Morgunblaðið - 08.03.2013, Síða 24

24 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. MARS 2013
Eldar kviknuðu við litla grein
mína sem birt var í Morgunblaðinu
5. mars undir fyrirsögninni „Lýð-
skrum“. Hefur Morgunblaðið birt
nokkur andsvör frá ágætu fólki
sem vill greinilega að ríkisvaldi
verði beitt til að færa fé til þeirra
sem skulda verðtryggð lán og jafn-
vel að verðtrygging verði bönnuð
við lánveitingar í framtíðinni! Þá
hefur allmikið verið skrifað og
skrafað um þetta í netheimum.
Sumir þeirra sem hafa tjáð sig
telja mig handbendi annarra
manna. Hvenær hef ég gefið þeim
ástæðu til að halda það?
Hugsum okkur tvo menn, Steina
og Olla. Þeir eru jafnaldrar og afla
sér jafn mikilla tekna. Á árunum
fyrir hrun stofnuðu þeir báðir fjöl-
skyldur og þurftu að koma sér upp
þaki yfir höfuðið. Steini var bjart-
sýnismaður. Hann trúði á Stóru-
bólu. Hann tók sér því lán og festi
kaup á myndarlegu raðhúsi. Hann
trúði á að allt yrði áfram í upp-
gangi á Íslandi. Verðið á húsinu
myndi hækka meira en lánið og allt
myndi þetta bjargast.
Olli var ekki sérstakur svart-
sýnismaður, en hann var varfær-
inn og vildi ekki reisa sér hurðarás
um öxl. Hann byrjaði því á að
leigja sér íbúð í fjölbýlishúsi sem
hentaði fjölskyldunni. Svo lagði
hann fyrir af kaupinu sínu til að
undirbúa síðar kaup á fasteign.
Svo varð hvellur. Forsendur
Steina brustu og hann átti ekki
lengur möguleika á að endurgreiða
lánið. Svo honum verður að bjarga.
Hann verður auðvitað að halda
húsinu. Svo við lækkum lánið. Með
því erum við auðvitað að veita hon-
um fjárstyrk. Fjárins öflum við
með því að taka það af öðrum. Olli
fær engan styrk, því ráðdeild hans
olli því að hann þarf ekki á honum
að halda. Hann er hins vegar látinn
taka þátt í að bera kostnaðinn við
styrkinn til Steina.
Halda menn að samfélag sem
beitir svona „réttlæti“ fái yfirleitt
staðist? Ég læt eftir mér að efast
um það.
Svo nokkur orð í viðbót: Telji
menn að skuldbindingar þeirra séu
ógildar vegna þess að viðsemjandi
þeirra hafi haft rangt við geta þeir
látið reyna á slík sjónarmið fyrir
dómi. Í gildi eru lagareglur sem
gera ráð fyrir að skuldbindingar
verði ógiltar þegar lögmæltum
skilyrðum er fullnægt, þar á meðal
skilyrðum sem sérstaklega snúa að
neytendum.
Sannleikurinn er sá að verð-
bólguhvellur er ekki nýtt fyrirbæri
á Íslandi. Við gamlingjarnir mun-
um vel þá tíð er gengi íslensku
krónunnar var fellt fyrirvaralaust
um tugi prósenta. Við vandamál
sem af þessu rísa fáumst við með
almennum lagareglum sem gilda
jafnt fyrir alla. Við eigum þess ekki
kost að setja afturvirkar laga-
reglur um skiptingu réttlætis, því
þar verður réttlæti eins að rang-
læti annars. Enn síður er ástæða
til að banna einhverja ákveðna teg-
und samninga í framtíðinni. Aðal-
atriðið er að fólkið í landinu njóti
frelsis til að ráðstafa málum sínum
á þann veg sem það kýs og taki
sjálft ábyrgð á skuldbindingum
sínum. Það er eina haldbæra leiðin
ef við viljum reyna að lifa sem
frjálsborið fólk.
Réttlæti eins –
ranglæti annars
Höfundur er lögfræðingur.
Jón Steinar Gunnlaugsson
Árið 2005 tókum
við hjónin lán upp á
9,5 milljónir og
keyptum okkur hús.
Af þessu láni borg-
uðum við þá 50.300
kr. á mánuði og hugð-
umst gera næstu 20
árin. Í dag stendur
þetta lán í 12,5 millj-
ónum og mánaðarleg
greiðsla er 106 þús-
und krónur. Lánið
sjálft hefur hækkað um 3 milljónir
og er það um 32% hækkun á þess-
um 7 árum. Þó er rétt að geta
þess að við erum í skilum með
greiðslur, samtals um 8 milljónir
af þessum upphaflegu 9,5 millj-
ónum, á sama tíma. Þannig að eft-
ir að hafa greitt af húsinu í 7 ár
eigum við minna en ekki neitt í
því, eða 3 milljónum minna en
þegar við „keyptum“ það.
Einhverjum gæti dottið í hug að
halda að matsverð húseignarinnar
sem lánið hvílir á hafi hækkað
sem einhverju nemur á tímabilinu.
Það breytir bara engu því allt
annað húsnæði hefur væntanlega
hækkað svipað. Seldum við húsið
þyrftum við að kaupa hlutfallslega
jafnmiklu dýrara hús þannig að
gróðinn er enginn.
Björt framtíð
Íbúðalánasjóður sem lánaði okk-
ur fyrir húsinu er á hausnum. Það
er með ólíkindum, því í raun á
hann húsið okkar (og ótal önnur)
með húð og hári, auk þeirra 8
milljóna sem hann hefur fengið í
afborganir af því síðan 2005. Út
frá okkar dæmi gæti maður í
óvitaskap haldið að varla sé mögu-
legt að vera öllu tryggðari fyrir
tapi en Íbúðalánasjóður (og bank-
ar) virðist vera.
Ekki þarf að segja neinum frá
öllum skatta- og verðlagshækk-
unum sem orðið hafa á þessu
sama tímabili. Það er von að
stjórnvöld tali um að ekki þjóni
tilgangi að finna sökudólga heldur
horfa til framtíðar. En gallinn er
sá að það er bara engin framtíð til
að horfa til ef bjóða á
upp á það sama
næstu árin.
Það var stjórnmála-
manna og eftirlits-
stofnana að gæta þess
að Ísland færi ekki á
hausinn, en það gerði
það samt. Tölur sýna
að innistæður lands-
manna minnka stöð-
ugt og yfirdrátt-
arskuldir hafa aldrei
verið hærri. Ekki
einu sinni árið 2007, í
miðju „góðærinu“.
Það er vandséð að ekki stefni í al-
gert óefni þegar fólk hefur tínt til
hverja krónu, lífeyri og varasjóði
og samt ná vart endar saman,
a.m.k. hækka skuldir og afborg-
anir stjórnlaust.
Ljósir punktar
Þeir sem sópa til sín tugmilljóna
gróða við að skipta hræjum hinna
föllnu banka græða að minnsta
kosti, það er skárra en ekkert.
Þeir sem hafa hæstar tekjur á Ís-
landi borga hlutfallslega lægsta
skatta sé litið til Norðurlandanna,
það er líka jákvætt fyrir þá. Og
einhver bankinn gerði heyr-
umkunnugt að gróðinn eftir skatta
á síðasta ári hefði verið yfir
23.000.000.000. kr, það var líka
gott fyrir bankann. Þeir sem tóku
nógu há og áhættumestu lán sem í
boði voru þeir hafa fengið sín lán
„leiðrétt“, það er líka gott fyrir
þá. Þeir sem settu SpKef og Sjóvá
á hausinn voru keyptir upp af
fjármálaráðherra og almenningi
sendur reikningur upp á þúsundir
milljóna, það var líka fínt fyrir þá.
Þjóðarviljinn
Hundruðum milljóna hefur verið
eytt í pappírsvinnu, ferðakostnað
og risnu þeirra sem „semja“ um
væntanlega aðild að ESB. En sér-
legir aðdáendur beins lýðræðis
eins og núverandi stjórnvöld kalla
sig á tyllidögum töldu ESB-
umsóknina ekki „þannig“ mál að
tæki því að kanna vilja almenn-
ings. (Enda ekki víst að nið-
urstaðan hefði hentað.)
Sama gilti reyndar um löglausar
kröfur breskra og hollenskra
stjórnvalda sem vildu láta almenn-
ing á Íslandi borga gjaldþrot
einkabanka í Bretlandi og Hol-
landi. Þá var engin þörf á að
kanna þjóðarviljann og fólk hvatt
til að kjósa ekki, enda málið ekki
til þess fallið. (Þetta sjónarmið
mátti heyra frá þýskum stjórn-
málaforingja í vikunni, að Ítalir
hefðu orðið sér til skammar þegar
þeir kusu ekki þá flokka á þing
sem voru Merkel og ESB þókn-
anlegir.) Hundruð milljóna voru
sóttar í vasa skattgreiðenda til að
semja nýja stjórnarskrá sem
þannig var úr garði gerð að engar
líkur eru á að hún verði samþykkt,
hvað þá að samþykkt hennar hefði
breytt nokkru sem máli skiptir
fyrir skuldug heimili.
Gróði og tap
Vont er þeirra ranglæti, verra
þeirra réttlæti, sagði Laxness ein-
hvern tíma. En þetta er réttlætið
sem velferðar- og jafnaðar-
mennska síðustu 4 ára hefur skil-
að og svona er staðan í dag. Ekki
að ástandið hafi verið beysið fyrir
4 árum, það er bara verra í dag
eins tölurnar hér í upphafi sýna.
Það skiptast á skin og skúrir í
efnahagsmálum og enginn fer
fram á endalaust logn. En það
þarf ekki mikinn reiknimeistara til
að sjá að endalaus skuldaaukning
og eignatap meðaljónsins getur
ekki gengið öllu lengur.
Það getur varla talist ósann-
gjörn krafa að stjórnvöld beiti
þeim ráðum sem til þarf og skyldi
lánastofnanir til að taka þátt í
þeim kostnaðarauka sem hingað
til hefur eingöngu verið lagður á
almenning.
Hugleiðing um gróða og tap
Eftir Kára
Gunnarsson » Þeir sem tóku nógu
há og áhættumestu
lán sem í boði voru
þeir hafa fengið sín lán
„leiðrétt“, það er líka
gott fyrir þá.
Kári
Gunnarsson
Höfundur er kennari.
Áður hef ég skrifað gegn Kína. Össur,
hvar er lýðræðið og gegnsæið sem þið
jafnaðarmenn hælið ykkur af? Á
þjóðin ekki að fá vitneskju um inni-
hald fríverslunarsamnings við Kína?
Ert þú bara einráður um hann? Þjóð,
sem nær ekki 400.000 íbúa fjölda og
stór hluti aldraðir og börn, ætlar
fyrst þjóða að semja við stærsta her-
veldi heims, sem er með heimsyfirráð
á stefnuskrá sinni. Þeir eru búnir að
menga undan sér sitt eigið land og nú
skal farið um heiminn og haldið þar
áfram. Þeir stjórna með grimmd,
fólki, dýrum og móður jörð. Hvernig
fór fyrir Tíbet, og heldur þú að eitt-
hvað hafi breyst?
Af hverju smíða þeir drápsvélar
sem aldrei fyrr, og já, þeir koma þeg-
ar þeir verða tilbúnir. Evrópubúar
eru farnir að hafa áhyggjur. Það er
grátlegt að hlusta á fáviskuna í svör-
um ykkar um að þið hafið tekið fyrir
og rætt mannréttindi við þá, – eins og
þeir fari eitthvað eftir því. Þeir virða
enga, sýna kurteisi en fara sínu fram.
En allt skal gert fyrir græðgiselítuna.
Steingrímur J. Sigfússon, sem ert
fylgjandi raski á norðurslóð. Nú má
sundrast og splundrast á Grænlandi
upp við jökulinn og ísröndina, á upp-
eldissvæði ufsa og þorsks. Stórar
vinnuvélar með eitraðan útblástur at-
hafna sig þar að vild. Ó já, við ætlum
sko að græða ásamt Kína og Ástralíu.
Er búið að rannsaka jarðveg norð-
urpólsins og áhrif á fiskistofna, geta
sprengingar og gröftur komið af stað
jarðskjálftum? Veist þú yfir höfuð
hverju þú ert að koma af stað með
leyfum til Norðurslóðaráðs? Hvers-
konar fólk var valið til starfa þar?
Spara þarf þjóðinni fé og senda ekki
fulltrúa á loftslagsráðstefnur, þar
eins og í öðru er blaðrað ábyrgð-
arlaust. Flýtið ykkur bara að eyði-
leggja Móður jörð í nafni gervi-
hagvaxtar fyrir stórfyrirtækin,
peningafólkið og græðgina, ekki mun
grænlenska þjóðin njóta góðs af, bara
flott skúffufyrirtæki. Það er ekki
skrítið að þú látir af starfi flokks-
formanns og flýtir þér í norðaust-
urhluta landsins.
Til Alþingis. Hér er allt í upplausn,
en þið eyðið tíma í dægurmál, RÚV
og stjórnlagaráð, sem þjóðin bað ekki
um, jú menntafólkið bað um þessi
ósköp eins og svo margt annað. Takið
ykkur á. Hættið ásamt verslunareig-
endum að arðræna þjóðina, það er
komið nóg. Þjóðin á ekki skilið svona
vanhæft stjórnmálafólk. Ég mótmæli.
STEFANÍA JÓNASDÓTTIR,
Sauðárkróki.
Hirðin og kóngarnir tveir
Frá Stefaníu Jónasdóttur
Bréf til blaðsins
Ársalir ehf fasteignamiðlun
533 4200 og 892 0667
arsalir@arsalir.is
Engjateigi 5, 105 Rvk
Björgvin Björgvinsson, löggiltur fasteignasali
ÁRSALIR
FASTEIGNAMIÐLUN
533 4200
FASTEIGNASALA
FYRIRTÆKJASALA - LEIGUMIÐLUN
Vantar allar stærðir og gerðir eigna á skrá
.... Hafðu samband
Þórkatla Halldórsdóttir
tannlæknir
- Frábær líkamsrækt!
E
F
L
IR
a
lm
a
n
n
a
te
n
g
s
l
/
H
N
O
T
S
K
Ó
G
U
R
g
ra
fí
s
k
h
ö
n
n
u
n