skorts á
viðhaldi. Miklar holur hafa
myndast, ekki aðeins á grófum
malarvegum heldur einnig á
illa förnu bundnu slitlagi, en
fjárráð Vegagerðarinnar leyfa
í besta falli að sett sé nýtt slit-
lag í hjólför og holur.
Vegamálastjóri bendir á að
aukið viðhald þoli ekki bið því
að hætta geti skapast þegar
langt líður á milli viðhalds. Þá
myndist hjólför sem safni í sig
vatni og minnki umferðarör-
yggi. Þetta þekkja allir öku-
menn, en verða að láta sér
lynda vegna forgangsröðunar
ríkisins.
En þó að fé til vegamála hafi
skort í tíð núverandi rík-
isstjórnar hefur ekkert vantað
upp á skattlagningu á bifreiða-
eigendur. Ríkið hefur kosið að
nýta sér til fulls hækkandi
bensínverð og leggja mun fleiri
krónur á hvern lítra eldsneytis
en gert var fyrir fáeinum ár-
um. Þetta á sinn þátt í að um-
ferð er minni en ella og tekjur
ríkisins þar með sömuleiðis, en
þó eru þær mun
meiri en þær ættu
að vera ef ríkið
hefði ekki kosið að
auka verulega
álögur á bifreiða-
eigendur.
Hærri tekjur af bifreiðaeig-
endum hafa ekki dugað til að
ríkið sæi til þess að vegakerf-
inu væri haldið í sómasamlegu
lagi og að öryggi þar væri sett í
forgang. Ástæðan er fyrrnefnd
forgangsröðun stjórnvalda. Í
stað þess að efla öryggi á veg-
um landsins og sinna lág-
marksviðhaldi hefur verið
ákveðið að eyða skattfé bif-
reiðaeigenda í gæluverkefni af
ýmsu tagi.
Fjármunum af þeirri stærð-
argráðu að þeir gætu stórbætt
öryggi á vegum landsins hefur
verið sóað í aðför að stjórn-
arskránni sem fólst meðal ann-
ars í ógildum kosningum sem
stjórnarliðar ákváðu samt að
láta standa að nokkru leyti.
Stórfé hefur einnig verið sóað í
aðildarbrölt að ESB sem vitað
er að sárafáir hafa áhuga á og
engar líkur eru á að þjóðin
muni samþykkja. Fyrir það
brölt mætti laga marga hættu-
lega vegaspotta.
Stjórnvöld sem standa fyrir
svo rándýrum og tilgangs-
lausum gæluverkefnum geta
ekki sagt að þau skorti fé til
framkvæmda. Þau skortir vilj-
ann.
Stjórnvöld velja
tilgangslaus gælu-
verkefni fram yfir
brýnar vegabætur}
Viljann skortir
Ólympíu-leikarnir í
London hafa geng-
ið vel, þótt sumir
hafi spáð illa fyrir
þeim. Jafnvel for-
setaframbjóðandi Repúblik-
anaflokksins kom sér óvænt
ofan í þann pytt, þótt hann ætti
ekki einu sinni erindi í ná-
grenni hans. Opnunarhátíðin í
London var ekki jafnmögnuð
og sú í Kína, en hún var samt
vel heppnuð og prýðileg í alla
staði, hugvitssamleg og stíl-
hrein. Og það sem var óvenju-
legt fyrir slíka viðburði þá náði
hún því að verða bráðfyndin á
köflum. Þátttakendur í því
voru ekki af verri endanum,
„Mr. Bean“ og „James Bond“
og óvænti leikarinn, sjálf
drottningin.
Til þess var tekið að atriði
með henni og 007 þurfti aðeins
eina töku, enda tveir þraut-
þjálfaðir atvinnumenn á ferð.
Og M og þeim hinum hjá MI5
er ekkert farið að förlast, því
að ekki lak snifsi út um atriðið,
sem tugir manna komu að, þá
þrjá mánuði sem liðu til frum-
sýningar þess. Heimamenn
eru að vonum
montnir, ekki síst
eftir að verðlauna-
peningahagur
þeirra tók að
vænkast eftir erf-
iða byrjun.
Íslenskir íþróttamenn
standa sig myndarlega á leik-
unum, þótt dagsformið hafi
verið svolítið misjafnt eins og
verða vill. Rétt er að kynda
ekki um of undir væntingum á
meðan vel gengur, eins og í
handboltanum, svo vonbrigðin
verði ekki úr hófi náist ekki í
málm. Nú er svo komið þar að
allt veltur á hverjum leik og
fimm glæsisigrar í farteskinu
hafa ekkert að segja.
Í gær setti Ásdís Hjálms-
dóttir úr Ármanni glæsilegt
Íslandsmet í spjótkasti og
tryggði sér sæti í úrslitum
greinarinnar í sínu fyrsta
kasti. Hvað sem framhaldinu
líður er árangur hennar þegar
orðinn fagnaðarefni.
Ásdís kastaði 62,77 metra og
bætti þriggja ára gamalt met
sitt um hvorki meira né minna
en 140 sentimetra. Glæsilega
gert.
Ólympíuleikarnir í
London hafa lukkast
vel fram að þessu}
Ágætir Ólympíuleikar
Þ
að er sterk upplifun að standa á
Hornbjargi á heiðskírum degi þar
sem útsýni er um allar Horn-
strandir að Tröllaskaga og yfir
fjallaskörðin til Jökulfjarða, með
óendanlegan blámann framundan í Grænlands-
átt. Á þessum tíma árs iða Hornstrandir og
Jökulfirðir af lífi. Gönguhópur sem þar var á
ferð um miðjan júlí hreppti ótrúlegt veður og
fékk því að njóta friðlandsins þegar það er lík-
ast paradís á jörðu. En þessir fáu sólardagar
eru blekkjandi og hugurinn hvarflaði óhjá-
kvæmilega að því hvernig lífið hefur verið
þarna í myrkri og einangrun bróðurhluta árs-
ins. „Hornstrandir hafa löngum verið alkunnar
að því, að þar væri einhver hinn kaldranaleg-
asti og óvistlegasti útkjálki á landinu, enda er
eigi ofsögum af því sagt hve harðýðgisleg nátt-
úran er á Ströndum.“ Svo hljóðaði frásögn Þorvaldar
Thoroddsen sem birtist í vikuritinu Suðra eftir ferð um
svæðið í ágúst 1886 og var samhljóma ferðalýsingu Egg-
erts Ólafssonar þaðan 150 árum fyrr. Það var því kannski
ekki nema von að einn í gönguhópnum velti því fyrir sér
efst á Kálfatindum hvers vegna fólk hefði ákveðið að búa á
þessum útkjálka, sem þótti meira að segja vera slíkur fyrir
260 árum þegar Ísland allt var einn allsherjar útkjálki.
Það er víst ekki alltaf svo að fólk hafi mikið val um búsetu
og jarðnæði var af skornum skammti. Fólk sem rífur sig
upp og heldur til móts við óvissuna gerir það oftast nær
vegna þess að það eygir von um betri kjör, þótt fjarlæg sé.
Þegar tækifærin buðust annars staðar lagðist
Hornstrandabyggðin af. Þetta minni kemur
fyrir í búsetusögu Íslands allt frá fyrsta land-
námi. Fólk hefur flust til landsins eða frá því
sem og á milli landshluta eftir því sem kjörin
bjóðast og það sama á við um aðra kima heims-
ins. Fyrir rúmri öld flúði stríður straumur
Evrópubúa bág kjör og freistaði gæfunnar í
Ameríku. Á undanförnum árum hefur straum-
urinn verið þungur frá Norður-Afríku til Evr-
ópu. Talið er að þúsundir manna drukkni ár-
lega á hafi úti við að reyna að komast yfir.
Sumir flýja vegna þess að þeim er beinlínis
ógnað og skilgreinast þá sem flóttamenn sam-
kvæmt alþjóðasamningum. Aðrir búa við svo
bág kjör að þeir eru tilbúnir að fórna öllu í von
um að öðlast betra líf annars staðar. Oft er erf-
itt að sannreyna í hvorn flokkinn menn falla,
en í dag teljast búferlaflutningar þess síðarnefnda ólögleg-
ir. Glæpurinn felst í því að leggja í lífshættulegt ferðalag
án þess að vera með réttan stimpil í tilteknum skjölum.
Sumum tekst að komast með þessum hætti alla leið norð-
ur til Íslands, þótt þeir hafi jafnvel aldrei heyrt um landið
áður. Þeim fer fjölgandi sem hingað hrekjast og ekki skal
gera lítið úr þeim vanda sem því fylgir, við honum er engin
einföld lausn. En það skortir eitthvað upp á mannúðina
þegar Íslendingar afgreiða þetta fólk með einu penna-
striki sem hyski og glæpamenn. Fólk sem hefur gerst sekt
um fátt annað en að vera drifið áfram af þeim sammann-
lega eiginleika sem sjálfsbjargarviðleitnin er. una@mbl.is
Una
Sighvatsdóttir
Pistill
Sjálfsbjargarviðleitnin þá og nú
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Katrín Jakobsdóttir mennta- og
menningarmálaráðherra segir
að ekki sé tímabært að ræða
um hvort hækka eigi leiguna við
Sinfóníuna og Óperuna í Hörpu.
„Það sem núna liggur fyrir er
að nýr forstjóri er að móta
þessa áætlun til fimm ára og við
getum ekki tekið neinar ákvarð-
anir fyrr en hún liggur fyrir. Það
verður líklega í byrjun næsta
mánaðar og þá munum við í
framhaldinu meta þetta,“ segir
Katrín. Sjálfbær rekstur Hörpu
er ekki mjög raunhæft markmið
að hennar mati. „Við teljum
samt að það sé hægt
að gera rekstur
hússins sjálfbærari,
þá aðallega vegna
aukinna tekna af
ráðstefnuhaldi. Rík-
ið styrkir starfsem-
ina í húsinu fyrst og
fremst í gegnum Sin-
fóníuna og Óperuna
og mun halda því
áfram.“
Bíða eftir
nýrri áætlun
RÍKIÐ OG HARPA
Katrín
Jakobsdóttir