Morgunblaðið - Sunnudagur - 10.02.2013, Blaðsíða 56

56 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 10.2. 2013
BÓK VIKUNNAR Lögreglustjóri Napóleons, hin magnaða
ævisaga Stefans Zweig um Joseph Fouché, er komin á met-
sölulista og þar á hún skilið að vera.
Bækur
KOLBRÚN BERGÞÓRSDÓTTIR
kolbrun@mbl.is
Eftir að tilkynnt var hver hefði hrepptÍslensku bókmenntaverðlaunin í ársagði kunningi minn: „Hvernig í
ósköpunum var hægt að hafna Gyrði?“
Kunninginn er landskunnur ljósmyndari
sem hefur sérstaka tilfinningu fyrir fögr-
um stíl, náttúrustemningum og ljóðrænni
einsemd.
Ég get ekki
annað en tekið
undir með hon-
um. Suður-
gluggi Gyrðis
Elíassonar var
fullkomnasta
skáldverk síð-
asta árs. Lista-
verk sem ekki
gleymist.
Kannski fannst dómnefndinni að Gyrð-
ir væri búinn að fá sinn skammt af verð-
launum, það væri ofrausn að afhenda
honum enn ein verðlaunin. Ef það var
hugsunin – sem þarf reyndar ekki endi-
lega að vera – þá er ástæða til að gera at-
hugasemd. Þegar kemur að Íslensku
bókmenntaverðlaununum eiga fyrri af-
rek og viðurkenningar ekki að draga úr
líkum á því að rithöfundur hljóti verð-
launin. Þetta er mikilvægt að dómnefndir
hafi í huga. En kannski fannst þessari
dómnefnd að Illska væri betri skáldsaga
en Suðurglugginn
– jafnskrýtið og
manni finnst það
nú. En hvað sem
líður hugsun eða
smekk dómnefndar
þá á Gyrðir Elías-
son fjölda aðdá-
enda sem hefðu
viljað sjá hann
hreppa verðlaunin.
Engin bók síðasta
árs átti verðlaunin fremur skilið – nema
þá bókin um Nonna.
Ævisaga Nonna eftir Gunnar F. Guð-
mundsson hlaut svo einmitt verðlaunin í
fræðibókaflokknum. Þegar mér var sagt
frá þeirri niðurstöðu byrjaði ég að tala
um bókina en varð þá svo klökk að ég
varð að þagna og þurrka tár. Þessi yndis-
lega bók hefur þannig áhrif á mann að
sálin mildast og viðkvæmni færist yfir
mann. Það er í henni tónn sem erfitt er að
skilgreina en er svo hreinn og tær að
manni finnst maður verða betri mann-
eskja eftir lesturinn. Svo sannarlega á
Gunnar F. Guðmundsson skilið marg-
föld verðlaun fyrir að hafa skilað þessu
dásemdarverki. Vinnan við bókina tók
mörg ár og óneitanlega hvarflar að manni
að höfundurinn hafi lagt allt sitt þrek í
verkið. Hógværð Gunnars og lítillæti
endurspeglaðist svo einkar fallega í
þakkarræðu hans á Besstastöðum og í
stuttum viðtölum sem hann veitti. Á tím-
um þegar athyglissýki hrjáir svo marga
er kærkomin gleði að sjá rithöfund sem
kærir sig ekki um sviðsljósið.
Dómnefndin gerði vel þegar hún verð-
launaði heiðursmennina Nonna og Gunn-
ar.
Orðanna hljóðan
BESTU
BÆK-
URNAR
Gyrðir
Nonni
N
orski rithöfundurinn Alf Kje-
til Walgermo var nýlega
staddur hér á landi og heim-
sótti grunnskóla á Suður-
nesjum og á höfuðborgar-
svæðinu og sagði nemendum frá bók sinni
Með tifandi hjarta sem kom út fyrir síðustu
jól hjá Draumsýn. Bókin fékk afar góða
dóma þegar hún kom út í Noregi og hefur
verið seld til fjölmargra landa, þar á meðal
Þýskalands og Frakklands.
Alf Kjetil segir heimsóknirnar í grunn-
skólana hafa verið einstaklega skemmtilegar.
„Mér finnst gaman að sjá bókina mína á ís-
lensku því ég er mikill aðdáandi íslenskrar
tungu þótt ég skilji hana ekki. Ég las fyrst
upp úr bókinni á norsku og spurði krakkana
hversu mikið þau skildu. Þau skildu einstaka
orð og síðan las ég á íslensku. Ég skil ekki
mikið í íslensku en get lesið hana upphátt og
þá með sterkum norskum hreim. Ég talaði
síðan almennt um bókina og aðrar bækur
mínar en Með tifandi hjarta er fimmta bók-
in mín og sú fyrsta sem er þýdd á íslensku.“
Með tifandi hjarta segir sögu Amöndu
sem er fjórtán ára og verður ástfangin af
Davíð. „Fyrsti hluti bókarinnar fjallar um
samband Amöndu og Davíðs og á sama tíma
er gefið í skyn að eitthvað sé að fara úr-
skeiðis,“ segir Alf Kjetil. „Eftir því sem líður
á söguna breytist tónninn því Amanda er
með hjartasjúkdóm sem stafar af því að
hjarta hennar er of stórt. Hún þarf að fara í
aðgerð og fá nýtt hjarta því annars mun hún
deyja. Ég ætla ekki að segja frá því hvernig
bókin endar en ég held að þeir sem lesi bók-
ina fái á tilfinninguna að hlutirnir muni fara
vel.
Ég kaus að segja þessa sögu frá sjónar-
horni Amöndu sem er þroskandi fyrir mig
sem 35 ára gamlan karlmann. Ég vildi takast
á við ögrandi verkefni og sem betur fer var
bókinni afar vel tekið í Noregi.“
Alf Kjetil skrifaði fyrstu sögu sína sjö ára
gamall. „Það er glæpasaga þar sem enginn
veit hver er morðinginn, ekki einu sinni ég
sem skrifaði söguna sem var reyndar mjög
stutt, einungis þrjár blaðsíður.“
Hvað ertu að skrifa núna?
„Ég er að skrifa unglingabók um tvær
systur og líf þeirra í gleði og sorg.“
Þú nefnir sorg. Þú hikar ekki við að fjalla
um alvarleg efni í unglingabókum þínum.
„Ég skrifa um erfið efni. Ein af fyrri bók-
um mínum fjallar um tíu ára gamla stúlku
sem missir foreldra sína. Hún býr hjá afa
sínum og ömmu, tekst á við sorgina og talar
við Guð. Sú bók kom út fyrir fjórum árum
og henni var afar vel tekið.
Börn og unglingar eiga skilið að fá í hend-
ur bækur sem taka þau alvarlega sem les-
endur. Margar bækur sem ætlaðar eru ung-
lingum einblína í afþreyingargildið og
spennuþátturinn verður í fyrirrúmi, sagan
sjálf gleymist og oft er ekki hugað að stíl.
Ungmenni verða að fá í hendur bækur sem
fjalla um alvöru málefni. Um leið skiptir máli
að þessar bækur séu vel skrifaðar. Unglings-
árin eru mikilvæg og á þeim árum mótast
bókmenntasmekkurinn.“
Hvaða skoðun hefur þú sem rithöfundur á
Harry Potter-bókunum og Hungurleikunum?
„Ég ætla ekki að segja neitt misjafnt um
Harry Potter því þær bækur efldu lestrar-
áhuga hjá fjölmörgum börnum um allan
heim. Útgáfa Harry Potter-bókanna varð til
góðs. Ég hef meiri efasemdir um Hungur-
leikana því þar er á ferðinni afþreyingarsaga
um ungmenni sem drepa hvert annað. En ég
ætla ekki að gagnrýna aðrar bækur til að
koma mínum bókum á framfæri. Mín skoðun
er hins vegar sú að unglingar þurfi ekki ein-
ungis afþreyingu, heldur bækur sem segja
þeim sitthvað um hið raunverulega líf.“
ALF KJETIL WALGERMO VAR SJÖ ÁRA ÞEGAR HANN SKRIFAÐI FYRSTU SÖGU SÍNA
Ég skrifa um erfið efni
Alf Kjetil Walgermo segir að ungmenni verða að fá í hendur bækur sem fjalla um alvöru málefni.
Um leið skiptir máli að þessar bækur séu vel skrifaðar.
Morgunblaðið/Kristinn
NORSKI RITHÖFUNDURINN ALF
KJETIL WALGERMO VAR HÉR Á
LANDI TIL AÐ KYNNA UNGLINGA-
BÓK SÍNA MEÐ TIFANDI HJARTA.
Tveir höfundar hafa verið kærir félagar sem ég
vitja aftur og aftur í áranna rás: Halldór Lax-
ness og Robertson Davies. Lestur bóka
þeirra er nánast trúarleg athöfn og mannbæt-
andi.
Benedikt Gröndal er einn-
ig mikilvægur póstur í lestrar-
hringekjunni, sérlundaður og
dálítið klikkaður afi sem allir
ættu að eiga.
Peter Ackroyd hefur kveikt
margar uppljómunarstundir, ég
á það til að hverfa inn í bækur
hans og koma ringlaður til baka.
Gore Vidal hefur verið öflugur uppalandi í
gegnum „essaya“ sína líkt og þeir sem taldir eru
upp hér að ofan og skáldsögur eins og Julian og
Creation hafa breytt sýn minni á mannkyns-
söguna. Skáldsaga hans Kalki er ein minnis-
stæðasta lestrarupplifun mín og ég þakka guð-
unum fyrir að Mick Jagger, sem keypti kvik-
myndaréttinn, náði aldrei að leika aðalsögu-
hetjuna. – Að heyra 10. holdgun hindúaguðsins
Vishnu tala „mockney“ væri ekkert annað en
goðgá af verstu sort.
Í UPPÁHALDI
HILMAR ÖRN HILMARSSON
TÓNLISTARMAÐUR
Hilmar Örn Hilmarsson
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Benedikt
Gröndal
Mick Jagger