Morgunblaðið - 13.11.2013, Blaðsíða 26

Morgunblaðið - 13.11.2013, Blaðsíða 26
26 UMRÆÐAN MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 13. NÓVEMBER 2013 Það stendur í fræði- bók um lesblindu, kenningar og mat að flestir með lesblindu hafi fæðst með hana. Lesblindan sé ýmist þroskatengd og með- fædd eða áunnin og stafi þá af slysum eða veikindum. Þetta get- ur ekki verið rétt. Lesblinda getur ekki verið meðfædd, og þá ekki heldur ættgeng. Lestur er lærð athöfn og les- blinda er því nafn yfir þá stöðu sem upp kemur þegar kennarinn skilar frá sér kennslu en nemand- inn nær ekki að læra það sem til er ætlast. Nú er það svo að lestr- arfræðingar í okkar menning- arheimi aðhyllast almennt svokall- aða hljóðaaðferð við lestrarkennslu. Bent er á ágæti aðferðarinnar; nær öllum börnum reynist hún vel þó að fáeinir ná ekki tökum á lestrinum, – en þeir hafi fæðst lesblindir. Þarna er öllu snúið á haus. Það er ekki rétt að þú náir ekki tökum á lestri með hljóðaaðferð vegna þess að þú sért lesblindur – kennslu- aðferðin veldur því að þú nærð ekki tökum á lestri þegar til þess er ætlast og verður því sagður les- blindur. Lesblindan er afleiðing ár- angurslausrar lestrarkennslu en ekki orsök. Athöfn kennarans, kennslan, nær ekki að virkja nem- andann til náms. Trúlega vegna þess að það að hljóðsetja bókstafi og hljóða síðan orðið, er ekki lest- ur. Forsendur lesblindunnar eru ávallt þær sömu. Öðru máli gegnir með útfallið eða birtingarmyndina. Birtingarmyndir lesblindunnar eru trúlega jafn margar og tilfellin. Margir telja því að til séu margar útgáfur af lesblindu en eru þá að meta birtingarmyndirnar sem ólík- ar gerðir lesblindunnar. Hugsum okkur dreng í 4. bekk. Hann er greindur lesblindur. Lestrarkennslan hefur litlu sem engu skilað. Hann hefur verið í sér- kennslu í lestri frá því í fyrsta bekk. Hann þekkir ekki alla stafina af öryggi. Hann er mjög bundinn í hljóðun bókstafanna og mikil orka fer í að hljóða sig í gegnum orð og renna hljóðunum síðan í orð- myndina. Hann les myndskreytt léttlestr- arefni með eins og tveggja atkvæða orðum síendurteknum. Lestr- arþjálfunin snýst um það að muna réttu hljóð stafanna og finna svo út hljóðmyndir orðanna. Staðan í lestrinum er farin að hafa veruleg áhrif á almenna líð- an í skólanum. Í 10. bekk er mögulegt að okkar maður sé laus úr sérkennslu, (23,6% grunnskólanema eru þó enn í sér- kennslu í 10. bekk), geti lesið 2-300 atkvæði. En, hann upplifir ekki það sem hann „les,“ og það sem þú upplifir ekki getur þú ekki hugsað um, ekki skilið, ekki munað og það getur því ekki orðið þér að gagni. Hann er sagður læs, en lesskilningur mjög lélegur. Samkvæmt tölum Hagstofu Ís- lands um sérkennslu í skólum lands- ins skólaárið 2011-2012 eru 27,5% grunnskólanema í sérkennslu eða 11.656 af 42.365. Sérkennslan er nokkuð svipuð í öllum árgöngum, eða frá 23,6% í fyrsta og tíunda bekk, upp í 30,4% í fjórða bekk. Ekki verður ráðið af tölum Hagstof- unnar að umfangsmikil sérkennsla í yngri bekkjum skili miklum árangri, þar sem hlutfall sérkennslunemenda er nánast óbreytt upp allan grunn- skólann. Ennfremur má nefna sem dæmi að í áttunda bekk eru 1.060 nemendur, eða 24,8% árgangsins í sérkennslu, en þegar þessi árgangur var í fyrsta bekk voru 17,3%, eða um 740 nemendanna í sérkennsl- unni. Þá er það athyglisvert að í fyrsta bekk, þar sem 1.007 nem- endur eru í sérkennslu, eru 595 án greiningar á þeim vanda sem sér- kennslan ætti að bæta úr. Af alls 11.656 sérkennslunemendum eru 5.438 eða 46,7% án greiningar á vanda sínum. Ætla má að verulegur hluti sér- kennslu sé til kominn vegna lestr- arkennslu. Ef lestrarkennsla geng- ur ekki upp hjá 20-30% nemenda í almennri bekkjarkennslu er gripið til sérkennslu í minni hópum eða einstaklingskennslu. Ef sérkennsl- an skilar ekki betri árangri en töl- ur Hagstofunnar og mat á lestr- arstöðu 15 ára unglinga í Reykjavík vitna um, þá er eðlilegt að efast um lestrarkennsluna, gildi og réttmæti þeirrar aðferðar sem beitt er. Við blasir að lestrarkennsla með hljóðaaðferð skilar ekki viðunandi árangri í almennri bekkjarkennslu. Þeir nemendur, sem ekki ná valdi á lestri, eru sendir í sérkennslu í minni hópum eða einir með kenn- ara. Nýjar aðstæður, ný umgjörð, en sama kennsluaðferð, hljóðaað- ferðin. Árangur áfram óviðunandi, allt að fjórðungur nemenda enn í sérkennslu í tíunda bekk og allt að fjórðungur drengja og einn tíundi stúlkna geta þá enn ekki lesið sér að gagni. Fyrir rúmum 30 árum var gerð stórmerk uppgötvun vestur í Bandaríkjunum. Hugmyndaríkur og lesblindur verkfræðingur og listamaður fann leið út úr lesblind- unni. Rannsóknarhópur, undir stjórn doktors í námssálarfræði, þróaði verkferli sem reynst hefur mjög vel við að leiðrétta lesblindu, jafnt barna sem unglinga og full- orðinna. Út frá þessari aðferð og með aðstoð þeirra tækniundra sem nú auðvelda öll samskipti og þekk- ingaröflun sé ég þróast ný viðhorf og nýjar aðferðir í lestrarkennslu. Það er ekki ásættanlegt takmark að leiðrétta áföll misheppnaðrar lestrarkennslu skólakerfisins, tak- markið er að öll lestrarkennsla skili viðunandi árangri. Lesblinda – meðfæddur ágalli eða veittur áverki? Eftir Sturlu Kristjánsson »Rannsóknarhópur, undir stjórn doktors í námssálarfræði, þróaði verkferli sem reynst hefur mjög vel við að leiðrétta lesblindu. Sturla Kristjánsson Höfundur er kennari, sálfræðingur og Davis-ráðgjafi. LES.IS, www.les.is. Heimildir um Rúss- land að fornu eru ekki síst hin norrænu/ íslensku miðaldarit. Þekktust þeirra eru að sjálfsögðu íslensku sögurnar. Hefði Árna Magnússyni ekki lán- ast að bjarga hand- ritasafni sínu fyrir 285 árum úr eldinum í Kaupmannahöfn í október árið 1728, hefðum við líklega aldrei vitað af því að fjórir norskir konungar lögðu leið sína til Rússlands hins forna (Ólafur Tryggvason, Ólafur helgi, Magnús góði og Haraldur harðráði), að kona rússneska prinsins Jarisleifs hins vitra var Ingigerður dóttir Ólafs Svíakonungs, og að kona Haralds harðráða var rússneska prinsessan Elizaveta Yaroslavna (Ellisif Jariz- leifsdóttir), að norðurhluti Rúss- lands (kallað Bjarmaland í sög- unum) var mjög aðlaðandi svæði fyrir norræna kaupmenn, og að ís- lenskur trúboði, Þorvaldur víðförli Koðránsson, tók þátt í að boða kristni í Rússlandi við lok 10. aldar, og svo mætti lengi telja. Fornsagnarannsóknir í Rússlandi á vorum dögum eru að miklu leyti stundaðar í nánu sambandi við stofnanirnar kenndar við Árna Magnússon í Kaupmannahöfn og í Reykjavík. Við notum útgáfur á ljósprentuðum handritum og text- um í hinum heimsþekktu útgáfuröð- um, svo sem Íslensk handrit, Ís- lensk miðaldahandrit, Rit Árnastofnunar og Rit Handrita- stofnunar Íslands, við fylgjumst með nýjustu verkum sem frá þeim koma í fræðilegum tímaritum Árna- stofnunar, svo sem Griplu, Orði og tungu og Málfregnum, og við styðj- umst ekki síst við hinar ákaflega gagnlegu vefsíður http://www.arna- stofnun.is og http://handrit.is/ þar sem meðal annars lesa má stafræn- ar myndir miðaldahandrita og dást að dýrindis smáritum. Við gleðj- umst ekki síður yfir tækifærum til að taka þátt í ráðstefnum og fund- um á hinni fjarlægu eyju í Atlants- hafinu sem stendur hjörtum okkar þó svo nærri, fá tækifæri til að vinna í hinu frábæra bókasafni Árnastofnunar og njóta ráðgjafar og þekkingar hinna virtu starfs- félaga okkar þar. Í dag, þegar Stofnun Árna Magn- ússonar í íslenskum fræðum heldur upp á að 350 ár eru liðin frá fæðingu hins mikla handritasafnara sem lagði grunn að gríðarlega stóru og alþjóðlegu rannsóknarsviði, sendum við bestu kveðjur til samstarfsfélaga okkar með heillaóskum um langlífi og farsæld stofnuninni til handa, ásamt einlægri von um áframhald- andi árangursríkt samstarf. Heillaóskir á afmæli Árna Magnússonar Eftir dr. Tatjönu Jackson og dr. Gal- inu Glazyrina » Fornsagnarann- sóknir í Rússlandi á vorum dögum eru að miklu leyti stundaðar í nánu sambandi við stofnanirnar kenndar við Árna Magnússon í Kaupmannahöfn og í Reykjavík. Tatjana Jackson Höfundar eru vísindamenn við Rann- sóknastofnun í mannkynssögu hjá Rússnesku vísindaakademíunni í Moskvu. Galina Glazyrina Ársalir ehf fasteignamiðlun 533 4200 og 892 0667 arsalir@arsalir.is Engjateigi 5, 105 Rvk Björgvin Björgvinsson, löggiltur fasteignasali ÁRSALIR FASTEIGNAMIÐLUN 533 4200 FASTEIGNASALA FYRIRTÆKJASALA - LEIGUMIÐLUN Vantar allar stærðir og gerðir eigna á skrá .... Hafðu samband Ármúla 21 • 108 Reykjavík • Sími 533 4040 kjoreign@kjoreign.is • www.kjoreign.is Dan V.S. Wiium hdl., lögg. fasteignasali gsm 896 4013 Dan V. S. Wiium Ólafur Guðmundsson hdl., lögg. fasteignasali. s. 896 4013 sölustjóri s. 896 4090 OPIÐ HÚS Á MORGUN MILLI KL.16:00-17:30 SPORÐAGRUNN 9, 104 REYKJAVÍK Til sölu glæsilegt og mikið endurgert einbýlishús með aukaíbúð á neðstu hæðinni. Húsið er teiknað af Gísla Halldórssyni, arkitekt. Stærð hússins er 314,8 m² með bílskúr. Stór sólskáli er á efstu hæðinni sem er ekki innifalin í stærðinni. Arinn í holi. Gott fyrirkomulag. Á neðri hæðinni eru stofur, eldhús, svalir og snyrting. Fjögur svefnherbergi á efstu hæðinni. Fataherbergi innaf hjónaherbergi. Stór sólskáli. Stórar sólarsvalir á báðum hæðum. Útsýni er frá húsinu. Frábær staðsetning í lokaðri götu. Stutt í alla þjónustu, skóla og Laugardalinn. Verð 95 milljónir. Dan Wiium verður á staðnum. 4ra herbergja 119,3 fm glæsileg útsýnisíbúð á 2. hæð með einstaklega glæsilegu útsýni til austurs og suðurs á bæði fjöllin og að hluta út á Elliðavatn. Vandaðar hvítar innréttingar. Þrjú góð svefnherb. Stórar suðursvalir. Möguleiki að yfirtaka áhvílandi lán. V. 35,9 m. Eignin verður sýnd miðvikudag 13. nóv. frá kl. 17.15–17.45. Glæsileg 122,7 fm endaíbúð í lyftuhúsi með sérinngangi af svölum ásamt stæði í bílageymslu. Glæsilegt útsýni er úr íbúðinni m.a. til Bláfjalla. Íbúðin skiptist í forstofu, baðherbergi, hol, stóra stofu og borðstofu, opið eldhús 3 svefnherbergi og stórt baðherbergi/þvottahús. Íbúðin hefur verið innréttuð á einkar skemmtilegan og vandaðan hátt. V. 36,9 m. Eignin verður sýnd miðvikudaginn 13. nóvember frá kl. 17.00–17.30. Reykjavík Sími 588 9090 • Síðumúla 21 • 108 Reykjavík • www.eignamidlun.is Fellahvarf 1 – íbúð á 2. hæð Reiðvað 1 – íbúð 0201 m. bílskýli Opi ð h ús í da g Opi ð h ús í da g

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.