Morgunblaðið - 25.06.2014, Side 29

Morgunblaðið - 25.06.2014, Side 29
MINNINGAR 29 MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. JÚNÍ 2014 gekk til sinna fræðistarfa dag- lega, hefur kvatt og yfirgefið okk- ar jarðneska svið. Við kveðjum góðan granna í hinsta sinn með þökk fyrir sam- fylgdina um árabil. Ættingjum vottum við okkar dýpstu samúð. Minningin lifir. Helga, Páll, Hilda og Jóhannes. Ég var nýkomin frá Kaup- mannahöfn þegar ég frétti lát Jónasar Kristjánssonar. Það var borgin hans, og allra hinna hand- ritafræðinganna sem ég kynntist þegar ég fékk vinnu á Árnastofn- un, stelpa með BA-próf. Nú eru þeir allir látnir. Var Jónas ekki örláti gestgjaf- inn alla tíð, sem yfirmaður og lærifaðir? Hann naut sín vel í ár- legum veislum sem þau Sigríður héldu starfsfólki og mökum þeirra. Þar voru líka ættingjar og gamlir vinir. Börnin tóku virkan þátt í gleðinni. Í stofunni stóð „skapkerið“ með drykkjar- blöndu, eftirvænting í lofti þar til húsbóndinn tilkynnti að nú skyldi gengið til dagskrár. Hún var með hefðbundnum hætti og hápunkt- urinn þegar skipt var í lið og leiknir bókatitlar. Síðan var sungið fram á nótt, angurvær ættjarðarlög og söngva þeirra Hafnarstúdenta, „Buxurnar hans Dóra“, „Uppi á fjalli“. Dýrlegar, heimatilbúnar veitingar voru reiddar fram. Laufabrauðshlaðar á borðum en fegurstu kökurnar skreyttu gluggana. Þær hafði Jónas skorið. Ég sé hann fyrir mér á tröpp- unum á Sunnubrautinni þar sem hann kveður gesti sína með hlý- legt bros á vör. Þannig kveður hann nú samferðamenn sína í hinsta sinn og heldur út á eilífa sunnubraut. Farðu vel, fóstri minn, og takk fyrir allt sem þú veittir mér og mínum. Ásdís Egilsdóttir. Þegar ég hitti Jónas Kristjáns- son fyrst þekkti ég hann vel úr sjónvarpinu sem einn af virðu- legri mönnum Íslands sem reglu- lega sást hvíthærður og vel klæddur í fylgd erlendra stór- menna að sýna þeim þjóðarger- semarnar. Það kom mér því tals- vert á óvart að hitta hann sjálfan og uppgötva hversu yfirlætislaus hann var og uppörvandi við ungt fólk sem sýndi fræðum hans áhuga. Ég held að það séu ein tuttugu ár síðan ég hugsaði fyrst að það væri ekki ónýtt að líkjast slíkum manni þegar fram í sækti og sá ú hefur oft leitað á síðan. Þá var Jónas að nálgast eftirlauna- aldur og ég man enn daginn þeg- ar hann kvaddi Árnastofnun og hélt þá hæfilega langa ræðu og sagðist vona að hann hefði reynst þeim mildur húsbóndi. Jónas var lágvaxinn maður og glettinn í fasi enda gátu engar doktorsgráður og fálkaorður breytt honum úr þeim skelmis- lega sveitadreng sem hann var alla tíð innra með sér. Hann var ungur í anda og fullur lífsgleði. Ýmsum kostulegum sögum hans fylgdi strákslegt bros sem seint gleymist. Jónas kunni að njóta lífsins í botn og það er eflaust ekki síst þess vegna sem hann mun skilja eftir góðar minningar hjá mörgum. Það var eðli Jónasar að vilja gjarnan vera fremstur í flokki og það átti ekki síst við í ýmsum fagnaði. Það var sama hvort það voru málþing eða brúð- kaup, það var á við vinning í happdrætti að vera úthlutað sæti nálægt Jónasi og Siggu og ávísun á skemmtilega kvöldstund. Það átti fyrir okkur Jónasi að liggja að verða samverkamenn við útgáfu Morkinskinnu á veg- um Íslenskra fornrita og mun ég seint gleyma því hversu örlátur mér þótti hann að bjóða mér það verk árið 2003. Slík verk eru hvorki auðunnin né einföld og það var sannarlega mikill stuðningur af Jónasi sem hafði bæði mikla reynslu og var þar að auki í eðli sínu hagsýnn og fundvís á góðar lausnir á ýmsum vanda. Mér finnst ég lánsamur að hafa unnið með slíkum höfðingja sem þá var kominn á níunda áratuginn. Ég tók snemma upp á því að kalla Jónas meistara minn í þeirri vinnu og það líkaði honum vel því að Jónasi þótti lofið gott en hann var líka nógu vel lesinn í Snorra Sturlusyni til að vita að það gildir aðeins þegar það er verðskuldað, eins og sannarlega átti við í þessu tilviki. Jónas var mikill hugsjónamað- ur eins og má gjört sjá á nýlegri bók hans, Söguþjóðinni, sem var gjöf hans til æskulýðsins sem hann óskaði þess heitast að fá að njóta fornritanna eins og hann hafði sjálfur gert í bernsku. Ann- að hugsjónamál hans var að búa til nýjar reglur um íslenska kommusetningu sem sátt gæti náðst um milli kynslóða. Jónas var hæfileikamaður á mörgum sviðum og gat þannig samið eft- irminnilegar skáldsögur með öðr- um störfum. Hann var víðförull að kynna íslenskar bókmenntir og undir lokin var hann fullur eld- móðs að leita fornra Íslendinga- slóða í Nýfundnalandi. Hann var eldsál og gleðimaður, hagsýnn höfðingi og fjörugur sagnamaður. Ármann Jakobsson. Látinn er dr. Jónas Kristjáns- son, handritafræðingur og rithöf- undur með meiru. Í mínum huga var Jónas fremstur þeirra þjóðlegu sér- fræðinga í kjölfar dr. Sigurðar Nordal, sem höfðu hlotið það hlutverk að halda á lofti íslensk- um fornbókmenntaarfi, sem lyk- ilþætti í sjálfstæðisrétti íslensku þjóðarinnar. Þótti mér hann sannfærandi og glæsilegur í því hlutverki. Ég tók fyrst eftir honum kring- um 1981, er ég skrifaði blaðagrein sem kom inn á textagerð hans við kvikmynd um eina af Íslendinga- sögunum. Seinna fékk ég hann til að tala hjá okkur í Vináttufélagi Íslands og Kanada, kringum 1997. Þá hugðist hann fjalla um sagnfræði- lega skáldsögu sína um íslenska fornkonu sem gerðist landnemi í vesturheimi, en sem ferðaðist seinna alla leið til Rómar. En í reynd kaus Jónas nú að fjalla heldur um landnám Forn-Íslend- inga í Kanada almennt. Aftur talaði hann hjá okkur í VÍK í kringum 2004. Fjallaði hann þá sérstaklega um rann- sóknir sínar á fornleifauppgreftr- inum kringum landnám Leifs heppna í Kanada. Eins og vænta má var Jónas mjög meðvitaður um íslenska fornbókmenntaarfinn sem fram- hald af forn-bókmenntum Forn- Grikkja og -Rómverja; svo sem þýðingar hans sýna. Því þykir mér við hæfi að minnast hans með því að vitna í ljóð úr fimmtándu ljóðabók minni, Væringjaljóðum (2014), sem heitir Stóíski keisar- inn Árelíus. En ég legg það í munn síðari tíma Germana; og hefst það svo: … Sjáið þið, Germanir þessa styttu af hinum fræga Rómarkeisara á hestbaki; Markúsi Árelíusi heimspekingi! Hversu alskeggið er fagurkrullað, og möndlulaga augun fagurskír þars hann situr pattaralegan jó sinn berbakt, sem spanni hann nú jarðkúluna! Þessi maður orti um skylduna við guðinn að baki örlögunum; arkitektinn að baki alheiminum: og hina mikilvægu en sorglegu skyldu: að aga sitt eigið hjarta; til að berja á oss, villimönnum norðursins, til varnar Rómaríkinu eilífa Tryggvi V. Líndal. Með fáum orðum og hlýjum vinarhug vil ég minnast Jónasar Kristjánssonar, fræðimanns og fyrrum forstöðumanns Stofnunar Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Jónasi kynntist ég vel sem samstarfsmanni og félaga sem af yfirvegun og velvild hvatti ávallt til góðra verka. Með þakk- læti nefni ég farsælt samstarf okkar í tengslum við minningar- sjóð Ásu Wright og hlýnar um hjartarætur þegar ég hugsa til samvinnu okkar og einlægs vel- vilja Jónasar í garð Þjóðminja- safns Íslands og þjóðminjavörslu á Íslandi. Jónas var sannur vel- gjörðarmaður íslenskrar menn- ingar, djúpvitur og ávallt áhuga- samur um nýja þekkingu á fræðasviðinu. Hann var í senn samstarfsmaður og gefandi vin- ur. Vænt þykir mér um hlý orð Jónasar um afa dætra minna, skólafélaga hans í Menntaskólan- um í Reykjavík. Orð Jónasar eru gjöf sem ég varðveiti. Fræðimaðurinn og embættis- maðurinn Jónas lagði ýmsum mikilvægum málefnum lið og er framlag hans í þágu íslenskrar menningararfleifðar ómetanlegt. Jónas var sem kunnugt er fulltrúi Íslands í skilanefnd íslensku handritanna frá Danmörku og átti hann mikilsverðan þátt í far- sælli lausn þess máls. Þar hafa mannkostir hans haft mikið að segja, þekking og yfirsýn sam- hliða hlýju og málefnalegri festu í þágu þjóðarinnar. Ógleymanleg er fróðleg frásögn Jónasar um málið í nýlegu sjónvarpsviðtali sem sannarlega lét engan ósnort- inn. Hin síðari ár starfaði Jónas við fræðistörf og rannsóknir á byggðum norrænna manna í Am- eríku. Dáðist ég oft að óbilandi áhuga Jónasar og elju hins áhugasama og síunga vísinda- manns. Hann hefur verið mörg- um hvatning og góð fyrirmynd. Á þessari stundu koma upp í hugann kærar minningar tengd- ar Jónasi og hans góðu konu Sig- ríði. Indælt hefur verið að kynn- ast samheldni og kærleika þeirra hjóna. Hugur minn er nú hjá Sig- ríði sem ég votta mína innileg- ustu samúð, sem og börnum þeirra hjóna, stjúpsyni og fjöl- skyldu. Heiðruð sé minning Jón- asar Kristjánssonar. Margrét Hallgrímsdóttir. Þverra nú þeir er þverrðu, þingbirtingar Ingva, hvar skal ek mildra manna, mjaðveitar dag, leita? (Egill Skallagrímsson) Svo kvað Egill, þegar hann spurði lát Arinbjarnar hersis, langvinar síns og velgjörða- manns. Eins og Arinbjörn var Jónas Kristjánsson örlátur á hvað eina, tryggur vinur og ráð- hollur. Hálf öld er nú liðin síðan ég gerðist styrkþegi á Handrita- stofnun og fékk leiðsögn við handritalestur og útgáfustörf hjá þeim Jónasi og Ólafi Halldórs- syni, sem einnig kvaddi nýlega á tíræðisaldri. Með þeim er gengin kynslóðin sem lagði grundvöll að rannsóknum og útgáfum hand- rita hér á landi. Þeir færðu texta- fræðin heim frá Höfn, þar sem þau höfðu mótast frá Árna Magn- ússyni til Jóns Helgasonar. Hjá Jónasi varð textafræðin grund- völlur skýringa og túlkunar ís- lenskra fornrita og menningar í anda Sigurðar Nordals og Einars Ólafs Sveinssonar. Fjölþættu ævistarfi Jónasar Kristjánssonar verða naumast gerð verðug skil þótt svo margir leggi saman sem vænta má í dag, en hann hafði vald á hinni ströngu aðferð textafræðinnar, sem leitar nákvæmrar þekkingar á smáu og stóru í fornum ritum, og hann hafði listatök á íslensku máli sem dugðu honum til að miðla á áhrifamikinn hátt fræði- legum niðurstöðum, eigin við- horfum og sagnalist, ellegar skáldritum sem hann þýddi. Eins og fleiri meistarar tungunnar var hann leiftrandi skemmtilegur í frásögn af munni fram og snjall ræðumaður. Jónas stóð á tvítugu þegar lýð- veldi var stofnað á Þingvöllum, og alla ævi var hann þrunginn af þeim anda sem þá gagntók þjóð- ina. Hann bar nafn Jónasar Jóns- sonar, hins mikilhæfa og áhrifa- mikla föðurbróður síns, og var mótaður af metnaði hans og hug- sjónum um þróun og eflingu ís- lensks þjóðlífs og menningar á grunni fornrar arfleifðar. En hann var barn annars tíma og ólíkrar skapgerðar. Jónas eldri þótti oft óvæginn og átti í hörð- um persónulegum deilum. Jónas yngri var það sem kalla mætti væginn, fylginn sér en fylgdi málum eftir af mýkt og aldrei með persónulegum væringum. Þegar mýkt og festa fer saman næst oft góður árangur, og hygg ég að störf Jónasar í nefndinni sem skipti handritum milli Ís- lendinga og Dana séu gott dæmi um það. Jónas varðveitti skýra hugsun til loka og vinnuþrek fram á síð- asta ár. Fyrir margt löngu mælt- ist hann til að ég legði honum lið við útgáfu eddukvæða í ritröðinni Íslenzk fornrit. Jónas hafði að mestu lokið við að ganga frá texta og skýringum 2008. Lengi vel var að því stefnt að bindin tvö gætu komið út á níræðisafmæli hans 10. apríl sl. Ekki tókst það, en nú er þess skammt að bíða að útgáfan sjái dagsins ljós. Sorg- legt er að Jónas fékk ekki að lifa það en þó gott að hann vissi fyrir víst að Eddan okkar mundi birt- ast. Hann var með í ráðum fram undir það síðasta. Margs er að minnast úr sam- vinnu og samvistum okkar Jón- asar og okkar fólks og verður ekki fram talið í stuttri minning- argrein. En mikið eigum við að þakka þeim Sigríði, umfram allt einlæga vináttu um áratuga skeið. Við sendum henni og börn- um þeirra og afkomendum sam- úðarkveðjur. Vésteinn Ólason. Margt gott má um Jónas segja og margir munu verða til þess. Ég ætla einungis að segja frá því þegar ég sá hann fyrst. Ég var nýbyrjaður í íslenskum fræðum. Nemendur voru ekki margir á þeim árum og lítið um eiginlegar kennslubækur. Prófessorar lásu fyrir, við punktuðum niður og síðan var reiknað með að fram að næsta tíma glugguðum við í það sem þeir höfðu bent á. Stúdentar höfðu á hinn bóginn komið sér upp því kerfi að skipta með sér verkum til að spara tíma. Hver tók að sér sinn bút úr erindinu, vann úr punktunum, vélritaði með kalkpappír í nokkrum ein- tökum og dreifði meðal hinna. Eitt sinn var mér úthlutað fyr- irlestri frá Einari Ól. Sveinssyni. Ég hvorki átti né kunni á ritvél en leitaði til bekkjarsystur minn- ar úr Menntaskólanum, Kristín- ar Thorlacius. Hún tók því vel og ég kom heim til hennar um kvöld. Þar lá eitthvert hrúgald uppi í sófa og virtist sofa. Ég byrjaði að lesa Systu fyrir, en brátt tók okk- ur bæði að reka í vörðurnar við að lesa í punktana þangað til hún segir eitthvað á þá leið að kannski geti hann Jónas hjálpað okkur. Þá rétti hrúgaldið sig upp, nuddaði stírur úr augum og spurði hvað væri á seyði. Síðan leit hann á punktana, settist við ritvélina og brátt kom í ljós að hann kunni þetta allt saman og miklu meira til. Þetta var Jónas móðurbróðir Systu sem ég hafði aldrei fyrr heyrt getið en var þá um þrítugt. Seinna um kvöldið gaf Áslaug móðir Systu okkur kvöldkaffi, og þá fékk ég líka að kynnast því hvað Jónas var skemmtilegur maður og kunni frá mörgu að segja. Seinna átti ég eftir að njóta margs góðs af hálfu Jónasar, en vil einungis geta þess að hann út- vegaði syni mínum sem unglingi dvöl í þrjú sumur á þingeysku menningarheimili norður í Köldukinn. Árni Björnsson. ✝ Karl ÓskarSölvason fædd- ist í Reykjavík 27. apríl 1924. Hann lést á Ísafold hjúkr- unarheimili í Garðabæ hinn 16. júní 2014. Karl Óskar var sonur hjónanna Guðrúnar Katrínar Kristjánsdóttur frá Vinaminni á Hellis- sandi, f. 13. desember 1897, d. 1969, og Sölva Jóhanns Ólafs- sonar, f. í Reykjavík 6. desember 1899, d. 1981. Karl Óskar átti eina systur, Fanneyju, f. í Reykjavík 1. september 1927, d. 1. febrúar 1996. Hinn 7. júní 1944 kvæntist Karl Óskar Guðlaugu Karls- dóttur, f. 13. júlí 1924, d. 2. apríl 1975. Þau skildu. Karl Óskar og Guðlaug eignuðust saman tvö börn: 1) Ásdís, f. 18. október 1943, gift Ólafi Karlssyni, börn þeirra: Karl Óskar, f. 13. janúar 1966, sambýliskona Dorte Reeh. Edith, f. 3. júní 1969, dóttir hennar: Stefanie, f. 11. mars 1991. Stefán Þór, f. 14. mars 1973. 2) Gunnar Sölvi, f. 23. sept- ember 1946, eiginkona Kára Hrönn Vilhjálmsdóttir, f. 20. júní 1947. Þau skildu. Dóttir þeirra: Guðlaug Oddný, f. 9. september 1967, gift Hrafni Þórðarsyni og eiga þau eina dóttur, Anítu Ósk, f. 26. maí 1994. Núverandi sam- býliskona Gunnars Sölva er Guð- ríður Björnsdóttir, f. 26. september 1957, og eiga þau eina dóttur saman; Björgu, f. 4. sept- ember 1991. Seinni eiginkona Karls Óskars er Ólöf Þórðardóttir, f. 4. febrúar 1927, og lifir hún mann sinn. Karl Óskar ólst upp í Reykjavík en fór oft til ömmu sinnar Sigríðar í Vina- minni á Hellissandi á sumrin. Karl Óskar spilaði fótbolta hjá Knattspyrnufélaginu Val alla yngri flokka auk leikja í meist- araflokki. Karl Óskar byrjaði 1. júní 1943 hjá Olíuverzlun Íslands sem bifreiðastjóri, vann hann þar alla sína starfsævi, keyrði lengst af flugeldsneyti til Kefla- víkur auk þess sem hann var for- maður nýyrðanefndar. Seinni árin vann hann á bifreiðaverk- stæði Olíuverzlunar í Laugar- nesi auk þess að sjá um smurstöð félagsins. Karl Óskar var tíundi starfsmaðurinn sem náði 50 ára starfsaldri hjá Olíuverzlun Ís- lands. Karl Óskar var virkur í starfsmannafélaginu, var í úr- valsliði Olíuverzlunarinnar í knattspyrnu og spilaði golf með starfsfélögum sínum. Útför Karls Óskars Sölvason- ar fer fram frá Fossvogskirkju í dag, 25. júní 2014, og hefst at- höfnin klukkan 13.00. Í dag kveðjum við með söknuði föður minn Karl Óskar Sölvason, sem lést þann 16. júní síðastliðinn á Ísafold hjúkrunarheimili í Garðabæ, rúmlega 90 ára að aldri. Hann var lífsnautnamaður á yngri árum en hófsemdarmað- ur seinni árin, sem þekkti gleðina. Pabbi starfaði allan sinn starfsaldur hjá Olíuverzlun Ís- lands eða í rúm 50 ár, aðallega sem bifreiðarstjóri, vinsæll meðal starfsmanna og mikill karakter. Besti æskuvinur hans var Berg- þór Jónsson (Beggi vinur) sem lést fyrir nokkrum árum. Ótal ljúfar minningar koma upp í hugann, öll ferðalögin til Spánar, Þýskalands, eins öll spilakvöldin þegar þú komst í heimsókn til okkar í Danmörku. Langt er flug til fjarra stranda, fýkur löður, stormur hvín. Eins og fugl, sem leitar landa, leita ég, ó, Guð, til þín. Eins og sævarbylgjan breiða býður faðminn þreyttri lind, þannig, faðir, lát mig leiða löngun háa‘ að þinni mynd. Líkt og móðir blindu barni beinir veg af kærleiksgnótt, leið þú mig á lífsins hjarni, leið þú mig um harmsins nótt. Leið þú mig í myrkri nauða, mig þú leið, er sólin skín. Leið þú mig í lífi‘ og dauða, leið mig, Guð, æ nær til þín. (Jakob Jóh. Smári) Takk fyrir samfylgdina. Þín dóttir, Ásdís, tengdasonur, barnabörn og langafabarn. Áfram veginn í vagninum ek ég inn í vaxandi kvöldskugga þröng. Ökubjöllunnar blíðróma kliður hægur blandast við ekilsins söng. Nú er söngurinn hljóður og horfinn, aðeins hljómar frá bjöllunnar klið. Allt er hljótt yfir langferða leiðum þess er leitar að óminni’ og frið. (Þýð: Freysteinn Gunnarsson) Í dag kveðjum við Karl Óskar Sölvason sem ég kynnist fyrir rúmum 40 árum og varð síðar eiginmaður tengdamóður minn- ar. Ég man vel eftir því þegar Karl Óskar kom akandi á stærstu olíuflutningabifreið þess tíma inn í Laugarnes til áfyllingar á flug- vélaeldsneyti, tók í höndina á mér og bauð mig velkominn til starfa, sagði mér að gott væri að vinna hjá Olíuverzlun Íslands. Karl Óskar vann allan sinn starfsferil hjá Olíuverzlun Íslands, aðallega sem bílstjóri og var tíundi starfs- maðurinn sem náði 50 ára starfs- afmæli hjá fyrirtækinu. Karl Óskar hafði mikinn áhuga á íþróttum, var keppnismaður mikill og spilaði á sínum yngri ár- um knattspyrnu í öllum flokkum með Knattspyrnufélaginu Val, síðan tók golfið við og vann hann til fjölda verðlauna. Karl Óskar hafði skoðanir á hlutunum, var stundum þrjóskur en vinsæll og mikill gleðimaður. Ég og fjölskylda mín sendum börnum hans og öðrum ástvinum samúðarkveðju. Takk fyrir liðnar stundir. Guðmundur Kristinn Erlendsson. Karl Óskar Sölvason HINSTA KVEÐJA Kveðja frá eiginkonu. Kallið er komið, komin er nú stundin, vinaskilnaðar viðkvæm stund. Vinirnir kveðja vininn sinn látna, er sefur hér hinn síðsta blund. Margs er að minnast, margt er hér að þakka. Guði sé lof fyrir liðna tíð. Margs er að minnast, margs er að sakna. Guð þerri tregatárin stríð. Far þú í friði, friður Guðs þig blessi, hafðu þökk fyrir allt og allt. Gekkst þú með Guði, Guð þér nú fylgi, hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt. Grátnir til grafar göngum vér nú héðan, fylgjum þér, vinur. Far vel á braut. Guð oss það gefi, glaðir vér megum þér síðar fylgja’ í friðarskaut. (Vald. Briem) Hafðu þökk fyrir sam- fylgdina, Kalli minn, og hvíldu í friði. Þín Ólöf.

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.