Morgunblaðið - 27.03.2013, Side 24

24 FRÉTTIRErlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 27. MARS 2013
Draghálsi 14 - 16
110 Reykjavík
Sími 4 12 12 00
www.isleifur.is
Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
Enn var óljóst síðdegis í gær hvort
bankar á Kýpur myndu verða opn-
aðir á morgun, fimmtudag, eins og
til stóð. Stjórnvöld óttast að inni-
stæðueigendur muni gera áhlaup og
taka út allt fé sem þeir eiga á
reikningum sínum og hefur nú ver-
ið sett þak á það hve mikið megi
taka út í hverri viku. Ráðamenn á
Kýpur og hjá Evrópusambandinu
reyna að fullvissa bæði almenning
og fjárfesta um að búið sé að
tryggja að Kýpur verði áfram á
evrusvæðinu og fjármálakerfi
landsins standist áfallið.
Mörgum fréttaskýrendum finnst
óskiljanlegt að í fyrstu skyldi vera
samþykkt í Brussel tillaga Kýpur-
stjórnar um að allir innistæðu-
eigendur í landinu yrðu að borga
ákveðinn skatt. Þótt hætt væri við
hugmyndina situr eftir ótti við að
komi aftur til vandræða, t.d. á
Spáni, muni þetta verða gert. Inni-
stæðutryggingar séu því lítils virði.
Þýska tímaritið Spiegel segir að
þýskir sparifjáreigendur séu hættir
að treysta að innistæður þeirra séu
ósnertanlegar. Aðrir benda á að
ringulreiðin sem ríkti þegar reynt
var að finna málamiðlun hafi grafið
mjög undan trausti á Evrópusam-
bandinu og starfsaðferðum þess.
Enn ríkir mikil óvissa á mörkuðum
þótt gengi evrunnar og skuldabréfa
hækkaði síðdegis eftir verðfall og
sveiflur í fyrradag.
Kýpurvandi „án fordæma“
Þeir sem eiga meira en 100 þús-
und evrur á bankareikningum á
Kýpur verða látnir blæða, missa
allt að 40% peninganna en þeir sem
eiga minna sleppa. Kýpurstjórn
verður að leggja fram sex milljarða
evra til að fá 10 milljarða lán frá
ESB og Alþjóðagjaldeyrissjóðnum.
Talsmenn og ráðamenn í ESB
sögðu í gær að aðstæður á Kýpur,
þar sem ákveðið var að þjóðnýta að
mestu næststærsta bankann og
nota féð til að efla stærsta bankann,
hefðu verið „án fordæma“, landið
hefði verið á barmi gjaldþrots. Var
þannig reynt að draga úr írafári
eftir orð hollensks ráðherra um að
lausnin á Kýpur gæti verið „skapa-
lón“ fyrir aðgerðir í fleiri evrulönd-
um.
Óttast áhlaup á banka
 Kýpur setur þak á vikulegar úttektir
og óvíst hvenær bankar verða opnaðir
AFP
Gegn samningi Þátttakandi í mótmælum við forsetahöllina í Nikosíu, höf-
uðborg Kýpur, í gær setti upp Guy Fawkes-grímu Anonymous-samtakanna
og veifaði samtímis fánum Kýpur og Grikklands.
Geysilegt ríki-
dæmi Norð-
manna er að gera
þjóðina væru-
kæra, æ minni
hluti hennar er á
vinnumarkaði,
framleiðni fer
minnkandi og
launahækkanir
hafa síðustu árin
verið sex sinnum
meiri en í Þýskalandi og Svíþjóð,
segir í grein Reuters.
Fram kemur að þegar tekið sé til-
lit til þess hve margir séu í hluta-
starfi sé aðeins 61% manna á vinnu-
markaði. Er það lægra hlutfall en í
Grikklandi þar sem atvinnuleysi er
um 25%, í Noregi er það 3%. Mikill
skortur er á sérhæfðu vinnuafli og
er reiknað með að eftir fjögur ár
muni vanta 6.000 verkfræðinga.
Í olíusjóðnum eru nú um 80 þús-
und milljarðar ísl. kr. En minnt er á
ummæli Sigbjørns Johnsens fjár-
málaráðherra í febrúar sem sagði að
Norðmenn yrðu að vinna meira. „Ef
við gerum það ekki munu komandi
kynslóðir verða að velja milli minni
velferðar eða hærri skatta,“ sagði
hann. kjon@mbl.is
Spillir vel-
sæld Norð-
mönnum?
Stilling Letidýr
tekur því rólega.
 Atvinnuþátttaka í
reynd aðeins 61%
Olíuleitarmenn á vegum Statoil í
Noregi rákust nýlega á flak þýska
kafbátsins U-486 sem breski kafbát-
urinn HMS Tapir sökkti 12. apríl
1945, um mánuði fyrir stríðslok. Bát-
urinn liggur á um 250 metra dýpi við
Fedje, skammt frá Bergen.
Talið er víst að líkamsleifar áhafn-
arinnar séu enn um borð, alls 48
manna. Einnig að þar séu bæði olía
og tundurskeyti. Flakið er í um
tveggja kílómetra fjarlægð frá flaki
annars kafbáts, U-464, sem fannst
2003 og reyndist m.a. hafa flutt
tanka með kvikasilfri. kjon@mbl.is
Fundu flak
U-486
Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
Ef sumar spár um hlýnandi loftslag
rætast mun verða hægt að rækta
ágætis vín í Svíþjóð og fleiri norð-
lægum löndum
um 2050, segir í
grein AFP-
fréttastofunnar.
En jafnframt
munu margir
bændur á hefð-
bundnum vín-
ræktarsvæðum í
Frakklandi, á
Ítalíu og Spáni
þurfa að laga sig
að erfiðari að-
stæðum vegna tíðari þurrka.
Vínþrúgur eru mun viðkvæmari
fyrir loftslagi en afurðir eins og rís,
maís og sojabaunir. „Ég efast ekkert
um að áfram verða vínekrur á hefð-
bundnum svæðum en við verðum að
finna nýjar leiðir,“ segir Fernando
Zamora, sérfræðingur í vínviðar-
rannsóknum og prófessor við Virg-
ili-háskólann í Tarragona á Spáni.
„Og vínekrur munu verða á nýjum
svæðum, það er öruggt. Í Þýska-
landi eru menn nú þegar farnir að
búa til ágætis rauðvín en það var
mjög erfitt þar. Og nú er byrjað að
framleiða vín í Danmörku.“
Þótt ekki sé gert ráð fyrir að með-
alhitinn hækki um meira en eina eða
tvær gráður á Selsíus er það nóg til
að vínrækt geti heppnast sums stað-
ar á norðlægum slóðum. Ræktunin
verður áhættusöm þar vegna þess að
meiri sviptingar gætu orðið í veður-
fari í framtíðinni. Eitt slæmt hret
getur eyðilagt uppskeruna. En full-
yrt er að Tasmanía, eyja sunnan við
meginland Ástralíu, hlutar Nýja-
Sjálands, sunnanvert Síle, Ontario
og fleiri svæði í Kanada, England og
Móseldalurinn og Rínarlönd í
Þýskalandi séu meðal landsvæða
sem gætu fljótt hagnast á loftslags-
breytingunni.
Spá vínrækt í
Norður-Evrópu
Ýmis ráð til varnar
» Bændur í suðri gætu brugð-
ist við með því að þróa ný af-
brigði, byggð á öðrum sem
þola vel þurrka.
» Til eru yfir 100 afbrigði inn-
lendra vínþrúgna í Portúgal
sem mætti nota í tilraunum.
» Einnig er hægt að flytja
ræktunina upp á svæði sem
liggja ofar þar sem hitans gæt-
ir síður.
Vínviður Bráðum í
Skagafirði?
„Við viljum koma á ástandi þar
sem skattgreiðendur þurfa ekki
að borga fyrir bankana,“ sagði
talskona Michels Barniers, tals-
manns framkvæmdastjórnar ESB
í fjármálum, og benti á að í sum-
ar stæði til að koma á sameig-
inlegu innistæðutrygginga- og
bankaeftirlitskerfi fyrir ESB. En
skuldabyrði Kýpur verður sú
hæsta í Evrópu, atvinnuleysi, sem
þegar er yfir 12%, mun enn
aukast. Kýpur fær ekki lengur að
vera skatta-
skjól og tekjur
af banka-
starfsemi drag-
ast því hratt
saman. Í raun
veit enginn hve
mikið fé mun
streyma úr
landi á næstu
vikum og því
gætu forsendur lánasamningsins
breyst hratt.
Kýpur verður skuldum hlaðin
ALMENNINGUR EKKI LAUS ÞÓTT INNISTÆÐUR SLEPPI
Þung byrði í
framtíðinni.