Morgunblaðið - Sunnudagur - 14.04.2013, Blaðsíða 47

14.4. 2013 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 47
hann betur þegar ég fór að eldast og hversu
mikil vinna þetta er. Hann var mikill gleði-
maður og þótt hann ofdekraði okkur ekki þá
skorti okkur aldrei neitt. Ég hef heyrt marg-
ar sögur eftir að hann féll frá af því hve gjaf-
mildur og rausnarlegur hann var við fólk.
Hann var svolítið hrjúfur á yfirborðinu en
með stórt og gott hjarta og gat auðveldlega
fyrirgefið fólki. Ég finn þann eiginleika í
sjálfri mér. Ég get fyrirgefið voðalega margt
ef fólk er innst inni gott.“
Björn segir að fyrst búið sé að tala um það
sem ólíkt sé með þeim þá sé mjög margt sem
þau eigi sameiginlegt. Þau séu til dæmis bæði
ágæt í því sem Svava nefndi síðast – að eygja
kjarnann í fólki, þekkja heiðarleika frá óheið-
arleika og Björn segir að það gagnist þeim
vel í viðskiptum. Bransinn sé á gráu svæði
þar sem margt slæmt líðist og þau hafi fundið
fyrir því eftir hrun. Björn kemur inn í fyrir-
tækið fljótlega eftir að þau Svava byrja sam-
an og tekur við framkvæmdastjórastöðu fyr-
irtækisins á uppgangstíma í þjóðfélaginu.
Svava segist hafa séð strax að þau gætu átt
skap saman í starfi. Erfiðari róður tekur við í
lok árs 2008.
Svava: „Ég keypti Bolla, fyrrverandi mann-
inn minn, út úr fyrirtækinu árið 2005. Árin
2006 og 2007 verða svakalega fín ár og 2008
leit vel út en svo kom hrunið. Fyrirtækið var
með erlend lán og það tók tvö og hálft ár að
semja við bankann og í langan tíma vissi ég í
raun ekki hvorum megin línunnar við stóðum.
Áttum við fyrirtækið eða áttum við það ekki?
Á sama tíma þurftum við að hvetja starfs-
fólkið áfram, að lifa eðlilegu lífi og halda
áfram að vinna. Sjálfur þurfti maður að sofna
á kvöldin og vakna eitt spurningarmerki á
hverjum morgni. Ég lærði helling af þessu
tímabili og ekki síst hvað það varðar að láta
ekki örvæntingu ná tökum á sér og reyna að
treysta því að hlutirnir muni fara vel. Það var
það eina í stöðunni. Ég hengdi upp fjögur spil
með jákvæðum skilaboðum á vegginn í fata-
herberginu. Svona „secret“-spil. Á þeim stóð
meðal annars: „Þetta á eftir að takast vel“, en
á myndinni voru tveir aðilar að handsala eitt-
hvað, og „mundu að þú ert heppin“. Ég horfði
á spilin á hverjum einasta degi og jú, það má
segja að ég hafi tekið secret-pakkann á þetta.
Ég fann mína leið til að ná ró og jafnvægi því
hvernig áttum við annars að reka fyrirtækið
áfram? En það var erfitt að vinna í þessu um-
hverfi og margir sópuðust út af markaðnum
og aðrir skiptu um kennitölur. Við biðum og
vonuðum að við gætum samið, að fara réttu
leiðina var prinsipp. Ég hef trú á því að það
sé karma í lífinu og góðir hlutir komi til baka,
í einhverri mynd.“
Björn „Viðskiptavinir og birgjar Svövu eru
gamlir vinir hennar sem ég hef fengið að
kynnast eftir að ég kom inn í fyrirtækið og
ég hef sjálfur lært mikið. Maður er orðinn
sjóaður og er afar fljótur að spotta það út
hverjir eru heiðarlegir í geiranum. Við skynj-
um það yfirleitt strax á fyrsta fundi ef sam-
bandið er ekki okkar tebolli. Við drögumst að
hreinu og beinu fólki og við höfum fattað það
með árunum að vinir og fólkið í kringum okk-
ur hefur allt þessa eiginleika.“
Svört atvinnustarfsemi
skemmir fyrir
Finnst ykkur, sem eruð í hringiðu viðskipta-
lífsins, að hlutirnir séu á uppleið?
Svava „Mér finnst erfitt að meta það.
Fleiri útlendingar koma til landsins sem get-
ur haft áhrif á það að veltan er meiri en það
þarf ekki að vera að Íslendingar sjálfir hafi
meiri peninga milli handanna. Svo eru tvö
hagkerfi í gangi. Það er svarta hagkerfið og
svo þetta sem við tilheyrum og við höfum
fundið fyrir því að vera að missa starfsfólk
því fólk fær borgað svart annars staðar. Það
er ekki hægt að keppa við slíkt og við höfum
haft samband við Vinnueftirlitið og beðið það
að skoða þessi mál nánar.“
Björn „Við sjáum aukningu hjá okkur og
okkur finnst við sjá ljós við enda þessara
ganga en ég hugsa að margt spili þar inn í,
það eru til dæmis kosningar framundan. Það
sem vill hins vegar oft gleymast er að at-
vinnulífið er í höndum fyrirtækjanna í landinu
og það er virkilega þungur róður að reka fyr-
irtæki í dag. Ríkið rekur ekki Ísland heldur
eru það fyrirtækin og það þarf að skapa þeim
umhverfi sem þau geta fótað sig í.“
Svava „Það er svo margt sem hefur gert
það að verkum að mörg fyrirtæki geta ekki
lengur skapað fólki atvinnu. Hinir ýmsir
skattar á fyrirtæki og tryggingagjöld hafa
verið hækkuð mikið fyrir utan aðra skatta á
einstaklinga, auðlegðarskatturinn er til að
mynda ekkert annað en þjófnaður, verið er að
seilast í vasa fólks eftir peningum sem búið
er að borga af og fólk á – hvað er það? Vegna
þessa hefur fólk sem á eitthvað aukreitis flutt
af landi brott. Vissulega er þó alltaf eitthvað
jákvætt í svona ástandi – við sjáum til dæmis
að fólk metur það mikils að hafa vinnu og
leggur sig miklu meira fram við að standa
sig. Starfsmannahópurinn okkar er um 160
manns, í 17 verslunum, og sá hópur fær aldr-
ei nóg hrós, traust og gott fólk sem ber hag
fyrirtækisins fyrir brjósti.“
Björn „Auðvitað höfum við skoðun á þessu
því við lifum og hrærumst í framlínunni. Fyr-
irtækin í landinu eru í kröggum og það hefur
mistekist að skapa þeim umhverfi sem þau
geta starfað í.“
Svava „Útflutningurinn hefur bjargað efna-
hagnum. Krónan kom okkur að einhverju
leyti í okkar ógöngur en um leið hefur hún
átt stóran þátt í að horfurnar eru betri. Við
seljum vörur út og fáum „margar krónur“
fyrir, þannig að viðskiptajöfnuðurinn okkar er
jákvæður. Það er það sem er að bjarga okkur
en ekki aðgerðir ríkisstjórnar. En ef ég tek
bara mið af okkar rekstri þá finnum við að
viðskipti við erlenda ferðamenn, sérstaklega á
Laugaveginum, muna miklu. Dýrari versl-
anirnar okkar, Eva og Kultur, Kultur menn
ganga mjög vel og við erum að færa Sautján
aftur í það horf sem hún var; milliverð á
merkjavöru, með vinsæla skandinavíska hönn-
un, þar á meðal íslenska. Eftir hrun gerðum
við hana talsvert ódýrari og fluttum inn önn-
ur merki. Hún hefur alltaf verið vinsæl versl-
un með mikla veltu en sveiflaðist í hruninu,
aðallega dömumegin. Það hefur verið okkur
kappsmál og skemmtilegt verkefni að ná
henni á þann stað sem hún er að komast aft-
ur á núna.“
Björn „Við Svava erum bæði þannig að við
viljum sjá árangur. Við viljum alltaf gera bet-
ur og ég held að það sé smitandi. Kannski er-
um við Svava svolítið öfgakennd, erum varla
búin að landa einu verkefni þegar næsta og
þarnæsta er komið á teikniborðið. Vinnan
okkur er skemmtileg af því að við höfum
bæði áhuga á henni. En við gerum líka ólíka
hluti. Svava er á kafi í tískunni, fylgist ná-
kvæmlega með öllum straumum, sniðum og
litum – ár fram í tímann – en ég tek ekki
áhættu og er í sömu klassísku fötunum ár eft-
ir ár. Ég er að vísu kominn úr svörtum fötum
í blá og grá. En svo er svartur víst að koma
aftur inn svo það er allt í lagi að vera í
svörtu. En þetta eru sko hlutir sem ég sé alls
ekki fyrir.“
Það er farið um víðan völl þennan eftir-
miðdag í Fossvoginum þar sem Björn og
Svava búa með 16 ára syni Svövu, Ásgeiri
Frank, og hundinum Lucas. Það liggur í loft-
inu að þrátt fyrir að þau vinni fram á kvöld,
oft saman í tölvunum eftir kvöldmat, kunni
þau að grípa daginn.
Björn „Við tökum lífið ekkert of alvarlega,
það er aldrei leiðinlegt hjá okkur, bara
skemmtilegt. Heldurðu að öðrum finnist við
ekki örugglega líka skemmtileg, Svava?
(Björn setur upp einkennilegan svip). Ég er
eiginlega nokkuð viss um það.“
Svava „Haha, jú ég vona það, annars er
það þá þeirra vandamál! Áhugamálin okkar?
Við spilum auðvitað golf og svo veiðum við
lax, eigum yndislega fjölskyldu og skemmti-
legan vinahóp. Við grípum oft í spil og spilum
jafnvel upp á peninga á kvöldin og þegar við
förum til London finnst okkur hrikalega gam-
an að kíkja í spilavíti.“
Björn „En Svava sér um allt þetta heilsu-
dæmi. Hún er með blóðflokkamataræðisbók á
náttborðinu og ég borða bara það sem mér er
sagt að borða.“
Svava „Ég bað hann að athuga í hvaða
blóðflokki hann væri og sagði honum að ég
væri í B- sem væri frekar sjaldgæfur blóð-
flokkur. Hann var auðvitað viss um að fyrst
sá blóðflokkur væri eitthvað spes þá væri
hann pottþétt í honum líka. Svo kom á dag-
inn, mörgum árum síðar, að hann hafði rétt
fyrir sér. Þannig að þetta var mjög hentugt
að geta verið á sama mataræði. Eitthvað sem
við megum ekki borða? Ýmiss konar kjöt, ma-
ís og tómatar. Sú fæða fer beint inn í tauga-
kerfi okkar, sem er mjög viðkvæmt en aðrir
blóðflokkar mega hins vegar borða þann mat.
Ég fann til dæmis fyrir sterkum fjörfiski í
auga í marga mánuði, þrjú ár röð, frá janúar
fram í maí ár hvert. Ég leitaði til margra
lækna en enginn fann neitt út úr þessu. Ég
fór eftir blóðflokkamataræðinu og er allt önn-
ur og hef ekki fengið þennan fjörfisk eftir það
nema þá Bjössa minn!“
Ætla þau að standa í framlínunni áfram?
Svava „Ég get sagt að ég upplifði svolítið
sérstakt í skíðaferðalagi í vetur sem við fór-
um í með yndislegum íslenskum hjónum til
Lech í Austurríki. Við heimsóttum þar eina
flottustu lífsstílsverslun sem ég hef séð –
fimm hæða skíðahátískuverslun sem var með
alls konar húsmuni, spil, fatnað og hatta. Það
iðaði allt af lífi, smekkfull verslun alla daga af
mjög efnuðu fólki að versla og ég sagði við
Bjössa að ég yrði ekki söm þegar ég kæmi
heim. Ég er svo mikil búðarkona að ég hrein-
lega elskaði þetta. Þegar við vorum á leið út
úr búðinni sáum við litla sæta konu með svart
hár og blik í augum, örugglega ekki hærri en
150 cm, milli sjötugs og áttræðs.“
Björn „Ég er svo feiminn og til baka oft,
vil helst ekki stökkva á fólk, en Svava er mun
frakkari og ég vissi ekki fyrr en Svava var
búin að spyrja hana hvort hún væri eigandinn
og það reyndist vera rétt. Hún átti þá allt
heila dæmið og bauð okkur á kampavínsbar-
inn og sagði okkur sólarsöguna. Hún og eig-
inmaður hennar sem var látinn höfðu byrjað í
Lech með lítið hótel, nokkur herbergi og end-
uðu svo á að kaupa allt húsið.“
Svava „Að lokum áttu þau alla Lech, allar
skíðalyfturnar, aðalhótelin og stórt landsvæði.
Ég sagði gömlu konunni að þetta væri ein fal-
legasta búð sem ég hefði komið í, ég var upp-
numin og snortin af þessari sögu. Hún er þá
búin að afgreiða alla kónga og drottningar í
Evrópu og hafði yndislegar sögur að segja.
En það sem hún sagði og er kannski það sem
ég fann til svo sterkrar samkenndar með var
að hún hefði aldrei náð þessum mikla árangri
og getað verið að í svona langan tíma ef hún
hefði ekki gert þetta af einlægum áhuga og
ástríðu.“
Björn „Já, og geta alltaf séð hlutina í
kringum eins og það væri í fyrsta sinn. Við
getum til dæmis endalaust talað saman, og
alltaf um eitthvað nýtt. Að vísu tala ég minna,
Svava talar miklu meira en ég.“
Svava „Nú þú heyrir það!“
Morgunblaðið/Árni Sæberg
*Ég leit á hana sem algjöra gribbu, hélt að húnværi bara frek og stjórnaði sínu með harðrihendi. En svo er það nú þannig og þegar þú ert kona
í viðskiptum, lætur í þér heyra og ert með skoðanir –
að þá heyrist gjarnan: „Já, þessi frekja þarna.“