Morgunblaðið - 20.12.2012, Síða 42

Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
„Eins og nafnið ber með sér þá
fjallar bókin um illskuna. Illskan
er hins vegar svo afstæð og á sér
margar ólíkar birtingarmyndir.
Helförin er eitt stærsta táknið um
illsku á 20. öldinni og þegar við töl-
um um helförina muna allir eftir
þeim sex milljónum gyðinga sem
útrýmt var. En það vori líka ellefu
milljónir annarra sem drepnir voru
í útrýmingarbúðum og skipulögð-
um fjöldamorðum, en sjaldan er
minnst á þá. Er það ekki ákveðið
form á illsku að gleyma þessum
ellefu milljónum,“ segir Eiríkur
Örn Norðdahl sem í haust sendi
frá sér hina margrómuðu bók
Illsku.
Fannst asnalegt að vita
ekkert um Litháen eða Litháa
Veltir þú því eitthvað fyrir þér
þegar þú gafst bókinni nafn að það
gæti hugsanleg vafist fyrir ein-
hverjum að gefa Illsku í jólagjöf?
„Nei, eiginlega ekki. Ég veit að
flestir kaupa bækur til að gefa
þær, en ég sé alltaf fyrir mér að
bókakaupendur séu að kaupa bæk-
ur fyrir sjálfa sig. Ég lifi alla vega
í þeirri blekkingu.
Síðasta bók mín hét Gæska og
fljótlega eftir að ég fór að skrifa
nýjustu bókina datt mér í hug að
hún gæti heitið Illska. En þó að
titlarnir kallist á og margar teng-
ingar séu á milli bókanna tveggja
þá eru þær samt eins og svart og
hvítt. Gæska er tilraun í pólitískri
hysteríu. Hún er full af vandlæt-
ingu og mjög ósanngjörn í garð
allra, nánast svívirðileg. Illska er
fremur tilraun til að miðla ólíkum
sjónarhornum og reyna að skilja
hvers vegna vondir hlutir gerast.
En vissulega er titillinn Illska stór
munnbiti.“
En það er ekki bara titillinn sem
er stór munnbiti, bókin er nú engin
smásmíði með sínar 540 bls. Þurftir
þú að leggjast í mikla rannsókn-
arvinnu til þess að geta skrifað
þessa bók? Og hvernig kom sagan
til þín?
„Sumarið 2008 fór ég á bók-
menntahátíð í Litháen sem haldin
vær bæði í Vilníus og smábænum
Jurbarkas. Þá var ég reyndar þeg-
ar kominn með hugmyndina að
manni sem kveikir í húsinu sínu og
fer úr landi auk þess sem ég vissi
að ég vildi að bókin héti Illska.
Þessa fimm daga sem ég dvaldi í
Litháen kom það mér á óvart að
Litháar virtust vita alla skapaða
hluti um Ísland og Íslendinga. Mér
fannst asnalegt að vita ekkert um
Litháen eða Litháa og fór því að
lesa mér til þegar heim var komið.
Þegar ég fór að skoða bæinn Jur-
barkas komst ég að því að árið 1941
voru þar framin fjöldamorð en með
nokkurri einföldun má segja að
helmingur bæjarbúa hafi drepið
hinn helminginn með aðstoð nas-
ista. Þetta var hins vegar ekkert
einsdæmi því af þeim 208 þúsund
gyðingum sem bjuggu í Litháen í
byrjun seinni heimsstyrjaldar voru
aðeins átta þúsund á lífi í lok stríðs.
Höfundurinn er líka
skáldsagnapersóna
Í framhaldinu sankaði ég að mér
bókum um þetta tímabil, las mér al-
mennt til um gyðingdóm og sögu
Litháens. Á þessum tíma vissi ég
enn ekkert hvað ég ætlaði að gera
með allt þetta efni. Ég komst í
kynni við Bandaríkjamann sem
heitir Joel Alpert, en ættingjar
hans voru drepnir í fjöldamorð-
unum í Jurbarkas. Hann hafði látið
þýða úr hebresku yfir á ensku svo-
kallaða yizkor-bók sem varðveitt
var frá þessum tíma, en yizkor-
bækur eru minningabækur gyðinga.
Þessi bók er grunnheimild mín. Sá
hluti Illsku sem byggist á þessum
„Upplýsingin er
besta vopnið“
 Eiríkur Örn Norðdahl vonast til að
auka víðsýni lesenda sinna með Illsku
42 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. DESEMBER 2012
Árni Þórarinsson hefur slíp-ast mikið sem spennusag-anhöfundur síðan fyrstabók hans, Nóttin hefur
þúsund augu, kom út 1998. Fyrir um
tveimur árum sendi hann frá sér
spennusöguna Morgunengil, sitt
besta verk, og fylgir
henni nú eftir með
Ári kattarins, sem
heldur honum á stalli
með bestu spennu-
sagnahöfundum
landsins.
Árin frá hruni eru
mörgum höfundum
hugleikin og í Ári
kattarins heldur Árni sig í nútíman-
um. Hann leikur sér með óróann í
samfélaginu og það hvernig menn
svífast einskis til þess að ná völdum,
hvort sem það er í Jafnaðarbanda-
laginu eða á Síðdegisblaðinu. Inn í
þessa baráttu fléttar hann tvö
óskyld sakamál, þar sem Einar
blaðamaður er í aðalhlutverki.
Blekkingin er Árna hugleikin í
þessari sögu. Tvískinnungurinn.
Sannleikurinn og lygin. Sýndarveru-
leikinn. Mikilvægi ímyndar og
ásýndar. Ekki er allt sem sýnist og
lesandinn fær jafnvel á tilfinninguna
að það sem er rangt sé rétt. Það er
auðvitað magnað að geta komið slík-
um hugsunum inn hjá fólki og sýnir
styrk Árna sem höfundar í þessum
blekkingarleik.
Árni lýsir vel togstreitunni í sam-
félaginu. Lesandinn kynnist um-
hverfi blaðamannsins, erfiðum við-
fangsefnum og leitinni að lausn
tiltekinna vandamála. Textinn er lip-
ur, fyndinn á köflum og sagan líður
áfram. Trúverðug saga og á stund-
um má ætla að um frásögn af raun-
verulegum atburðum sé að ræða.
Þetta er góð bók hjá Árna. Stíllinn
er afslappaður og eðlilegur en þegar
um sjálfstæðar sögur er að ræða
kann rýnir ekki við að vísað sé í fyrri
bækur höfundar til að skýra eitthvað
nánar. Eins gengur önnur sakamála-
fléttan ekki almennilega upp en að
öðru leyti er þetta hinn besti
krimmi.
Blekkingar og tvöfeldni
Spennusaga
Ár kattarins bbbbn
Eftir Árna Þórarinsson.
JPV-Útgáfa 2012. 300 bls.
STEINÞÓR
GUÐBJARTSSON
BÆKUR
Morgunblaðið/Golli
Togstreita Árni lýsir vel togstreit-
unni í samfélaginu, að mati rýnis.
AF LISTUM
Signý Gunnarsdóttir
signy@mbl.is
Það var passað upp á skóbún-aðinn áður en lagt var af stað íHörpu. Engir háir hælar í
boði þar sem áhorfendur áttu þess
einan kost að standa upp á endann.
Ætli það sé hallærislegt að taka með
sér tjaldstól, hugsar ráðsetta tveggja
barna móðirin sem sleppir allt of
sjaldan fram af sér beislinu. Salurinn
var myrkur og fólk stóð í hnapp fyrir
framan sviðið. Það heyrðist kunnuleg
rödd í hátalarakerfinu.
  
Hinn íslenski boðberi gleði, ein-lægni og góðmennsku var feng-
inn til að hita áhorfendur upp. Páll
Óskar boðaði betra líf þegar hann
sveif á svið í jólalegum ofurhetjubún-
ingnum sínum. Hver annar hefði get-
að fengið fólk á jafnbreiðu aldursbili
til að dansa, syngja og sleppa sér á
þriðjudagskvöldi. Það sást meira að
segja til húsmóðurinnar þar sem hún
dillaði sér og lét sig dreyma um að
stíga á svið þegar „La Dolce Vita“ var
spilað. Páll Óskar lauk upphitun sinni
með lögunum „Ég er eins og ég er“
og „Gordjöss“ og voru áhorfendur
fyrir löngu orðnir heitir enda flestir
búnir að syngja með allan tímann.
Það eina sem kom húsmóðurinni til
Fullkomið stefnumót
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Raddfimleikar Ef til væri heimsmeistaramót í raddfimleikum er ekki ólíklegt að Mika kæmist þar á pall.
hugar var: Hvernig í ósköpunum er
hægt að toppa þetta?
  
Húsmóðirin hefði getað eytttíma sínum, orðum og línum í
að tala um biðina eftir Mika en það er
óþarfi þar sem upphafslagið var svo
sterkt. „Relax, Take It Easy“ er lag
sem allir þekkja og vel upphitaðir
hálsar sungu strax með. Þá tók við
minna þekkt lag, „Lola“, en Mika var
ekki lengi að læra á salinn. Hann tal-
aði um að hann væri á blindu stefnu-
móti með Íslendingum þar sem hann
væri að hitta þá í fyrsta skipti. Hann
þurfti að læra á þá og þeir á hann.
Húsmóðirin áttaði sig fljótt á því að
hann væri örugglega vanur að fara á
blint stefnumót því að honum fórst
það einstaklega vel úr hendi. Það var
ekkert vandræðalegt við þessi við-
kynni.
  
Það voru vinsælu lögin eins og„Big Girl“, „Love Today“,
„Grace Kelly“ og „Lollipop“ sem
kyntu undir dansáhuga áhorfenda en
Mika talaði einmitt um að hann hefði
dansað svona þegar hann var sextán,
hoppað í takt við tónlistina með hend-
ur upp í loft. Þó að skortur á dans-
félaga fylgdi reyndar slíkum dansi
rýrði það ekki skemmtanagildi hans.
Það var eins gott að hin ráðsetta tók
ekki með sér tjaldstólinn því hún
hefði ekki haft nokkra þörf fyrir
hann. Það var samt í minna þekktum
lögum eins og „Blue Eyes“, „Star-
dust“ og „Underwater“, sem hjarta
húsmóðurinnar tók aukaslög og radd-
fimleikar Mika fengu að njóta sín.
„Ég ætla aðeins að skjótast fram,“
sagði vinkona þessarar ráðsettu og
hvarf í nokkrar mínútur. Þegar hún
kom aftur sagði hún: „Mér fannst
bara eins og það væri að líða yfir mig.
Ég veit ekki hvort það er þunga loftið
hérna inni eða fegurð mannsins á
sviðinu sem hefur þessi áhrif á mig.“
Húsmóðirin hallaðist að seinni út-
skýringunni enda búin að vera hálf-
laus í hnjáliðunum síðan maðurinn
steig á svið. Eftir að hafa verið böðuð
upp úr ást frá sviðinu, blöðrum og
konfettí úr loftinu lauk þessu full-
komna stefnumóti á laginu „We are
Golden“. Húsmóðirin vill helst kom-
ast á annað stefnumót sem fyrst.
» „Mér fannst bara eins og það væri að líða yfirmig. Ég veit ekki hvort það er þunga loftið
hérna inni eða fegurð mannsins á sviðinu sem hefur
þessi áhrif á mig.“
Opið: mán-fös 12:30 - 18:00 og laugardaga til jóla 12:00 - 16:00
Dalvegi 16a - Rauðu múrsteinshúsunum, 201 Kópavogi - S. 517 7727 - nora.is
Jólagjafir í úrvali fyrir bústaðinn og heimilið
Bláa sveitastellið matardiskur kr. 3690,-
Krakkamatarsett - Diskur, skál
kanna, eggjabikar og taska
kr. 6590,-
Parakönnur kr. 3900,-
Bakki og 2 könnur
Camille, matardiskur kr. 1790,-