Morgunblaðið - 09.07.2013, Page 21

MINNINGAR 21
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 9. JÚLÍ 2013
✝ Róbert Arn-finnsson fædd-
ist í Leipzig í
Þýskalandi 16.
ágúst 1923. Hann
lést á dvalar- og
hjúkrunarheim-
ilinu Grund 1. júlí
2013.
Róbert var son-
ur hjónanna Arn-
finns Jónssonar, f.
7. maí 1896, d. 27.
mars 1973, og Charlotte Jóns-
son, f. Korber, f. 9. ágúst 1894,
d. 30. júní 1971. Hálfbróðir
hans, sammæðra, hét Harry og
bjó í Þýskalandi. Hann er lát-
inn.
Eftirlifandi eiginkona Ró-
þeirra eru Guðrún Jóhanna,
Gunnar Már og Róbert Þór. 4)
Agla Björk, f. 11. okt. 1961.
Maki hennar er Stefán Krist-
jánsson. Agla á tvær dætur frá
fyrra hjónabandi, Erlu og And-
reu Ingvarsdætur. 5) Jón Ró-
bert, f. 9. mars 1965, d. 27. des-
ember 2008. Barnabarnabörn
eru 24 talsins og barnabarna-
barnabörn eru þrjú.
Á starfsferli sínum lék hann í
yfir 200 leikritum í Þjóðleikhús-
inu auk fjölmargra verkefna í
útvarpi, sjónvarpi og kvikmynd-
um. Einnig starfaði hann um
tíma á leiksviði í Þýskalandi.
Róbert var margverðlaunaður
fyrir leiklistina og auk þess var
hann sæmdur Riddarakrossi
Hinnar íslensku fálkaorðu og
orðu sem forseti Þýskalands
veitti honum fyrir framlag sitt
til leiklistar í Þýskalandi.
Útför Róberts fer fram frá
Grafarvogskirkju í dag, 9. júlí
2013, kl. 13.
berts er Stella Guð-
mundsdóttir, f. 29.
júlí 1923. Þau eign-
uðust fimm börn: 1)
Sandra, f. 24. maí
1944, d. 4. maí 2011.
Maki hennar var
Einar Sigurðsson,
hann lést 2010.
Börn þeirra eru
Arnfinnur Róbert,
Sigrún Stella og
Helena Hörn. 2)
Alma Charlotte, f. 9. ágúst 1947.
Maki hennar er Þorlákur Her-
mannsson. Börn þeirra eru
Agnes Ýr, Hermann og María
Dröfn. 3) Linda Roberts, f. 12.
febrúar 1954. Maki hennar er
Ólafur Þór Gunnarsson. Börn
Ég varð þeirrar gæfu aðnjót-
andi að vera dóttir pabba míns.
Fyrir það er ég afar þakklát.
Þakklát fyrir allt það góða sem
hann kenndi mér og þakklát fyrir
það réttlæti sem hann kenndi mér.
Þakklát fyrir þá bjartsýni, þann
húmor, það glaðlyndi, þann söng
sem hann kenndi mér.
Ég gæti haldið áfram en samdi
þess í stað eitt lítið ljóð í minningu
hans.
Með blíðri hendi þú strýkur vangann
ég legg að bringu litla kollinn minn
og finn svo góða pabba angan
þar hjartslátt heyri enn um sinn.
Nú ertu horfinn augum mínum
og tárin streyma heit um kinn
þú gafst mér straum frá höndum hlýjum
ég kveð þig elsku pabbi minn.
(Agla Björk Róberts)
Agla Björk Róbertsdóttir.
Hvers virði er allt heimsins prjál
ef það er enginn hér
sem stendur kyrr
er aðrir hverfa á braut.
Sem vill þér jafnan vel
og deilir með þér gleði og sorg
þá áttu minna en ekki neitt
ef þú átt engan vin.
Það er komin vetrartíð
með veður köld og stríð.
Ég stend við gluggann
myrkrið streymir inní huga minn.
Þá finn ég hlýja hönd
sál mín lifnar við,
eins og jurt sem stóð í skugga
en hefur aftur litið ljós.
Mín vetrarsól.
(Ólafur Haukur Símonarson)
Þennan boðskap kenndi pabbi
mér, að eiga góðan vin og rækta
garðinn sinn.
Allt annað er einskis virði, eins
og segir í þessu fallega ljóði, og ef
ég var leið eða hrædd þá hélt hann
alltaf í höndina á mér eins og ég
hélt í hans þegar hann kvaddi.
Pabbi var mín vetrarsól.
Linda.
Þegar ég var ungur drengur
var ég staðinn að því að gefa þess-
um röddum í útvarpinu rúsínur
með því að troða þeim í viðtækið,
bæði að framan og aftan. Þetta
voru raddirnar m.a. í útvarpsleik-
ritunum. Ég þekkti raddirnar en
hafði aldrei séð andlitin. Ein af
þessum röddum var rödd tengda-
pabba. Í dag þekkir maður andlit-
in á leikurunum, ekki alltaf nöfnin
og enn síður raddirnar og viðtæk-
in taka ekki lengur á móti rúsín-
um.
Fyrir 44 árum kynntist ég
manninum með röddina. Viðkunn-
anlegt var viðmótið, eins og það að
hann kyssti alltaf á kollinn á Lindu
minni þegar hann kvaddi og
klappaði mér á bakið. Ég hafði
einhvern tímann á orði að það liti
út fyrir að hann væri að kveðja í
síðasta sinn, hann svaraði, maður
veit aldrei.
Fyrir framlag sitt til leiklistar í
Þýskalandi fékk hann orðu frá for-
seta Þýskalands sem hann var
mjög stoltur yfir. Þegar heim var
komið var honum gert að greiða
aftur skatt af þeim tekjum sem
hann hafði aflað ytra, tvískattað-
ur. Það varð honum þungbært.
Róbert var líka verðlaunaður fyrir
„fagran flutning íslenzkrar tungu í
útvarpi“, hann var mikill íslensku-
maður. Eitt orð skildi hann þó
aldrei en það er orðið skattaskjól.
Ég vil meina að tengdapabbi
minn hafi átt Íslandsmet í akstri,
óþarfa akstri. Þannig fór hann um
helgar og á frídögum í ísbíltúr með
Jóni Róberti og hundinum Lotusi.
Stefnan var kannski á ís í Álfheim-
um en endað í Borgarnesi. Suma
dagana var það Selfoss og oftar en
ekki Keflavík. Ef það var keypt
pylsa og ís þá fékk Lotus líka. Það
var líka alveg unun að horfa á
hann versla í matinn. Ég hafði
aldrei vitað áður að menn röðuðu í
innkaupakerruna. Maturinn í
kerrunni hjá honum var eins og
Ikea-pakkning, ekkert pláss til
spillis, jafnvel þó að hann hafi bara
verslað rúmlega botnfylli.
Fyrir nokkrum árum fór að
bera á minnisleysi hjá honum sem
síðan ágerðist. Það lagðist mjög
illa í hann og hann dró sig með-
vitað úr hringiðunni. Það var ekki
hans stíll að vanta réttu orðin og
að eiga erfitt með að tjá sig full-
komlega.
Það var ekki annað hægt en að
elska þennan mann og hafi hann
þökk fyrir það sem hann gaf mér.
Blessuð sé minning snillingsins
Róberts Arnfinnssonar.
Ólafur Þór Gunnarsson.
Þú liggur alveg kyrr en heyrnin lifir enn.
Ég tjái þér minn hug, hversu mikið ég
þér ann.
Þú svarar mér á hátt sem ég bara að-
eins skil.
Þú miklar augabrúnir átt svo ég veit að
orð mín komast til þín.
Með tár á hvarmi og sorgin svarta
ég kveð þig nú með brotið hjarta.
Þín litla Súsíbús ég alltaf er
og þú afi ástin mín munt ávallt vera með
mér.
(Andrea Ingvarsdóttir)
Andrea Ingvarsdóttir.
„Sól rís, sól sest, svífa dægrin hjá …“
Róbert var mikilhæfur lista-
maður og einn af burðarásunum í
starfi Þjóðleikhússins frá fyrstu
tíð. Hann nam leiklist í Leikskóla
Lárusar Pálssonar og leiklistar-
skóla Konunglega leikhússins í
Kaupmannahöfn, en hann debú-
teraði sem leikari í Kaupmannin-
um í Feneyjum hjá Leikfélagi
Reykjavíkur árið 1945 og lék þar
fleiri hlutverk á næstu árum eða
þar til hann réði sig til Þjóðleik-
hússins, en Róbert var í hópi
þeirra leikara sem voru ráðnir til
leikhússins á fyrsta starfsári þess.
Róbert lék Kára í Fjalla Eyvindi
eftir Jóhann Sigurjónsson, sem
var ein af þremur opnunarsýning-
um Þjóðleikhússins í apríl árið
1950. Síðasta hlutverkið sem hann
lék í þar var í Draumi á Jóns-
messunótt, afmælissýningu Þjóð-
leikhússins í apríl árið 2000, en
þau tímamót mörkuðu jafnframt
hálfrar aldar starfsafmæli Ró-
berts Arnfinnssonar við Þjóðleik-
húsið.
Á langri starfsævi lék Róbert í
yfir 200 leikritum í Þjóðleikhúsinu
auk þess að leika í útvarpi, sjón-
varpi og kvikmyndum og oftar en
ekki var hann í burðarhlutverki.
Hann vann hvern leiksigurinn á
fætur öðrum hér heima og erlend-
is, en hann var einstaklega fjöl-
hæfur og bjó auk leiklistarhæfi-
leika yfir góðri tónlistargáfu, sem
nýttist honum vel á leiksviði.
Róbert hlaut margskonar við-
urkenningar fyrir list sína. Hann
hlaut í þrígang Silfurlampann, við-
urkenningu Félags íslenskra leik-
dómara, hann var sæmdur Ridd-
arakrossi hinnar íslensku
fálkaorðu, gullmerki Félags ís-
lenskra leikara og árið 2007 hlaut
hann heiðursverðlaun Leiklistar-
sambands Íslands fyrir framúr-
skarandi framlag sitt til leiklistar.
Meðal minnisstæðra hlutverka
Róberts í Þjóðleikhúsinu má
nefna titilhlutverkið í Góði dátinn
Svæk, hlutverk Puntils í Puntila
og Matti, Tevje í Fiðlaranum á
þakinu og Grikkjann Zorba í sam-
nefndu leikriti. Einnig má nefna
minnisstæða túlkun hans á hlut-
verkum sínum í Nashyrningun-
um, Íslandsklukkunni, Amadeus,
Tópas, Fást, Sólarferð, Túskild-
ingsóperunni, Sjálfstæðu fólk og
Mávinum. Róbert var mikilhæfur
listamaður sem ávallt lagði eitt-
hvað einstakt og sterkt í persónu-
sköpun sína og ávallt heillaði
hann. Sjálf sá ég Róbert fyrst á
sviði í hlutverki Bastíans bæjar-
fógeta í Kardimommubænum og
þeir eru örugglega margir sem
deila þeirri leikhúsreynslu
bernskunnar, en Róbert lék hlut-
verkið í fjórum mismunandi upp-
færslum á tæplega fjörutíu ára
tímabili. Ég minnist hans líka sér-
staklega fyrir túlkun hans á Tevje
í Fiðlaranum á þakinu, en ég sá þá
sýningu bæði hér heima og með
móður minni Herdísi í Þýskalandi
en þau Róbert voru samstarfs-
félagar og vinir, jafnaldrar og
yngst í þeim hópi sem fyrst var
ráðinn að Þjóleikhúsinu.
Ég minnist Róberts sem lista-
manns, en líka sem vinar og sam-
starfsfélaga, en ekki síst fyrir það
hvað hann var ætíð gjöfull, hóg-
vær, hjartahlýr og gegnheill í öllu
sem hann tók sér fyrir hendur.
Ég þakka Róberti Arnfinnssyni
ævistarfið fyrir hönd Þjóðleik-
hússins og votta Stellu, eftirlifandi
eiginkonu hans, börnum, barna-
börnum og barnabarnabörnum
innilega hluttekningu.
Tinna Gunnlaugsdóttir
þjóðleikhússtjóri.
Hinn 23. mars 1945 stóðu á
sviðinu í Iðnó þrír ungir leikarar,
sem síðar áttu eftir að koma meira
við íslenska leiklistarsögu en flest-
ir aðrir. Þetta voru Gunnar Eyj-
ólfsson, Baldvin Halldórsson og
Róbert Arnfinnsson og leikritið
Kaupmaðurinn í Feneyjum eftir
Shakespeare. Leikstjóri var Lár-
us Pálsson og ungu leikararnir all-
ir nemendur hans. Þeir Gunnar og
Baldvin fóru síðan til Englands í
formlegt leiklistarnám, en Róbert
hélt til Norðurlanda að mennta
sig. Á jólum 1946 birtist svo af-
raksturinn er hann lék aðalhlut-
verkið í gamanleikriti O’Neills Ég
man þá tíð hjá Leikfélagi Reykja-
víkur og augljóst að á þennan
unga mann mátti veðja. Næstu ár-
in lék hann ýmis hlutverk hjá LR
og Fjalakettinum og þótti sýna
fjölhæfni. Þarna stormaði fram
ung sterk kynslóð leikara sem
gerði sér ljósa möguleikana, þegar
Þjóðleikhúsið tæki loks til starfa.
Úr hópnum voru svo fastráðin
sem fulltrúar þessarar yngstu
kynslóðar Herdís Þorvaldsdóttir
og Róbert Arnfinnsson sem nú
hafa kvatt okkur með stuttu milli-
bili eftir afar farsælt starf á leik-
sviðinu. Má segja, að fyrsta ára-
tuginn eftir að leikhúsið hóf
starfið hafi það hvílt meira á þess-
um tveimur en flestum öðrum.
Róbert lék ótal hlutverk á þess-
um árum, smá og stór, enda kom
brátt í ljós að hann var með af-
brigðum fjölhæfur, jafnvígur á
gaman og alvöru, og stærstu hlut-
verkin ekki endilega alltaf þau
minnisverðustu, sem segir tals-
vert um ágæti leikara. Við opn-
unina var Róbert konungur ís-
lenskra fjalla. Síðan komu lygnir
ónytjungar, ístöðulitlir flysjungar,
lítilla sanda, hjartaprúðir hjarð-
menn, afbrýðisamir kvennabósar,
smjaðurslegar og málliprar búð-
arlokur og aulalegir biðlar; en líka
nokkrir heiðarlegir manndóms-
menn. Vörður á þessari leið voru
barnakennarinn Tópaz sem var
fljótur að læra klæki spillingarinn-
ar, Góði dátinn Sveijk sem var
fullkomlega hafinn yfir slíkt fram-
ferði og kommúníski verkalýðs-
foringinn Peppone á móti Don Ca-
millo Vals Gíslasonar. Síðar verða
aðeins nefndir nokkrir örfáir tind-
ar í leiklistarsögunni: makalaus
túlkun Róberts á áfengisgeðklof-
anum Puntila hjá Brecht; hann
var hinn ánægði píndi eiginmaður
George í Hver er hræddur við
Virginíu Woolf?, Tevye í Fiðlaran-
um á þakinu, Zorba, en bæði þau
hlutverk báru hróður Róberts til
Þýskalands, ísmeygilegur Mefisto
í Fást Goethes, kvalinn Goya í Ef
skynsemin blundar, brögðóttur
Salieri í Amadeus og svo í íslensku
verkunum: Bjartur í Sjálfstæðu
fólki, Alexander páfi í Dansleik
Odds Björnssonar, Stefán í Sólar-
ferð Guðmundar Steinssonar og
Haraldur í Klukkustrengjum Jök-
uls, mikið ólíkir menn. Öllu glæst-
ari lista getur vart.
Róbert var hógvær að eðlisfari
en bjó yfir þessum sérkennilegu
hæfileikum, sem leiklistin krefst
og aldrei hefur fyllilega tekist að
lýsa né skýra, afar samviskusam-
ur listamaður, nánast haldinn full-
komnunaráráttu, kröfuharður á
sig og sína meðleikendur, en einn-
ig einstaklega heiðarlegur og rétt-
sýnn. Hann var einnig tónelskur
og bjó yfir auðugri kímnigáfu og
því varð hlutverkafjöldinn svona
stór, ríkur og skrautlegur. Ótalin
eru verk hans í útvarpi, sjónvarpi
og kvikmyndum.
Ekki verður fleira talið enda
myndi sannferðug og verðug lýs-
ing fylla margar síður í stórri bók.
Hér er einungis möguleiki að
kveðja þennan ástsæla leiklistar-
jöfur með ómældu þakklæti fyrir
samferðina og senda Stellu og fjöl-
skyldunni samúðarkveðjur.
Sveinn Einarsson.
Róbert var stórleikari. Hann
hafði gríðarlega sterka sviðsnær-
veru og þennan eiginleika góðs
leikara að geta dregið til sín alla
þá athygli sem þurfti hverju sinni
án þess að beita neinum brögðum.
Hann gat spilað á alla strengi, allt
frá mildi, hlýju og manngæsku yf-
ir í grimmd, ofstopa og yfirgang
þannig að hrollur hríslaðist um
áhorfendur. Mér er ógleymanlegt
þegar ég sem unglingur sá hann
breytast í nashyrning á sviðinu í
leikriti Ionescos Nashyrningun-
um, án nokkurra ytri brellna en
með látbragði, raddbeitingu og til-
finningum. Snilldin tær. Allt frá
barnsaldri fór ég varla svo í Þjóð-
leikhúsið að Róbert væri ekki á
sviðinu. Sem heillandi Óli lokbrá í
Ferðinni til tunglsins, sá gegnum-
góði dáti, Svæk, yndisleg túlkun;
Bastían bæjarfógeti og Pickering
ofursti. Seinna mikilúðlegur og
óbilgjarn Kládíus kóngur í Ham-
let; ísmeygilegur Mefistó í Fást.
Og svo söng hann líka: bæði Zorba
og Tevje mjólkurpóst í Fiðlaran-
um. Bravó. Hann blés lífi í litríka
karaktera Laxness: Jón Hregg-
viðsson og Bjart í Sumarhúsum.
Einna hæst reis hann sem hinn
makalausi Púntila bóndi Brechts,
sem skiptir um karakter eftir því
hvort hann er draugfullur eða alls-
gáður. Í minningunni er Róbert
margfaldur og aldrei sá sami.
Ég átti því láni að fagna að leik-
stýra honum nokkrum sinnum á
sviði og ótal sinnum í útvarpi. Allt-
af jafn skemmtilegur í samvinnu.
Persónurnar sem við glímdum við
á sviðinu voru Sælokk í Kaup-
manni í Feneyjum, rakarinn í
Góðu sálinni, afinn í Brúðarmynd
Guðmundar Steinssonar og ríki
frændinn í Sumargestum. Þá var
gaman.
Þegar ég hóf störf sem þjóð-
leikhússtjóri var Róbert að byrja
að minnka við sig vinnu. Hann lék
þó nokkur hlutverk, m.a. Joe Kell-
er í Öllum sonum mínum og Stút í
Draumi á Jónsmessunótt. Hann
lék í sýningum Rimasar og Tsjé-
kovs, Mávinum og Kirsuberja-
garðinum, þar sem gamli þjónninn
Firs varð hans síðasta hlutverk. Í
báðum þessum verkum naut hann
sín til fulls þótt vinnuaðferðir leik-
stjórans væru honum framandi.
Hann var alltaf að læra.
Róbert var einstaklega hlýr
maður og þægilegur í samvinnu.
Hógvær, allt að því feiminn, en
fastur fyrir og gríðarlega vand-
virkur. Hann vann hlutverk sín
hægt og bítandi og gat verið þung-
ur og jafnvel þver meðan á ferlinu
stóð en tók engu að síður vel leik-
stjórn og var ekki sáttur fyrr en
allt var komið á sinn stað í lögn
viðkomandi persónu. Róbert var
óvenjulega heilsteyptur listamað-
ur, sem gerði sér grein fyrir mik-
ilvægi þess að leikarinn gangi
nærri sjálfum sér og gefi áhorf-
endum allt sem hann á. Þess
vegna var hann stórbrotinn í list
sinni.
Síðustu árin, eftir að hann hætti
að leika, hittumst við aðallega á
frumsýningum. Alltaf hlýr og
elskulegur en einhvern veginn
fannst manni að hann langaði að
segja meira en hann gerði. Síðast
hitti ég Róbert fyrir rúmu ári í
Safnaðarheimili Kópavogs og
drakk með þeim hjónum kaffi. Þá
var honum farið að förlast minni
og fann ekki alltaf réttu orðin en
mikið lá honum samt á hjarta og
mikið var hann einlæglega glaður.
Þannig er gott að muna hann.
Þökk sé Róbert Arnfinnssyni
fyrir ómetanlegt og óeigingjarnt
framlag hans til íslenskrar leik-
listar.
Elsku Stella, innilegar samúð-
arkveðjur okkar hjóna til þín og
fjölskyldunnar.
Stefán Baldursson.
Kveðja frá Félagi
íslenskra leikara
Félagi okkar Róbert Arn-
finnsson er fallinn frá. Saddur
lífdaga eftir langa ævi og farsæl-
an starfsferil. Einn af okkar
fremstu leikurum. Hann var okk-
ur yngri leikurum hvatning –
alltaf ráðagóður og fús að verða
að liði. Hann var stórbrotinn
leikari en afar lítillátur og hóg-
vær sem miðlaði stöðugt til okk-
ar samstarfsmanna sinna. Ég
ætla nú ekki að rekja æviferil
Róberts, það eru aðrir betur til
þess fallnir, en persónulega lang-
ar mig að kveðja mann sem ég
hef alla tíð litið mjög upp til, ég á
eftir að sakna þess að hitta hann
ekki oftar. Róbert var sæmdur
gullmerki Félags íslenskra leik-
ara árið 1971.
Við í Félagi íslenskra leikara
sendum fjölskyldu Róberts inni-
legar samúðarkveðjur. Þökk sé
þér, Róbert, fyrir öll þín góðu
störf.
Formaður Félags íslenskra
leikara,
Randver Þorláksson.
Að hryggjast og gleðjast
hér um fáa daga,
að heilsast og kveðjast.
– Það er lífsins saga.
(Páll J. Árdal)
Í fyrsta sinni er ég sá Róbert
Arnfinnsson augliti til auglitis
þurfti þessi landsfrægi leikari
ekki að kynna sig og hann vissi
að ég var yfirmaður fé-
lagsstarfsins. Við tókum tal sam-
an á meðan hann beið þolinmóð-
ur eftir Stellu, sínum betri
helmingi, sem var að ganga frá
eftir vinnu í glerlistahópnum í
Gjábakka. Þá þegar fann ég
hvað þessi maður var gefandi og
hvernig gleðin og góðvildin
streymdi frá honum. Í mörg ár
var Róbert tíður gestur í Gjá-
bakka og frá honum streymdi
föðurleg hlýja. Hann var hæglát-
ur og glæsilegur og brosið hans
og tillitið kom öllum í gott skap.
Hann bar virðingu fyrir því
smáa sem stóra. Ræktaði afar
fallegan garð af mikilli natni.
Þar hafði hvert blóm sinn til-
verurétt, einnig steinarnir og
vatnsdroparnir. Hlynurinn sem
þau hjón, Stella og Róbert,
færðu okkur Hauki í Lækja-
brekku vex hægt en sígandi. Það
laðar fram minninguna um þess-
ar einstöku manneskjur þegar
ég renni fingrum eftir blöðum
hans. Mér finnst það vera einn af
stóru vinningunum í happdrætti
lífsins að fá að kynnast slíku
fólki.
Ég kveð þennan einstaka
samferðamann með þakklæti og
virðingu. Þakklæti fyrir allar
skemmtilegu samræðurnar og
virðingu fyrir hversu mikill
viskubrunnur hann var.
Elsku Stella mín. Ég votta þér
mína dýpstu samúð svo og fjöl-
skyldu þinni og öðrum syrgjend-
um.
Elsku Róbert:
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
(Vald. Briem)
Sigurbjörg Björgvinsdóttir,
fyrrv. yfirmaður
félagsstarfsins.
Róbert
Arnfinnsson
VirðingReynsla & Þjónusta
Allan sólarhringinn
www.kvedja.is
571 8222
82o 3939 svafar
82o 3938 hermann