Morgunblaðið - 24.10.2014, Blaðsíða 14

14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 24. OKTÓBER 2014
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
„Ef fiskifræðingar eru að segja að
við verðum að hætta línuveiðum á
stórum svæðum við landið til að
vernda smáþorskinn er línuútgerð
minni báta sjálf-
hætt. Í þá um-
ræðu er ég ekki
tilbúinn og tel al-
gerlega óraun-
hæft að loka
svæðum með
þessum hætti.“
Það er Örn
Pálsson, fram-
kvæmdastjóri
Landssambands
smábátaeigenda, sem hefur orðið. Á
þennan hátt svarar hann sjónarmið-
um þriggja fiskifræðinga, sem fram
komu í Morgunblaðinu á mánudag.
Þar var bent á mikinn fjölda
undirmálsþorska í afla línubáta sam-
kvæmt mælingum fiskeftirlismanna
árin 2005 til 2013, en grein eftir fiski-
fræðingana birtist nýlega í vísinda-
riti Alþjóðahafrannsóknaráðsins.
„Við bendum á að áhrifaríkasta leið-
in til að koma í veg fyrir veiðar á
undirmáls- og smáþorski væri að
banna línuveiðar á stórum svæðum
næst landi,“ sagði Björn Björnsson,
fiskifræðingur, í samtali við Morg-
unblaðið.
Verðmætur fiskur
og menn vanda sig
Örn segir að í byrjun þessarar ald-
ar hafi línuveiddur þorskur verið 21
til 26% af þorskaflanum. Mikil aukn-
ing hafi orðið 2005 og þá farið í 34%.
Síðan hafi línuveiddur þorskur verið
að meðaltali nokkuð stöðugur um
35% af þorskaflanum.
Hann segir að með línuveiðum fá-
ist verðmætur fiskur og menn vandi
sig við veiðar og meðferð aflans.
„Menn skulu hafa í huga að þegar
haldið er úr höfn með landbeitta línu
liggur þegar mikill kostnaður í beit-
unni og vinnu við beitingu,“ segir
Örn. „Menn forðast því að leggja á
staði þar sem mikið er af smáfiski.
Það eru hins vegar engin ný vísindi
að smæsti fiskurinn er yfirleitt mjög
nálægt landi og þannig hefur það
örugglega verið í hundruð ára.
Staðan er ekki beinlínis þannig að
ástæða sé til að örvænta vegna stöðu
þorskstofnsins. Árið 2011 var met-
árgangur í nýliðun eða 181 milljón
nýliðar, en í ár voru þeir 109 millj-
ónir. Þetta hefur sveiflast í gegnum
tíðina og árin 2001 og 2004 voru slak-
ir árgangar með 80 og 96 milljónir
nýliða. Það er hins vegar ekki að sjá
að það ásamt aukinni línuveiði hafi
haft áhrif á vöxt hrygningar- og
veiðistofns sem nú er hvor tveggja
mjög stór. Veiðistofn er 40% stærri
en hann var 2004 og hrygningar-
stofninn hefur tvöfaldað þyngd sína.
Svo finnst mér athugunarefni
hvort það sé rétt að skilgreina 55
sentimetra fisk sem undirmálsfisk,
þ.e. fisk sem ekki hefur náð 4 ára
aldri. Ég hef til dæmis ekki séð ald-
ursgreiningu á þessum fiski, sem
hlýtur að vera stærsta atriðið þegar
svona alvarlegum hlutum er slegið
fram.“
Örn hafnar því að línuveiðar á
svæðum þar sem mikið er af smáfiski
leiði hugsanlega til brottkasts.
„Kostnaðurinn við veiðarnar er það
mikill að menn láta duga að veiða
hvern fisk einu sinni.“
Spurður hvort ekki væri nær að
veiða þennan fisk þegar hann hefur
tvö- eða þrefaldað þyngd sína segir
Örn að vissulega reyni menn að veiða
góðan fisk, en þar spili nú líka inn í
markaðsleg sjónarmið. Hann nefnir
að rannsóknir sýni að ef notaðir eru
stærri krókar við línuveiðar fáist
stærri fiskur.
„Ef við værum í lokuðu búri
gætu menn geymt fiskinn“
„Síðustu ár hefur verið óhemju
friðun í gangi og 40% af veiðistofn-
inum eru þorskur eldri en átta ára.
Ef við værum í lokuðu búri gætu
menn geymt fiskinn þangað til hann
er orðinn stærri og skammtað sér
það sem helst hentar hverju sinni.
Náttúran er hins vegar óútreiknan-
leg og þar spila inn í margvíslegir
þættir, sem við sjáum ekki fyrir.
Hver sá til dæmis fyrir sér þessar
gífurlegu makrílgöngur í íslenskri
lögsögu? Á Nýfundnalandi ætluðu
menn að geyma fiskinn í sjónum þar
til hann yrði eldri en það tókst ekki
vel.“
Mikil verðmætaaukning
Örn segir að mest af ferskum
þorski til útflutnings komi frá línu-
skipum og ekki sé nokkur spurning
að gífurleg verðmætaaukning hafi
orðið með auknum línuveiðum.
„Árið 2004 voru 17% af útfluttum
þorskafurðunum ferskur fiskur, sem
skilaði 19% af heildarverðmætinu. Á
síðasta ári var hlutfall fersks þorsks
komið í 24% af heildarútflutningnum
í magni, en verðmætin voru um
35%,“ segir Örn.
Óraunhæft að loka svæðum
 Línuútgerð minni báta væri þá sjálfhætt, segir framkvæmdastjóri Landssambands smábátaeigenda
 Forðast að leggja línuna á staði þar sem mikið er af smáfiski  Mikill kostnaður við veiðarnar
Morgunblaðið/Kristinn Benediktsson
Línufiskur Skiptar skoðanir eru um aðgerðir og áhrif veiða á smáþorski á svæðum nálægt landi.
„Frá árinu 2012 virðast menn
hafa misst sig við skyndilokan-
ir á miðum handfærabáta,“
segir Örn Pálsson. „Ég veit
ekki til þess að annars staðar
sé beitt skyndilokunum á þær
veiðar.
Ef smáfiskur bítur á þá
kippa menn og reyna fyrir sér
annars staðar. Það reyna allir
að veiða góðan matfisk og
reyna að forðast að fara undir
viðmiðunarmörk.“
Virðast hafa
misst sig
SKYNDILOKANIR
Á HANDFÆRI
Hólmfríður Gísladóttir
holmfridur@mbl.is
Ísland er líklega sú þjóð sem gefur út
flestar bækur miðað við höfðatölu,
þrátt fyrir að The Guardian hafi lýst
því yfir í vikunni að enginn skákaði
Bretum þegar kæmi að bókaútgáfu.
Frétt Guardian, sem birtist á vefsíðu
fjölmiðilsins á miðvikudag, byggist á
nýjustu tölum International Pu-
blishers Association (IPA) um bóka-
útgáfu í heiminum en þar kemur m.a.
fram að í Bretlandi voru gefnar út
184.000 bækur árið 2013, sem gera
2.875 bækur á hverja milljón íbúa.
Samkvæmt upplýsingum frá IPA
nær tölfræði þeirra aðeins til 40
stærstu útgáfumarkaða heims. Ís-
land nær því ekki inn á lista, þrátt
fyrir að Félag íslenskra bókaútgef-
enda (FÍBÚT) eigi aðild að samtök-
unum. Að sögn Bryndísar Lofts-
dóttur, starfsmanns FÍBÚT, eru
árlega gefnar út um 1.000 bækur á Ís-
landi, „fyrir almennan markað“. Mið-
að við fjölda landsmanna, 325.671 í
byrjun árs 2014, gerir það 3.070 bæk-
ur á hverja milljón íbúa.
Sé miðað við nýjustu tölur Hag-
stofunnar, sem eru frá 2011 og ná til
allrar bókaútgáfu, hækkar þessi tala
til muna. Samkvæmt Hagstofunni
voru útgefnar bækur 2011 alls 1.525,
Íslendingar 318.452 talsins og útgáfa
á hverja milljón íbúa því 4.788 bækur.
Hugsanlega má gera því skóna að
útgáfa á Íslandi væri allt önnur og
tölfræðin sömuleiðis ef Íslendingar
væru yfir milljón talsins. Milljón er
hins vegar það viðmið sem IPA notar,
jafnvel þótt þær þjóðir sem eru til
skoðunar séu afar misstórar og út-
gáfa í viðkomandi löndum vænt-
anlega ólík eftir því. Á listanum eru
t.d. Kína, með 444.000 útgefnar bæk-
ur árið 2013 og 1,357 milljarð íbúa, og
Austurríki, með 6.811 útgefnar bæk-
ur 2013 og 8,474 milljónir íbúa.
Það verður að telja Guardian til
tekna að í fréttinni á theguardian.com
er minnst á framtakssemi litla Ís-
lands þegar kemur að bókaútgáfu, en
þar kemur einnig fram að hvað varð-
ar einskæran fjölda eru það aðeins
Kínverjar og Bandaríkjamenn sem
gefa út fleiri bækur en Bretar, en í
Bandaríkjunum voru 304.912 bækur
útgefnar 2013. Hvað varðar útgefnar
bækur á hverja milljón íbúa komu
Taívan og Slóvenía næst á eftir Bret-
um á lista IPA, með 1.831 bók hvort
land árið 2013.
Íslendingar gefa víst
út fleiri bækur á íbúa
 Eru ekki með á lista International Publishers Association
AFP
Útgáfa IPA segja tölurnar sýna að velmegun hefur meiri áhrif á stærð út-
gáfuiðnaðarins en fjöldi íbúa. Myndin er tekin í elstu bókabúð Parísar.
hann var allur orðinn skemmdur.
Tjörnin var farin að éta úr bakk-
anum,“ segir Sölvi Steinar Jónsson,
verkstjóri hjá jarðvinnuverktak-
anum Gröfu og grjóti. Einnig er
hugmyndin að útbúa aðstöðu fyrir
fugla og plöntur sem búið er að
planta á svæðinu.
Reykjavíkurborg hefur hafið fram-
kvæmdir við bakka Reykjavíkur-
tjarnar þar sem verið er að end-
urhlaða kantinn við Tjörnina á um
90 metra kafla. Þá er einnig verið
að móta hluta kantsins þannig að
hann falli betur að Tjörninni.
„Kanturinn var að hrynja því
Morgunblaðið/Ómar
Endurhlaða bakka
Reykjavíkurtjarnar
Örn Pálsson
Hagnaður Haga hf. á öðrum árs-
fjórðungi var 2.094 milljónir króna
eftir skatta, eða sem nemur 5,5% af
veltu. Á fyrra ári var hagnaður eft-
ir skatta hins vegar 1.973 milljónir
króna. Hagnaður fyrir afskriftir,
fjármagnsliði og skatta (EBITDA)
nam 3.043 milljónum króna sam-
anborið við 3.003 milljónir króna
árið áður. EBITDA hækkar um
1,3% milli ára og var EBITDA-
framlegð um 7,9% líkt og árið áður.
Í tilkynningu frá félaginu segir að
vörusala tímabilsins hafi numið
38.363 milljónum króna, saman-
borið við 37.794 milljónir króna ár-
ið áður. Söluaukning félagsins er
því 1,5%. Handbært fé frá rekstri á
tímabilinu nam 2.766 milljónum
króna, samanborið við 2.524 millj-
ónir króna á fyrra ári.
Hagar högnuðust um rúma tvo milljarða