Morgunblaðið - 07.06.2014, Síða 22

BAKSVIÐ
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Gert er ráð fyrir að land-grunnsnefnd Sameinuðuþjóðanna skili tillögum íseptember um ytri mörk
landgrunns Íslands utan 200 sjómílna
á Reykjaneshrygg og í Ægisdjúpi.
Samkvæmt ákvæðum hafréttar-
samningsins getur Ísland í framhaldi
af því ákvarðað ytri mörkin á grund-
velli tillagna
nefndarinnar.
Ísland skilaði
ítarlegri grein-
argerð til land-
grunnsnefnd-
arinnar 2009, en
hún hafði áður
verið undirbúin
með umfangs-
miklum mæl-
ingum á íslenska
landgrunninu. Greinargerðin náði
annars vegar til Reykjaneshryggjar
og hins vegar til Ægisdjúps. Hún
náði hins vegar ekki til Hatton Roc-
kall-svæðisins sem Bretland, Írland
og Danmörk/Færeyjar gera tilkall til,
auk Íslands, og er því umdeilt.
Sendinefnd Íslands, undir for-
ystu Tómasar H. Heiðar, þjóðrétt-
arfræðings utanríkisráðuneytisins,
hefur undanfarið ár fundað með und-
irnefnd landgrunnsnefndarinnar sem
skipuð var sérstaklega til að fjalla um
greinargerð Íslands. Að sögn Tóm-
asar gengu þessir fundir vel en þeim
lauk nýverið. Í framhaldi af því skil-
aði undirnefndin, sem skipuð er sjö
sérfræðingum, tillögum til land-
grunnsnefndarinnar um ytri mörk
landgrunns Íslands á umræddum
svæðum utan 200 sjómílna en þær
eru trúnaðarmál. Landgrunns-
nefndin, sem skipuð er 21 sérfræð-
ingi, tekur málið fyrir á fundi sínum í
júlí-september.
Miklir hagsmunir
Að sögn Tómasar eru miklir
hagsmunir tengdir hafsbotnsrétt-
indum á þeim tveimur svæðum sem
greinargerðin nær til, einkum á
Reykjaneshrygg. Fastlega sé gert
ráð fyrir því að mikinn jarðhita sé þar
að finna sem nýta megi í framtíðinni
en einnig kunni að leynast þar verð-
mætir málmar sem falla gjarnan til á
hitasvæðum. Tómas segir enn til-
tölulega lítið vitað um auðlindir á
hafsbotninum en í ljósi framtíð-
arhagsmuna sé mikilvægt að öðlast
yfirráð yfir sem víðáttumestum
landgrunnssvæðum.
Auk Tómasar áttu sæti í sendi-
nefndinni þeir Sigvaldi Thordarson,
jarðeðlisfræðingur hjá Íslenskum
orkurannsóknum (ÍSOR), Frey-
steinn Sigmundsson, jarðeðlisfræð-
ingur hjá Háskóla Íslands, og Birgir
Hrafn Búason, lögfræðingur á skrif-
stofu þjóðréttarfræðings utanríkis-
ráðuneytisins.
Tillögur um ytri mörk
landgrunnsins í haust
Ytri mörk landgrunns
Landgrunn Íslands utan 200 M sem greinargerðin nær til
Landgrunn Íslands utan 200 M sem greinargerðin nær ekki til
Efnahagslögsaga Íslands
Tómas H. Heiðar
22
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. JÚNÍ 2014
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Hinn fallnimeirihluti í
Reykjavík hefur
setið frá kosn-
ingum og rætt við
væntanlega sam-
starfsflokka,
Vinstri græna og
Pírata, um stjórnarsamstarf.
Endurunninn brandari um
„leynifundi“ hefur verið það
helsta sem borgarbúar hafa
frétt af fundum þessa nýja
fjórflokks.
Svo gerðist það í gær að
fulltrúi Pírata, Halldór Auðar
Svansson, upplýsti að hann
væri bjartsýnn á árangur við-
ræðnanna en að flóknasta við-
fangsefnið væri fjármálin,
„aðallega hlutirnir sem
kosta,“ og „sérstaklega miðað
við fjárhagsstöðuna.“
Þessi orð Halldórs eru um-
hugsunarverð af tveimur
ástæðum. Eftir kosningar
hafa flokkarnir, sem reyna nú
að mynda vinstri meirihluta í
borginni, verið hvattir til að
tryggja að hann verði nógu
langt til vinstri. Þess vegna
hljóta kjósendur, sem jafn-
framt eru skattgreiðendur, að
velta stöðu sinni
fyrir sér þegar
þeir sjá að fjórir
vinstri flokkar
sitja dögum saman
yfir útgjaldahlið
borgarinnar. Sú
yfirseta er ekki í
þeim tilgangi að skera niður
útgjöld heldur til að finna út
hvaða „svigrúm“ er til að
standa undir útgjaldaloforð-
um fjórflokksins nýja. Skatt-
greiðendur geta treyst því að
engum tíma er varið í að ræða
skattalækkanir, enda enginn
vilji á meðal þessara væntan-
legu samstarfsflokka að finna
svigrúm til að létta skattbyrði
borgarbúa.
Hitt sem er umhugsunarvert
eru þau orð Halldórs Auðar
Svanssonar að útgjaldahliðin
sé flókið viðfangsefni, „sér-
staklega miðað við fjárhags-
stöðuna.“ Þess varð ekki vart í
kosningabaráttunni að meiri-
hlutinn viðurkenndi að borgin
ætti í fjárhagsvanda. Þvert á
móti gerði hann mikið úr af-
rekum sínum á sviði fjármála
borgarinnar. Getur verið að
þar hafi eitthvað verið ofsagt?
Ummæli píratans
benda til að fjár-
hagsstaða borgar-
innar sé veikari en
viðurkennt var}
Fjárhagsstaðan flækir málin
Fólk er sífellttil vand-ræða, áttar
sig ekki á gildi for-
sjárhyggjunnar,
skilur ekki að regl-
ur eru reglur og fer af óbil-
girni fram á sveigjanleika og
liðlegheit, líkt og kerfið eigi að
þjóna því, en ekki öfugt.
Í Almannadal ofan við
Reykjavík búa hjónin Svein-
björg Gunnarsdóttir og Heið-
ar P. Breiðfjörð. Í risi hest-
húss síns hafa þau gert sér
heimili. Eins og Heiðar segir í
Morgunblaðinu í gær voru
hesthúsin reist í góðærinu og
fóru menn fram úr sér. Á 70
fm rými átti að vera kaffistofa
en þau brugðu á það ráð að
gera þar íbúð. Nú er reyndar
búið í fjórum húsum í Al-
mannadal.
Hjónin vilja hafa lögheimili
sitt í hesthúsinu en því hefur
verið synjað. Reykjavíkur-
borg heimilar ekki búsetu á
opnum svæðum. Ugglaust er
hægt að færa rök fyrir því.
Langt sé í alla þjónustu og
innviði hefðbundinna íbúðar-
hverfa vanti. Við þetta hafa
bændur löngum mátt búa og
er spurning hvers þeir eigi að
gjalda.
Í fljótu bragði er hins vegar
erfitt að sjá hvers vegna hjón-
in mega ekki hafa lögheimili í
íbúðinni fyrir ofan hesthúsið.
Nú hefur Bjarni
Jónsson, formaður
Félags hesthúsa-
eigenda í Al-
mannadal, lagt
fram kæru vegna
synjunarinnar. Bendir Bjarni
á að hvergi standi í lögum að
ekki megi vera með lögheimili
í hesthúsabyggð. Kæran er á
borði úrskurðarnefndar um-
hverfis- og auðlindamála.
Þetta mál er reyndar angi af
mun stærri vanda. Á
höfuðborgarsvæðinu búa
mörg þúsund manns í leigu-
íbúðum í hverfum sem ekki
eru ætluð undir íbúðarbyggð.
Þetta ástand á rætur að rekja
til hás íbúðar- og leiguverðs.
Oft er þetta húsnæði óíbúðar-
hæft og brunavarnir í lama-
sessi. Yfirvöld búa hins vegar
við þá mótsögn að geta ekki
farið og fyrirskipað umbætur
á brunavörnum vegna þess að
þá væri verið að viðurkenna
húsnæði sem er ekki viður-
kennt.
Hjá Sveinbjörgu og Heiðari
er hins vegar ekkert að bruna-
vörnum og húsnæðið er hið
glæsilegasta. Íbúð þeirra er
bara fyrir ofan hesthús en
ekki undir súð á Bergþórugöt-
unni.
Kæra hesthúsaeigendanna í
Almannadal gefur borginni
færi á að ýta forsjárhyggjunni
til hliðar og rétta kúrsinn.
Borgin getur rétt
kúrsinn í lög-
heimilisdeilu}
Risíbúð í hesthúsi
Í
gær birti Morgunblaðið grein eftir
Hannes Hólmstein Gissurarson þar
sem hann gerir því skóna að konur hafi
bara haft það nokkuð gott samanborið
við karla. Hann segir jafnréttisbaráttu
kvenna lokið á Vesturlöndum og lýsir yfir sigri
fyrir þeirra hönd en mig langar að svara nokkr-
um staðhæfingum Hannesar og freista þess að
sannfæra hann um að e.t.v. sé ekki tímabært að
afskrifa kynjafræðikennarana.
Það er kannski rétt að byrja á því að segja að
jafnréttisbaráttan byggist ekki á sigri kvenna í
keppni um hverjir hafa það meira skítt, konur
eða karlar. Hannes telur það til að lífslíkur karla
séu minni en kvenna, að þeir séu líklegri til að
fremja sjálfsmorð, að þeir séu líklegri til að deyja
í umferðarslysum og að meðal fanga séu karl-
menn í yfirgnæfandi meirihluta. Þetta er allt satt
og rétt en það gleymist að spyrja af hverju. Getur verið að
ástæðurnar megi rekja til nákvæmlega sama feðraveldisins
og ákvað að konur væru annars flokks manneskjur? Hugs-
unarháttarins sem femínistar og aðrir jafnréttissinnar eru
enn að reyna að útrýma? Staðalímynda sem segja að karlar
„eigi að vera sterkir, dimmraddaðir, afla tekna og sjá fyrir
heimilinu,“ líkt og Hannes kemst að orði.
Í grein sinni varpar Hannes ljósi á þá gæfu kvenna að
hafa ekki þurft að sinna herskyldu til jafns við karla. „Tvær
blóðugar heimsstyrjaldir voru háðar á 20. öld auk margra
staðbundinna stríða. Karlar voru langflestir þeirra sem þá
féllu. Sýna þessar staðreyndir ekki að þungbærara sé að
vera karl en kona?“ Svarið er nei. Stríð voru og
eru háð af karlkyns leiðtogum sem konur höfðu
framan af ekki rétt til að kjósa, né höfðu þær
rétt til beinnar þátttöku í fyrrnefndum styrj-
öldum. Það voru karlmenn sem ákváðu að að-
eins karlmenn myndu falla á vígvellinum. Konur
hafa hins vegar aldrei farið varhluta af stríðs-
hörmungum. Samkvæmt Sameinuðu þjóðunum
var 250-500 þúsund konum nauðgað í þjóð-
armorðinu í Rúanda árið 1994, fleiri en 60 þús-
und í borgarastyrjöldinni í Síerra Leóne, 20-50
þúsund í Bosníustríðinu og a.m.k. 200 þúsund í
Austur-Kongó frá 1996. Þegar maður les vitnis-
burði þessara kvenna sannfærist maður fljótt
um að það sé margt verra en að deyja.
Fullyrðing Hannesar um að hlutfall trans-
kvenna af þeim sem gangast undir kynleiðrétt-
ingu sé til marks um að meiri eftirspurn sé eftir
því að vera kona en karl dæmir sig sjálf. Fólk velur ekki kyn
frekar en kynhneigð. Hann heldur því síðan fram að kyn-
bundinn launamunur sé eðlilegur af því að lægri laun séu í
boði fyrir þau störf sem „konur hafa tilhneigingu til að velja.
Þau störf krefjast ekki samfelldrar viðveru, sívirkrar þekk-
ingaröflunar og fela ekki í sér verulega ábyrgð“. Í fyrsta lagi
er það nú svo að konur fá lægri laun fyrir nákvæmlega sömu
störf og karlar og að auki er verðmætamat hins frjálsa
markaðar brenglað; það virðist t.d. mikilsverðara að fást við
pappír en fólk. Það er rétt hjá Hannesi að hagsmunir
kynjanna fara saman en ég er ekki viss um að hann átti sig á
hver „óvinurinn“ er. holmfridur@mbl.is
Hólmfríður
Gísladóttir
Pistill
Þetta er ekki keppni
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Á miðvikudag í næstu viku fara fram í New York kosningar dómara í sjö
af 21 sæti í Hafréttardómstólnum sem hefur aðsetur í Hamborg. Meðal
annars verður kosið um eitt sæti sem tilheyrir hópi Vesturlanda og er
Tómas H. Heiðar þar í framboði af hálfu Íslands og hinna norrænu
ríkjanna. Keppinautur hans um sætið er Helmut Türk frá Austurríki sem
hefur gegnt stöðu dómara við Hafréttardómstólinn undanfarin níu ár.
Hann sækist eftir endurkjöri og er að þessu sinni tilnefndur af Möltu.
Tómas kveðst hóflega bjartsýnn á að ná kjöri í kosningunum í næstu
viku þótt aldrei sé á vísan að róa í kosningum. „Ég hef tekið virkan þátt í
samningaviðræðum um hafréttarmál á vettvangi Sameinuðu þjóðanna
undanfarna tvo áratugi, er vel kynntur þar og Ísland hefur mjög gott
orðspor á þessu sviði. Fastanefnd Íslands í New York hefur unnið mjög
gott starf við kynningu á framboðinu á undanförnum mánuðum og við
finnum fyrir góðum stuðningi,“ segir Tómas. Kosningarnar fara fram á
fundi aðildarríkja hafréttarsamningsins sem eru 166 að tölu.
Kosið í Hafréttardómstólinn
166 AÐILDARRÍKI HAFRÉTTARSAMNINGSINS