Morgunblaðið - 22.10.2014, Blaðsíða 31

MENNING 31
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 22. OKTÓBER 2014
Í krafti sannfæringar erskemmtilegasta ævisaga semég hef lesið og er mér þó tilefs að sá hafi verið tilgangur
höfundar, Jóns Steinars Gunnlaugs-
sonar, lögmanns og dómara.
Ég man eftir voldugum kaþ-
ólskum preláta sem sagðist hafa
mynd af Marteini Lúther hangandi
fyrir framan sig á kontórnum til
þess að minna sig
á hvernig færi
fyrir stofnunum
sem ekki tækju
mark á umkvört-
unum uppreisn-
armanna – en
Leó X. páfi huns-
aði Lúther illu
heilli og fyrir vik-
ið galt kirkjan
versta afhroð sögunnar og Evrópa
logaði í styrjöldum áratugum sam-
an.
Og Jón Steinar er uppreisnar-
maður, saga hans er saga linnulausr-
ar baráttu við dómskerfi sem hann
telur stórlega gallað og forhert í sín-
um ófullkomleika.
Jón Steinar er glimrandi rithöf-
undur og þeirri gáfu gæddur að
skrifa eins og hann talar og þar sem
hann þykir með glaðværustu mönn-
um og spaugsamur vel verður frá-
sögnin sprelllifandi og spennandi,
þótt viðfangsefnin séu raunar allt
annað en brosleg, því sakamál eru
alltaf dapurleg og ekki bæta úr skák
þær herfilegu brotalamir í dóms-
kerfinu, sem höfundur leiðir fram
hverja af annarri, og styður gildum
rökum.
Jón var atkvæðamikill lögmaður
og afkastamikill dómari, mörg
dómsmál sem hann átti aðild að og
urðu landsfræg á sínum tíma eru
þarna rakin, t.d. prófessorsmálið og
barnsmálið, en það sem upp úr
stendur eru lýsingar hans á vinnu-
brögðum Hæstaréttar. Þar ríkir það
andrúm sem hann kallar „fjöl-
skyldustemningu“ – og ekki í já-
kvæðri merkingu – og þessu and-
rúmi eru flestir dómarar samdauna.
Hann ber víða lof á samstarfs-
menn sína í réttinum fyrir dugnað,
menntun og andlegt atgervi, en svo
er að sjá sem ýmiskonar aflægis-
háttur hafi skotið þar rótum í vinnu-
lagi og fyrir vikið verði dómar stund-
um ósamstæðir og jafnvel beinlínis
rangir.
Þarna eru rifjaðar upp kostulegar
og snarpar ritdeilur við aðra lög-
spekinga, svo sem Sigurð Líndal og
Valtý Sigurðsson. Sagt er frá krass-
andi orðasennu við Markús Sigur-
björnsson, forseta Hæstaréttar, sem
á vissan átt hreppir það ólánsama
hlutskipti að gegna hlutverki Leós
páfa X. í sögu Jóns Steinars.
Einnig er sagt frá býsna óhefð-
bundnum, og vægast sagt vafasöm-
um, vinnubrögðum hans sjálfs með-
an hann gegndi hinu virðulega
embætti hæstaréttardómara: hann
skrifar nafnlaust bréf, að vísu af
ærnu tilefni, þar sem hann gagn-
rýnir vinnulag réttarins harðlega, og
hann gefur stjórnmálamönnum heil-
ræði í einkasamtölum varðandi mál
sem þó kynnu að koma til kasta rétt-
arins síðar.
Hæstaréttardómarar gerðu allt
sem í þeirra valdi stóð til þess að
koma í veg fyrir að hann fengi þar
inngöngu á sínum tíma og gengu þar
lengra en sæmilegt þótti, en þegar
hann lauk störfum kvöddu þeir hann
með virktum og luku lofsorði á störf
hans – kannski samkvæmt því forna
boðorði að heiðra skaltu skálkinn til
þess að hann skaði þig ekki.
Í bókinni eru líka fallegar sögur af
einkalífi höfundar sem er greinilega
friðsælt og ástúðlegt, svo sem vera
ber um virtan embættismann og
góðborgara, en þær sögur verða
ofurliði bornar af styrjaldarsög-
unum, og lesandanum fyrirgefst þótt
hann brokki yfir þær á hundavaði.
Sagt er frá þeim hinum fræga vin-
skap við Davíð Oddsson og gerist þá
höfundur venju fremur gætinn í tali.
Ég hvet hins vegar alla sem taka
sér þessa bók í hönd að lesa vand-
lega þær greinar sem fjalla um hug-
sjónir höfundar, lífsskoðun og sann-
færingu. Þessar greinar eru því
miður dreifðar um bókina, en án
þeirra fá menn engan botn í hug-
sjónamanninn, eldhugann og upp-
reisnarmanninn Jón Steinar Gunn-
laugsson.
Barnungur markar hann sér þá
grundvallarstefnu í lífinu sem saman
er dregin í orðum hins hægrisinnaða
bandaríska rithöfundar og hugsuðar
Ayn Rand: Gerðu það sem er rétt.
Í lögmannsstörfum markar hann
sér þá sannfæringu að í hverju máli
finnist ein lausn og verk hins vand-
aða dómara felist í því að leita þeirr-
ar lausnar. Sá dómari sem vinnur að
málum með öðrum dómurum skal
leita af eigin rammleik hinnar einu
sönnu lausnar; hann skal ekki semja
við sína meðdómendur um úrlausn
heldur skila séráliti verði hann und-
ir.
Og sérálitin streymdu frá Jóni
meðan hann var hæstaréttardómari.
Það segir sig eiginlega sjálft að þeg-
ar svo kröftugur maður og fyrirferð-
armikill setur sér jafn afdráttarlaus
markmið í lífinu þá kvikna eldar
hvar sem hann kemur og ekki verð-
ur öllum um sel sem á vegi hans
verða.
Jón hefur ávallt verið umdeildur
maður, margir munu sjá hann í nýju
ljósi eftir lestur sögunnar, en um-
deildur verður hann áfram, trúlega
þó á annan hátt en áður.
Morgunblaðið/Kristinn
Skemmtilegust „Í krafti sannfæringar er skemmtilegasta ævisaga sem ég
hef lesið og er mér þó til efs að sá hafi verið tilgangur höfundar,“ segir m.a.
um ævisögu Jóns Steinars Gunnlaugssonar sem Bókafélagið gefur út.
Spaugsami
uppreisnarmaðurinn
Ævisaga
Í krafti sannfæringar bbbbn
Eftir Jón Steinar Gunnlaugsson.
Bókafélagið, 2014. 408 bls.
BALDUR
HERMANNSSON
BÆKUR
Nú geta allir fengið
iPad-áskrift
Skráðu þig í iPad-áskrift á
www.mbl.is/mogginn/ipad/
Lína Langsokkur –★★★★ – S.J. fbl.
Lína langsokkur (Stóra sviðið)
Lau 25/10 kl. 13:00 17.k. Sun 9/11 kl. 13:00 21.k. Sun 7/12 kl. 13:00 28.k.
Lau 25/10 kl. 16:30 18.k. Sun 9/11 kl. 16:00 Aukas. Lau 13/12 kl. 13:00 29.k.
Sun 26/10 kl. 13:00 19.k. Lau 15/11 kl. 13:00 22.k. Sun 14/12 kl. 13:00 30.k.
Sun 26/10 kl. 16:30 Aukas. Sun 16/11 kl. 13:00 Aukas. Lau 20/12 kl. 13:00 Aukas.
Lau 1/11 kl. 13:00 Aukas. Lau 22/11 kl. 13:00 23.k. Sun 21/12 kl. 13:00 31.k.
Sun 2/11 kl. 13:00 20.k. Sun 23/11 kl. 13:00 24.k. Fös 26/12 kl. 13:00
Fös 7/11 kl. 18:00 Aukas. Lau 29/11 kl. 13:00 25.k. Fös 26/12 kl. 16:00
Lau 8/11 kl. 13:00 Aukas. Sun 30/11 kl. 13:00 26.k. Lau 27/12 kl. 13:00
Lau 8/11 kl. 16:00 Aukas. Lau 6/12 kl. 13:00 27.k. Sun 28/12 kl. 13:00
Sterkasta stelpa í heimi á Stóra sviði Borgarleikhússins!
Bláskjár (Litla sviðið)
Sun 9/11 kl. 20:30 8.k. Þri 11/11 kl. 20:00 Mið 12/11 kl. 20:30 9.k.
Nýtt íslenskt verk eftir ungskáldið Tyrfing Tyrfingsson. Aðeins þessar sýningar!
Gullna hliðið (Stóra sviðið)
Fös 24/10 kl. 20:00 10.k.
Vinsæl verðlaunasýning frá Leikfélagi Akureyrar
Kenneth Máni (Litla sviðið)
Mið 22/10 kl. 20:00 aukas. Lau 1/11 kl. 20:00 17.k. Lau 15/11 kl. 20:00 23.k.
Fim 23/10 kl. 20:00 11.k. Sun 2/11 kl. 20:00 Aukas. Sun 16/11 kl. 20:00
Fös 24/10 kl. 20:00 12.k. Mið 5/11 kl. 20:00 Aukas. Fim 20/11 kl. 20:00
Lau 25/10 kl. 20:00 13.k. Fim 6/11 kl. 20:00 18.k. Fös 21/11 kl. 20:00
Sun 26/10 kl. 20:00 14.k. Fös 7/11 kl. 20:00 19.k. Lau 22/11 kl. 20:00
Mið 29/10 kl. 20:00 Aukas. Lau 8/11 kl. 20:00 20.k. Sun 23/11 kl. 20:00
Fim 30/10 kl. 20:00 15.k. Fim 13/11 kl. 20:00 21.k. Lau 29/11 kl. 20:00
Fös 31/10 kl. 20:00 16.k. Fös 14/11 kl. 20:00 22.k.
Sýningar í Hofi Akureyri 17. október kl. 19 22
Gaukar (Nýja sviðið)
Fim 23/10 kl. 20:00 9.k. Fim 6/11 kl. 20:00 Lau 29/11 kl. 20:00
Sun 26/10 kl. 20:00 10.k. Sun 9/11 kl. 20:00 13.k. Sun 30/11 kl. 20:00
Fös 31/10 kl. 20:00 11.k. Fös 14/11 kl. 20:00 14.k.
Lau 1/11 kl. 20:00 12.k. Fim 20/11 kl. 20:00
Grátbroslegt verk um karlmenn, tilfinningar og sparakstur
★★★★ – SGV, MblHamlet –
Róðarí (Aðalsalur)
Lau 25/10 kl. 20:00 Sun 26/10 kl. 20:00 Fim 30/10 kl. 20:00
Lífið (Aðalsalur)
Sun 26/10 kl. 13:00 Lau 8/11 kl. 14:00
Sun 2/11 kl. 13:00 Sun 9/11 kl. 13:00
GOOD/BYE + this is it (Aðalsalur)
Sun 2/11 kl. 20:00 Fim 6/11 kl. 20:00
Coming Up (Aðalsalur)
Lau 15/11 kl. 20:00 Sun 23/11 kl. 20:00
Strengir (8 ólík rými Tjarnarbíós)
Fim 23/10 kl. 19:00 Fös 31/10 kl. 19:00
Fös 24/10 kl. 19:00 Lau 1/11 kl. 19:00
Tjarnargötu 12 | 101 Reykjavík | sími 527 2100 | tjarnarbio.is