Morgunblaðið - 31.12.2012, Blaðsíða 51

„Já, fáir neita því. En í bókinni
rek ég hugmyndasöguna, allt frá
því hvernig heimspekingar forn-
aldar hugsuðu um skynjun. Margir
þeirra töldu að augað gæfi frá sér
geisla – að eldur kæmi úr augunum,
þeir ímynduðu sér sjónina þannig
að við værum sem kyndilberi að
nóttu með ljósker og lýstum upp
það sem við horfum á með augn-
tillitinu. Raunar eimir eftir af þess-
ari hugmynd. Við finnum fyrir
stingandi augnaráði, og Shake-
speare talaði um hvernig augnatillit
elskenda gæti blindað erni. En
smám saman hafa hugmyndir um
skynjun farið að endurspegla þetta
mikilvægi heilans fyrir skynjun.
Í bókinni fer ég yfir hugmynda-
söguna – um hvernig vísindamenn
hafa fjallað um hlutverk hugarins í
sjónskynjun. Þar hefur oft verið
fjallað um hvort sé mikilvægara:
meðfæddir eiginleikar eða reynslan.
Sumir hugsuðir hafa jafnvel fjallað
um huga mannsins sem hann sé
óskrifað blað – að reynslan ráði því
hvernig hugurinn starfi.
Þarna gegna hugmyndir Imm-
anúels Kants lykilhlutverki. Hann
komst að þeirri niðurstöðu að rök-
fræðilega væri annað ómögulegt en
að maðurinn fæðist með búnað til
að leggja mat á grundvallarhugtök
sem við notum til skilnings á skyn-
heiminum eins og t.d. orsaka-
samband. Kant hafnaði strangri
reynsluhyggju í anda Lockes og
Humes án þess að neita því að
reynslan gæti mótað hvernig við
skynjum heiminn. Þannig sameinar
Kant reynslu- og rökhyggjuna.
Á 19. öld uppgötvuðu vís-
indamenn eins og Darwin hvernig
þróun útskýrir tilurð mismunandi
tegunda, þar á meðal mannsins.
Þróun gegnir lykilhlutverki í nú-
tímaviðhorfum til skynjunar. Þær
lífverur sem færar voru um að nýta
sér upplýsingar sem fá má frá raf-
segulbylgjum þeim sem mynda ljós-
ið höfðu forskot umfram aðrar sem
því nemur. Augu af einhverju tagi
hafa þróast á að minnsta kosti 40
mismunandi vegu sem eru óháðir
hver öðrum,“ segir Árni.
Ljósmynd/Kristinn Ingvarsson
MENNING 51
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 31. DESEMBER 2012
Bandaríski kvikmyndaleikstjórinn
Spike Lee er heldur ósáttur við nýj-
ustu mynd kollega síns Quentins
Tarantino, Django Unchained. Í
þeirri mynd er villta vestrið sögu-
sviðið og segir af þeldökkum þræl,
Django, sem öðlast frelsi og hefnir
sín grimmilega á plantekrueiganda
nokkrum sem hefur eiginkonu hans
í haldi. Í myndinni kemur orðið
„niggari“ fyrir 109 sinnum, að því
er fram kemur í frétt á vef breska
dagblaðsins Independent, og það er
Lee ekki að skapi. Lee tísti á sam-
skiptasíðunni Twitter fyrir um viku
að þrælahaldið í Bandaríkjunum
hafi ekki verið spaghettí-vestri
heldur helför. Lee lét Tarantino
fyrst heyra það fyrir einum 15 ár-
um þegar kvikmyndin Jackie
Brown var sýnd en sú er e.k. óður
til „blaxploitation“ kvikmynda þar
sem þeldökkir leikarar voru í öllum
helstu hlutverkum. Í þeirri mynd
kom orðið „niggari“ fyrir 38 sinn-
um. Lee sagðist þá ekki sáttur við
óhóflega notkun Tarantinos á hinu
niðrandi orði og teldi að Tarantino
gengi ekki heill til skógar.
Ósáttur við
Tarantino
Niðrandi? Jamie Foxx í hlutverki
Djangos í Django Unchained.
Miðasala | 568 8000 | borgarleikhus.is
Mýs og Menn (Stóra svið)
Fös 4/1 kl. 20:00 2.k Fim 17/1 kl. 20:00 8.k Fim 31/1 kl. 20:00 13.k.
Sun 6/1 kl. 20:00 3.k Fös 18/1 kl. 20:00 aukas Fös 1/2 kl. 20:00 14.k
Mið 9/1 kl. 20:00 4.k Lau 19/1 kl. 20:00 9.k Fös 8/2 kl. 20:00
Fim 10/1 kl. 20:00 aukas Sun 20/1 kl. 20:00 10.k Lau 9/2 kl. 20:00
Fös 11/1 kl. 20:00 5.k Fim 24/1 kl. 20:00 11.k Lau 16/2 kl. 20:00
Lau 12/1 kl. 20:00 aukas Fös 25/1 kl. 20:00 aukas Sun 17/2 kl. 20:00
Sun 13/1 kl. 20:00 6.k Lau 26/1 kl. 20:00 aukas Mið 27/2 kl. 20:00
Mið 16/1 kl. 20:00 7.k Sun 27/1 kl. 20:00 12.k
Jólasýningin 2012. Saga um gildi manneskjunnar, drauma hennar og þrár
Á sama tíma að ári (Stóra sviðið)
Lau 5/1 kl. 20:00 lokas
Hjartnæmur og bráðfyndinn gamanleikur. Síðustu sýningar
Gulleyjan (Stóra sviðið)
Sun 6/1 kl. 14:00 Sun 13/1 kl. 14:00 Sun 20/1 kl. 14:00
Ævintýralegasta fjársjóðsleit allra tíma. Aukasýningar í janúar!
Gullregn (Nýja sviðið í desember og janúar. Stóra sviðið í febrúar)
Fim 3/1 kl. 20:00 Fim 17/1 kl. 20:00 Fös 25/1 kl. 20:00
Fös 4/1 kl. 20:00 Fös 18/1 kl. 20:00 Lau 26/1 kl. 20:00
Lau 12/1 kl. 20:00 Lau 19/1 kl. 20:00 Lau 2/2 kl. 20:00
Sun 13/1 kl. 20:00 Mið 23/1 kl. 20:00
Mið 16/1 kl. 20:00 Fim 24/1 kl. 20:00
Mannlegt verk um íslenskt fólk og útlenskt tré
Saga Þjóðar (Litla sviðið)
Fös 4/1 kl. 20:00 Fös 18/1 kl. 20:00 Sun 27/1 kl. 20:00
Fös 11/1 kl. 20:00 Lau 19/1 kl. 20:00
Lau 12/1 kl. 20:00 Lau 26/1 kl. 20:00
Íslandssagan á hundavaði í tónsjónleik með Hundi í óskilum.
Jesús litli (Litla svið)
Lau 5/1 kl. 20:00 Sun 6/1 kl. 20:00
Mannbætandi upplifun! Grímusýning ársins 2010
Stundarbrot (Nýja sviðið)
Fim 10/1 kl. 20:00 frums Þri 15/1 kl. 20:00 3.k Þri 22/1 kl. 20:00
Fös 11/1 kl. 20:00 2.k Sun 20/1 kl. 20:00 4.k
Framsækið sjónarspil á mörkum vísinda, leikhúss og dans
Skoppa og Skrítla í leikhúsinu (Litla sviðið)
Lau 12/1 kl. 13:00 1.k Sun 13/1 kl. 13:00 3.k Lau 19/1 kl. 13:00 5.k
Sun 13/1 kl. 11:00 2.k Lau 19/1 kl. 11:00 4.k
Leikhús með söng og dansi fyrir börn frá níu mánaða aldri
Gleðilegt ár!
Hverfisgötu 19 551 1200 leikhusid.is midasala@leikhusid.is
VIÐ SÝNUM TILFINNINGAR
Dýrin í Hálsaskógi (Stóra sviðið)
Lau 5/1 kl. 13:00 Aukas. Sun 13/1 kl. 13:00 35.sýn Sun 27/1 kl. 13:00 39.sýn
Lau 5/1 kl. 16:00 Aukas. Sun 13/1 kl. 16:00 36.sýn Sun 27/1 kl. 16:00 40.sýn
Sun 6/1 kl. 13:00 33.sýn Sun 20/1 kl. 13:00 37.sýn
Sun 6/1 kl. 16:00 34.sýn Sun 20/1 kl. 16:00 38.sýn
Sýningar í janúar komnar í sölu!
Macbeth (Stóra sviðið)
Fim 3/1 kl. 19:30 4.sýn Fös 11/1 kl. 19:30 7.sýn Fim 24/1 kl. 19:30 10.sýn
Fös 4/1 kl. 19:30 5.sýn Mið 16/1 kl. 19:30 Aukas. Fös 25/1 kl. 19:30 11.sýn
Mið 9/1 kl. 19:30 Aukas. Fim 17/1 kl. 19:30 8.sýn
Fim 10/1 kl. 19:30 6.sýn Fös 18/1 kl. 19:30 9.sýn
Aðeins sýnt út janúar!
Jónsmessunótt (Kassinn)
Lau 12/1 kl. 19:30 25.sýn Lau 19/1 kl. 19:30 27.sýn
Sun 13/1 kl. 19:30 26.sýn Sun 20/1 kl. 19:30
Meinfyndið nýtt íslenskt verk, svört kómedía beint úr íslenskum samtíma.
Karíus og Baktus (Kúlan)
Lau 5/1 kl. 13:30 5.sýn Sun 6/1 kl. 15:00 8.sýn Lau 12/1 kl. 16:30 Aukas.
Lau 5/1 kl. 15:00 6.sýn Sun 6/1 kl. 16:30 Aukas. Sun 13/1 kl. 13:30 11.sýn
Lau 5/1 kl. 16:30 Frums. Lau 12/1 kl. 13:30 9.sýn Sun 13/1 kl. 15:00 12.sýn
Sun 6/1 kl. 13:30 7.sýn Lau 12/1 kl. 15:00 10.sýn Sun 13/1 kl. 16:30 Aukas.
Frábært leikrit sem á erindi við alla krakka!
Með fulla vasa af grjóti (Stóra sviðið )
Fim 31/1 kl. 20:30 19.sýn Fös 8/2 kl. 20:30 21.sýn
Sun 3/2 kl. 20:30 20.sýn Sun 10/2 kl. 20:30
Nýtt sýningatímabil hefst eftir áramót - miðasala í fullum gangi!
Já elskan (Kassinn)
Lau 5/1 kl. 20:00 3.sýn Mið 9/1 kl. 20:00 5.sýn
Sun 6/1 kl. 20:00 4.sýn Fim 10/1 kl. 20:00 6.sýn
Nýtt íslenskt dansverk um margbreytileg mynstur fjölskyldna.
veislusalir
Tökum á móti litlum og stórum
hópum í rómaðar veislur
Suðræn stemming
þingholtsstræti 1 · 101 rvk · sími 562 7335
caruso.is · caruso@caruso.is
við Erum líka á facebook